Władysław Łoziński

Władysław Łoziński

Wojtek ze Smolnicy, Władysław Lubicz

Data i miejsce urodzenia	29 maja 1843 Opary
Data i miejsce śmierci	20 maja 1913 Lwów
Narodowość	polska
Język	polski
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski
Ważne dzieła
Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku

Władysław Łoziński z Łoziny herbu Lubicz, ps. „Wojtek ze Smolnicy”, „Władysław Lubicz” (ur. 29 maja 1843 w Oparach, zm. 20 maja 1913 we Lwowie) – polski powieściopisarz, historyk i encyklopedysta^[1], badacz przeszłości kultury polskiej, sekretarz Ossolineum, Prezes Rady Wykonawczej Macierzy Polskiej^[1], kolekcjoner dzieł sztuki, członek Towarzystwa Historycznego we Lwowie^[2]. Członek Izby Panów austriackiej Rady Państwa.

Grobowiec Łozińskich we Lwowie

Życiorys

Był synem Waleriana (poczmistrza) i Julii z Lewickich. Władysław Łoziński był bratem pisarza, zmarłego młodo w wyniku ran odniesionych w pojedynku – Walerego, prawnika Bronisława a także kuzynem historyka Karola Szajnochy i geologa Władysława Szajnochy. Miał dwie siostry, był żonaty z Jadwigą, z domu Starorypińska, po pierwszym mężu Liskowa (1844–1918).

Studiował na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Lwowskiego. Był redaktorem wielu lwowskich i galicyjskich gazet i czasopism literackich (Dziennik Literacki, Przegląd Powszechny, Gwiazdka Cieszyńska), przede wszystkim jednak Gazety Lwowskiej (po Adolfie Rudyńskim redaktor naczelny w latach 1873–1883), którą zreformował i rozbudował. Był pierwszym sekretarzem naukowym Fundacji im. Ossolińskich, wiceprezesem Towarzystwa Historycznego, prezesem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, członkiem Akademii Umiejętności (od 1891) i Towarzystwa Ludoznawczego we Lwowie. Był posłem do Rady Państwa, następnie członkiem Izby Panów Rady. Pełnił mandat posła V kadencji Sejmu Krajowego Galicji, wybrany z IV kurii okręgu Turka-Borynia.

Został wyróżniony tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Lwowskiego. W 1885 otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Turka^[3]. W 1906 roku otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Lwowa oraz Medal miasta Lwowa^[4][5].

Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Jego prace z zakresu historii miały duży wpływ na polskie środowisko naukowe. Do korzystania z dzieł Władysława Łozińskiego w pracy nad Encyklopedią staropolską (1937–1939) przyznał się np. Aleksander Brückner^[6].

Kolekcja

W 1914 r. miasto umieściło Lwowską Galerię Obrazów (przemianowaną w 1998 r. na Lwowską Galerię Sztuki) w pałacu przy Ossolińskich 3, zakupionym wcześniej od Łozińskiego. Po wysiedleniu Polaków ze Lwowa po II wojnie światowej i utracie przez Polskę południowo-wschodnich ziem wraz ze Lwowem na rzecz Ukraińskiej SRR zarówno cenna kolekcja Łozińskiego, jak i inne eksponaty z muzeów Lwowa, w tym z Lwowskiej Galerii Obrazów, pozostały we Lwowie.

Dzieła

Powieści

• Czarne godziny: powieść współczesna.. Lwów: nakładem Karola Wilda, 1869, s. 424. OCLC 560906633.
• Hazardy : powieść współczesna. Lwów: Drukarnia E. Winiarza, 1870, s. 367. OCLC 33065739.
• Historia siwego włosa : powieść. Poznań: nakładem Tygodnika Wielkopolskiego, 1871, s. 162. OCLC 189422882.
• Katalog wystawy zabytków starożytnych we Lwowie. Lwów: Dyrekcja Powszechnej Wystawy Krajowej, 1894, s. 169. OCLC 292170958.
• Legionista: powieść z przeszłości. Lwów: F. H. Richter, 1870, s. 320. OCLC 54496852.
• Madonna Busowiska^[7] (1886)
• Nowe opowiadania imć Pana Wita Narwoya : rotmistrza Konnej Gwardyi Koronnej, 1764-1773. Lwów: Nakładem Księgarni Gubrynowicza i Schmidta, 1884, s. 329. OCLC 28154631.
• Oko proroka [czyli Hanusz Bystry i jego przygody] : powieść historyczna z XVII w.^[8] (1899)
• Opowiadania imć pana Wita Narwoja rotmistrza Konnej Gwardji Koronnej : a. d. 1760-1767 (1873)
• Pierwsi Galicjanie : powieść z przeszłości. Lwów: Gubrynowicz i Schmidt, 1867, s. 437. OCLC 33052539.
• Przybłęda : obrazek dramatyczny z życia ludu ruskiego ze śpiewkami : w 2 aktach oryginalnie napisany przez Hizopa Ziółka. Lwów: Karol Stupiński, 1864, s. 52. OCLC 292131875.
• Skarb watażki : powieść z końca XVIII wieku (1875)

Prace naukowe

• Ormiański epilog lwowskiej sztuki złotniczej. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1901, s. 52. OCLC 292138012.
• Patrycyat i mieszczaństwo lwowskie w XVI i XVII wieku. Lwów: Gubrynowicz i Schmidt, 1890, s. 305. OCLC 189429025.
• Malarstwo cerkiewne na Rusi. Lwów: Drukarnia Władysława Łozińskiego, 1887, s. 61. OCLC 297789529.
• Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku (1903) t.1 t.2
• Sztuka lwowska w XVI i XVII wieku : architektura i rzeźba (1889)
• Złotnictwo lwowskie w dawnych wiekach : 1384-1640. Lwów: Gubrynowicz i Schmidt, 1889, s. 109. OCLC 46733045.
• Życie polskie w dawnych wiekach (1907)
• Pogadanki teatralne Lwów 1866

Ekranizacje

W latach 80. XX wieku reżyser i scenarzysta Paweł Komorowski zekranizował powieść Władysława Łozińskiego Oko proroka:

• Oko proroka – polsko-bułgarski film z 1982 roku
• Przeklęte oko proroka – polsko-bułgarski film z 1984 roku (kontynuacja)
• Oko proroka czyli Hanusz Bystry i jego przygody – polsko-bułgarski serial telewizyjny z 1985 roku

Przypisy

Bibliografia

• Ludwik Finkel: Encyklopedya zbiór wiadomości z wszystkich gałęzi wiedzy, t. I. Lwów: Macierz Polska, Nakładem Wydawnictwa Macierzy Polskiej, druk. E. Winiarza, 1898, s. III-IX.
• Magdalena Rudkowska: Wyszedł z dworu : przeżycie i doświadczenie historyczne w twórczości Władysława Łozińskiego. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2002, s. 151. ISBN 83-7181-257-4. OCLC 52072995.
• † Władysław Łoziński. „Gazeta Lwowska”, s. 5-6, Nr 115 z 22 maja 1913. 
• Aleksander Brückner: Encyklopedia staropolska, tom I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990. ISBN 83-01-09328-5.

Linki zewnętrzne

• Utwory Władysława Łozińskiego w serwisie Wolne Lektury
• Dzieła Władysława Łozińskiego w bibliotece Polona