Węgiel brunatny

Węgiel brunatny
Brykiet węgla brunatnego do spalania w piecach domowych

Węgiel brunatnyskała osadowa pochodzenia organicznego roślinnego powstała w neogenie w erze kenozoicznej ze szczątków roślin bez dostępu powietrza. Zawartość węgla 62–75%. Często stosowany jako paliwo. Jego wartość opałowa waha się od 7,5 do 21 MJ/kg[1]. Węgiel brunatny jest nieodnawialnym źródłem energii.

Opis

Polska Norma przewiduje, że:

  • zawartość wilgoci całkowitej nie powinna być wyższa niż 55%,
  • zawartość piasku w węglu brunatnym w stanie roboczym nie powinna być wyższa niż 6%,
  • zawartość lignitu włóknistego (tzw. ksylitu – odmiany węgla brunatnego o zachowanej strukturze drewna) nie powinna być wyższa niż 5%

Węgiel brunatny podzielono ze względu na wielkość ziarna na 7 sortymentów.

NazwaSymbolWymiar ziarna [mm]
KęsyKs600-80
GrubyGr600-40
ŚredniŚr300-0
OrzechO80-20
DrobnyDr40-0
MiałM20-0
NiesortN600-0

Różnicuje się go także ze względu na twardość: miękki, a w nim lignitowy (ksylitowy), wydobywany głównie w kopalniach odkrywkowych oraz twardy, często wydobywany w kopalniach podziemnych.

Węgiel brunatny używany jest na rynkach lokalnych, ponieważ podczas transportu kolejowego mokry i zapopielony węgiel pod wpływem wilgoci „zbija” się w masę trudną do rozładowania, a w porze zimowej masa ta zamarza. Skutkiem tego elektrownie opalane węglem brunatnym najczęściej stawia się w pobliżu złóż, a surowiec z kopalni węgla brunatnego (KWB) dostarczany jest do nich przenośnikami taśmowymi. Wyjątkami są PAK KWB Konin i PAK KWB Adamów, gdzie węgiel do sąsiadujących z kopalniami elektrowni – Konin i Adamów – dostarczany jest osobną koleją przemysłową.

Wpływ na zdrowie i środowisko

Spalanie węgla brunatnego, oprócz emisji dwutlenku węgla, powoduje emisję m.in.: dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (NOx), tlenku węgla (CO), pyłów, metali ciężkich (kadm, ołów, rtęć)[2][3]. Wydzielany podczas spalania wszystkich paliw kopalnych dwutlenek węgla, będąc gazem cieplarnianym, przyczynia się do zmian klimatu[4][5].

Węgiel brunatny w Polsce

Najbogatsze złoża węgla brunatnego w Polsce znajdują się w zagłębiach na Pogórzu Zachodniosudeckim w okolicy Turoszowa, na Nizinie Południowowielkopolskiej w okolicy Konina i na Wzniesieniach Południowomazowieckich w okolicy Bełchatowa; w 2020 rezerwy węgla brunatnego w Polsce szacowano na 5,75 mld ton (10. miejsce na świecie)[6].

Miejsca wydobycia węgla brunatnego w Polsce:

Odkrywka w KWB „Konin” (2006)

Złoża węgla brunatnego w Polsce:

Wydobycie w Polsce w 1999 r. wyniosło 63 mln ton, w 2001 – 59,5 mln ton, w 2012 – 64,3 mln ton[7].

Wydobycie światowe

Panuje tendencja wzrostowa. Światowe wydobycie węgla brunatnego wyniosło w 2006 r. 909 mln ton. Przodowały w nim Niemcy (176,3 mln ton), Chiny (91,3 mln ton), USA (76,4 mln ton), Rosja (75,8 mln ton), Australia (71,2 mln ton), Grecja (65,7 mln ton), Turcja (61,6 mln ton), Polska (60,8 mln ton), Bułgaria (25,5 mln ton)[8].

Zobacz też

Przypisy

  1. Wysuszenie surowego węgla może podnieść jego wartość opałową nawet do 21–31 MJ/kg.
  2. Pod względem emisji przy spalaniu najbardziej szkodliwy dla zdrowia jest węgiel brunatny (pol.). Teraz Środowisko. [dostęp 2021-05-05].
  3. Stanisław Kamiński: Podstawowe zanieczyszczenia powietrza (pol.). Ekoportal. [dostęp 2013-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-07)].
  4. IPCC - Activities, www.ipcc.ch [zarchiwizowane z adresu 2018-11-28] (ang.).
  5. Tomasz Ulanowski, Globalne ocieplenie: zawinił człowiek. To już pewne na 95 proc., [w:] Wyborcza [online], 20 sierpnia 2013 [dostęp 2013-08-29] [zarchiwizowane z adresu 2013-08-29].
  6. Leading countries based on lignite reserves in 2020. statista.com. [dostęp 2022-04-03].
  7. Georaport. Surowce mineralne w Polsce – węgiel brunatny, Państwowa Służba Geologiczna, listopad 2013 [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24].
  8. Janusz Stasiak, Zbigniew Zaniewicz, Vademecum Matura 2012 Geografia.

Media użyte na tej stronie

Kwbkonin.jpg
Koparka w odkrywkowej Kopalni Węgla Brunatnego w Koninie
Braunkohle als Hausbrand.jpg
Autor: Markus Schweiß, gamma correction by Julo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Briquette of lignite coal for home heating use
Lignite-coal.jpg
Autor: Edal Anton Lefterov, Licencja: CC BY-SA 3.0
Brown coal from Chukurovo mine, Bulgaria