Węgorzokształtne

Węgorzokształtne
Anguilliformes[1]
Goodrich, 1909
Okres istnienia: kreda–dziś
Ilustracja
Węgorz europejski (Anguilla anguilla)
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwozwierzęta
Typstrunowce
Podtypkręgowce
Gromadapromieniopłetwe
Podgromadanowopłetwe
Infragromadadoskonałokostne
Nadrządelopsopodobne
Rządwęgorzokształtne

Węgorzokształtne[2] (Anguilliformes), dawniej niedopłetwe[3] (Apodes) – rząd ryb promieniopłetwych obejmujący ryby morskie i dwuśrodowiskowe, o silnie wydłużonym ciele, m.in. węgorze, kongery i mureny. Jest to najliczniejszy w gatunki rząd ryb z nadrzędu elopsopodobnych. W zapisie kopalnym są znane od środkowej kredy.

Występowanie

Morskie wody tropikalne i subtropikalne, tylko węgorzowate (Anguillidae) regularnie wpływają do wód śródlądowych (ryby katadromiczne). W Polsce występuje węgorz europejski.

Cechy morfologiczne

Ciało bardzo długie, obłe, wężowatego kształtu, w części ogonowej bocznie spłaszczone, przystosowane do przebywania w otworach, norach i szczelinach. U większości gatunków jest nagie, u pozostałych pokryte drobną łuską cykloidalną osadzoną głęboko w skórze. Nieduża głowa zakończona jest rozciągliwą paszczą z drobnymi, ostrymi zębami. Płetwa grzbietowa i odbytowa są połączone z płetwą ogonową, u form współcześnie żyjących brak płetw brzusznych (u kopalnych występowały bardzo małe[2]), a u niektórych również piersiowych (Heterenchelyidae[4]). W płetwach nie występują promienie cierniste. Szczeliny skrzelowe są wąskie. Brak skrzelowych wyrostków filtracyjnych. Pęcherz pławny otwarty do przełyku. Liczba kręgów dochodzi do 260[2]. Brak wielu kości występujących u innych doskonałokostnych[5]. Skóra jest gruba, obficie wydziela śluz.

Biologia i ekologia

Większość gatunków prowadzi drapieżny, głównie nocny tryb życia, niektóre murenowate są jadowite. Żywią się praktycznie wszystkimi zwierzętami, które zdołają połknąć. Główny ich pokarm stanowią mniejsze ryby i skorupiaki[2][6][4].

Na okres rozrodu węgorzokształtne oddalają się od brzegów. Tarło większości gatunków odbywa się nad głębiami morskimi. Larwa typu leptocefal, u większości gatunków osiąga do 20 cm, a u nielicznych – do 50 cm długości[4]. Unoszona jest w toni. Większość młodych wraca w stronę brzegów[2].

Klasyfikacja

Murena z pancerzowcem czyszczącym jej zęby
Konger wschodni (Conger cinereus)
Myrichthys maculosus

Do węgorzokształtnych zaliczane są następujące rodziny[7] (kolejność filogenetyczna):

  • Protanguillidae
  • Anguillidae – węgorzowate[8]
  • Heterenchelyidae
  • Moringuidae – szpagietkowate[6]
  • Chlopsidae
  • Myrocongridae
  • Muraenidae – murenowate[9]
  • Synaphobranchidae
  • Ophichthidae – żmijakowate[6], wężorybowate[10]
  • Colocongridae
  • Congridae – kongerowate[2]
  • Muraenesocidae – murenoszczukowate[6]
  • Derichthyidae
  • Nemichthyidae – nitkodziobcowate[11], nitodziobkowate[6], nitkodziobkowate[10]
  • Serrivomeridae
  • Nettastomatidae

Analizy morfologiczne i molekularne przeprowadzone na przełomie XX i XXI wieku sugerują zaliczenie do węgorzokształtnych rodzin zaliczanych do gardzielcokształtnych[12][13].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Anguilliformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970, s. 323–325.
  3. ↑ Antoni Wałecki: Systematyczny przegląd ryb krajowych. Warszawa: Drukarnia Gazety Polskiej, 1864, s. 76.
  4. ↑ a b c Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006, s. 114–115. ISBN 0-471-25031-7.
  5. ↑ Ryby kopalne. red. Michał Ginter. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 227. ISBN 978-83-235-0973-8.
  6. ↑ a b c d e Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982, s. 56. ISBN 83-215-2103-7.
  7. ↑ Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Jon David Fong, SPECIES BY FAMILY/SUBFAMILY, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes [online], California Academy of Sciences, 4 stycznia 2013 [dostęp 2013-02-06] (ang.).
  8. ↑ Feliks Jarocki: Zoologia czyli zwierzętopismo ogólne podług naynowszego systemu ułożone. Warszawa: 1822.
  9. ↑ Stanislav Frank: Wielki atlas ryb. Przekład: Henryk Szelęgiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974.
  10. ↑ a b Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
  11. ↑ Jerzy Gronau: Słownik nazw ryb. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994. ISBN 83-901154-9-2.
  12. ↑ Wiley & Johnson: A teleost classification based on monophyletic groups. W: Nelson, Schultze & Wilson (red.): Origin and Phylogenetic Interrelationships of Teleosts. Monachium: Verlag Dr. Friedrich Pfeil, 2010, s. 123-182. ISBN 978-3-89937-107-9.Sprawdź autora rozdziału:1.
  13. ↑ K. L. Tang, C. Fielitz. Phylogeny of moray eels (Anguilliformes: Muraenidae), with a revised classification of true eels (Teleostei: Elopomorpha: Anguilliformes). „Mitochondrial DNA”. 24 (1), s. 55-66, 2013. DOI: 10.3109/19401736.2012.710226 (ang.). 

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Moray EEl and Cleaner Shrimp.jpg
Autor: Steve Childs, Licencja: CC BY 2.0
Moray Eel and Cleaner Shrimp
Anguilla anguilla.jpg
Autor: GerardM, Licencja: CC-BY-SA-3.0
European eel (Anguilla anguilla) from nl wikipedia
Gepunkteter Schlangenaal.jpg
Autor: Dapaan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tiger snake eel (Myrichthys maculosus)