Węglan litu

Węglan litu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

Li2CO3

Masa molowa

73,89 g/mol

Wygląd

biały lub prawie biały, lekki proszek[1]

Identyfikacja
Numer CAS

554-13-2

PubChem

11125

Podobne związki
Inne aniony

Li2SiO3

Inne kationy

Na2CO3, K2CO3, Rb2CO3, Cs2CO3

Podobne związki

Li2C2

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

N05 AN01

Stosowanie w ciąży

kategoria D

Węglan litunieorganiczny związek chemiczny, sól litowa kwasu węglowego.

Zastosowanie

Stosowany w produkcji gotowych zapraw budowlanych do przyspieszania wiązania cementu.

Zastosowanie medyczne

W psychiatrii węglan litu jest stosowany jako lek normotymiczny (stabilizujący nastrój) zarówno w leczeniu epizodów chorobowych, jak i w profilaktyce choroby afektywnej dwubiegunowej[5].

Ma działanie stabilizujące nastrój, a także pewne działanie przeciwmaniakalne. Węglan litu był pierwszym w historii farmakoterapii lekiem zastosowanym w profilaktyce wystąpienia objawów choroby psychicznej, a odkrycie jego leczniczych właściwości na tym polu było w znacznej mierze dziełem przypadku[6]. Pomimo iż jest on niewątpliwie jednym z najskuteczniejszych leków stosowanych w farmakoterapii choroby afektywnej dwubiegunowej, wykazuje wiele skutków ubocznych ze strony układu nerwowego, pokarmowego, krążenia, jak również układu wewnątrzwydzielniczego. Lit prawdopodobnie bardziej zapobiega epizodom manii niż depresji i może zmniejszać ryzyko popełnienia samobójstwa[7].

Mechanizm działania

Aktualnie za najbardziej prawdopodobne uznaje się, że jony litu hamują przemianę trisfosforanu inozytolu (IP3) do inozytolu, substratu do resyntezy fosfatydyloinozytolodifosforanu (PhIP2). Wiadomo, że jedno- i dwuwartościowe kationy wpływają na syntezę, magazynowanie, uwalnianie i wychwytywanie zwrotne ośrodkowych neuroprzekaźników: katecholamin i serotoniny. Neuroprzekaźniki te są zaangażowane w patogenezę stanów maniakalnych i depresyjnych. Wiele wskazuje, że działanie przeciwmaniakalne jonów litu może być wynikiem zwiększenia wychwytywania zwrotnego noradrenaliny i zwiększenia wrażliwości receptorów serotoninowych.

Farmakokinetyka

Węglan litu po podaniu doustnym łatwo się wchłania, osiągając maksymalne stężenie w surowicy po ok. 2–4 godzinach. Okres półtrwania wynosi 10–42 godzin. Nie wiąże się z białkami osocza, nie jest metabolizowany i wydalany jest prawie wyłącznie przez nerki (95–98%) i z tego względu wydolność nerek wpływa na jego poziom we krwi.

Przeciwwskazania

Działania niepożądane

  • nadmierne pragnienie
  • spadek apetytu
  • nudności
  • drżenie rąk
  • osłabienie mięśniowe
  • wysypka grudkowo-plamista
  • zahamowanie czynności tarczycy

Interakcje z innymi lekami

Leki zwiększające poziom węglanu litu we krwi i zwiększające ryzyko wystąpienia zatrucia:

Leki zmniejszające poziom węglanu litu we krwi i jego skuteczność w leczeniu:

Dawkowanie

Dawkowanie indywidualne ustalane jest przez lekarza specjalistę, który ma doświadczenie w leczeniu tym lekiem.

Lek podaje się 2–3 razy dziennie, a dawki zwiększa się stopniowo. Zalecana jest kontrola stężenia leku we krwi. Powinno ono się znajdować w przedziale 0,6–1,6 mmol/l.

U większości osób zakres dawek terapeutycznych wynosi 500–1500 mg na dobę.

Po przekroczeniu stężenia litu w surowicy 1,6 mmol/l należy się liczyć z wystąpieniem ciężkich powikłań, chociaż nie ma bezpośredniego związku między poziomem leku we krwi a wystąpieniem objawów zatrucia. Inne czynniki takie jak wiek, zaburzenia wodno-elektrolitowe lub towarzyszące schorzenia mogą wpływać na ujawnienie się zatrucia.

U osób w wieku podeszłym należy stosować mniejsze dawki leku.

Ciąża

Kategoria D – istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód, ale w pewnych sytuacjach klinicznych potencjalne korzyści z jego zastosowania przewyższają ryzyko (np. w stanach zagrażających życiu lub chorobach, w których inne, bezpieczne leki nie mogą być zastosowane lub są nieskuteczne).

Objawy zatrucia

Zależą do pewnego stopnia od poziomu węglanu litu we krwi. W przypadku przedawkowania może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia nerek.

Przypisy

  1. a b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
  2. a b c d Komisja Europejska – Europejskie Biuro Chemiczne: IUCLID Dataset – lithium carbonate. [dostęp 2010-06-16]. (ang.)
  3. a b c d e Węglan litu (nr 13010) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2011-06-25]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. Węglan litu (nr 13010) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-06-25]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  5. Frederick K. Goodwin, Kay Redfield Jamison, Manic-depressive illness: bipolar disorders and recurrent depression, wyd. 2, Nowy Jork: Oxford University Press, 2007, ISBN 978-0-19-513579-4.
  6. Rafał Jaeschke: Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania allopurinolu lub dipirydamolu w połączeniu z litem w przypadku ostrej manii w przebiegu zaburzenia afektywnego dwubiegunowego – badanie z randomizacją (pol.). Medycyna Praktyczna. [dostęp 2011-06-25].
  7. R.J. Baldessarini i inni, Decreased risk of suicides and attempts during long-term lithium treatment: a meta-analytic review, „Bipolar disorders”, 5, cz. 2, 8, 2006, s. 625–639, DOI10.1111/j.1399-5618.2006.00344.x, PMID17042835.

Bibliografia

  • Stephen M. Stahl: Podstawy psychofarmakologii. Leki przyciwpsychotyczne i normotymiczne. Gdańsk: Via Medica, 2007. ISBN 978-83-60945-42-1.

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
NFPA 704.svg
The "fire diamond" as defined by NFPA 704. It is a blank template, so as to facilitate populating it using CSS.