Włócznia Świętego Maurycego (Kraków)

Włócznia Świętego Maurycego
Włócznia Świętego Maurycego (pośrodku), miecz koronacyjny Augusta III (z lewej) i miecz Zygmunta Augusta na pastelu Leona Wyczółkowskiego z cyklu Skarbiec wawelski

Włócznia Świętego Maurycego – średniowieczna ceremonialna włócznia uważana za pierwsze historyczne insygnium władzy używane przez władców Polski z dynastii Piastów[1]. Włócznia Świętego Maurycego jest kopią Świętej Lancy Cesarskiej, ofiarowaną wraz z częścią gwoździa z Krzyża Pańskiego na zjeździe gnieźnieńskim (1000) księciu Bolesławowi Chrobremu przez cesarza Ottona III[2].

Krakowska Włócznia Świętego Maurycego powstała pod koniec X wieku, prawdopodobnie na terenie Niemiec lub Włoch[3]. Jako oznaka uznania przez cesarza suwerennej władzy polskiego księcia została ofiarowana w 1000 Bolesławowi Chrobremu przez Ottona III. Po 1031 została najprawdopodobniej wraz z insygniami koronacyjnymi królów polskich oddana cesarzowi Konradowi II[4]. Zwrócona w drugiej połowie XI wieku księciu Kazimierzowi Odnowicielowi, została umieszczona w katedrze wawelskiej jako relikwia. Nie wiadomo, kiedy dokładnie Włócznia znalazła się w Krakowie, z pewnością jednak stało się to przed 1206 rokiem[5]. Przechowywana w czasie rozbicia dzielnicowego na Wawelu[6], była wykorzystywana przez poszczególnych książąt dzielnicowych jako jeden z elementów symboliki zjednoczeniowej (przedstawiali ją na swoich pieczęciach między innymi Leszek Czarny i prawdopodobnie Przemysł II)[7]. Początkowo zawieszona przy ołtarzu głównym nad tronem biskupów krakowskich, z czasem przeniesiona została do skarbca katedralnego na Wawelu, z którego wynoszona była tylko podczas najważniejszych świąt i uroczystości kościelnych i państwowych[8].

Do naszych czasów z lancy zachował się jedynie grot włóczni, pieczołowicie przechowywany w skarbcu katedry w Krakowie[5].

Przypisy

  1. ↑ Z. Żygulski: Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenie Europy i Bliskiego Wschodu, s. 89.
  2. ↑ M. Rokosz: Wawelska włócznia Bolesława Chrobrego. Przegląd problematyki, Rocznik Krakowski, LV, 1989, s. 18.
  3. ↑ M. Rokosz: Wawelska włócznia..., s. 28–29.
  4. ↑ M. Rokosz: Wawelska włócznia..., s. 37.
  5. ↑ a b Z. Żygulski: Broń w dawnej Polsce..., s. 87.
  6. ↑ M. Rokosz: Wawelska włócznia..., s. 39.
  7. ↑ M. Rokosz: Wawelska włócznia..., s. 40.
  8. ↑ M. Rokosz: Wawelska włócznia..., s. 42–43.

Bibliografia

  • Krzysztof J. Czyżewski: Włócznia św. Maurycego [w:] Ornamenta Ecclesiae Poloniae. Skarby sztuki sakralnej wiek X-XVIII, red. Jan Wardzała, Warszawa 1999, s. 67. ISBN 83-911811-0-3.
  • Gniezno – pierwsza stolica Polski, miasto świętego Wojciecha. Katalog wystawy zorganizowanej w dniach od 29 września 1994 do 31 stycznia 1995, Gniezno 1995, s. 111–112, nr A/IX.
  • Jerzy Lileyko, Regalia Polskie, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, ISBN 83-03-02021-8, OCLC 834908032.
  • M. Pietrusińska: Katalog i bibliografia zabytków, [w:] Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, cz. 2, red. M. Walicki (Dzieje sztuki polskiej, t. I), Warszawa 1972, s. 710.
  • M. Rokosz: Wawelska włócznia Bolesława Chrobrego. Przegląd problematyki, Rocznik Krakowski, LV, 1989, s. 17–44.
  • Michał Rożek, Polskie koronacje i korony, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, ISBN 83-03-01914-7, ISBN 83-03-01913-9, OCLC 835885823.
  • Michał Rożek: Skarbiec katedry na Wawelu, Kraków 1978, nr 1.
  • Michał Walicki: Wyposażenie artystyczne dworu i Kościoła, [w:] Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, red. M. Walicki, Warszawa 1971, s. 297.
  • Z. Żygulski: Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenie Europy i Bliskiego Wschodu, Warszawa 1975, s. 87–89.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie