Władysław Ślewiński

Władysław Ludwig Ślewiński
Ilustracja
Autoportret w bretońskim kapeluszu, 1912
Data urodzenia

1 czerwca 1856

Data i miejsce śmierci

24 marca 1918
Paryż

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

secesja

Władysław Ludwig Ślewiński[1] (ur. 1 czerwca 1856 w Białyninie, gmina Nowa Sucha, powiat sochaczewski, zm. 24 marca 1918 w Paryżu[2]) – polski malarz, jeden z przedstawicieli Młodej Polski i secesji.

Życiorys

Urodził się 1 czerwca 1856 roku we wsi Białynin (gmina Nowa Sucha), ochrzczony w kościele parafialnym w Mikołajewie (gmina Teresin) 19 czerwca 1856 r. o godzinie 9 rano. Władysław był synem Kajetana Ślewińskiego, dziedzica wsi Białynin oraz Heleny z Mysyrowiczów, która zmarła przy porodzie (jej grób zachował się do dzisiaj na cmentarzu parafialnym w Mikołajewie). Był kuzynem malarza Józefa Chełmońskiego, za którego namową podjął później krótko naukę w warszawskiej Szkole Rysunkowej Wojciecha Gersona, ale jej nie ukończył.

W 1886 Ślewiński przejął odziedziczony po matce majątek Pilaszkowice na Lubelszczyźnie, który w krótkim czasie poważnie zadłużył prowadząc życie "złotego i beztroskiego młodzieńca" w Warszawie. Ostatecznie majątek i finanse Ślewińskiego pogrążyło ujawnienie dużej kradzieży w miejscowej gorzelni przez gorzelnianego i urzędnika akcyzy, w wyniku czego obciążono go podatkiem akcyzowym za alkohol w wysokości 20 tys. rubli[3]. Z tego powodu, w 1888 r., uciekł przed podatkami i wierzycielami do Paryża. W latach 1888–1890 studiował w paryskiej Académie Colarossi. Był też związany ze Szkołą z Pont-Aven Paula Gauguina.

W I poł. 1905 r. przyjechał do Warszawy (żona kilka miesięcy później) na otwarcie wystawy swoich prac w znanej galerii Aleks. Krywulta po której pozostał w Polsce do 1910 r., przebywając i pracując głównie w Warszawie. Tu mieszkał i pracował w domach przy ulicach: Złotej 51 (1905), Szpitalnej 5 (1905-1906; kamienica Wedla, IV p.) i Polnej (1909-1910), z epizodami pobytu w Poroninie (w okresie 1906-1908), Monachium (1908) i Domaniewicach (1908). Podczas pobytu w Polsce miał indywidualne wystawy w Warszawie (1905; w galerii Aleksandra Krywulta), Krakowie (1906; głównie o tematyce "polskiej") i Lwowie (1907; z przedmową do katalogu Jana Kasprowicza).

W związku z warszawską wystawą odezwała się sprawa długów Ślewińskiego z Pilaszkowic: komornik, na polecenie jego dalekiego krewnego, który administrował tym majątkiem, zajął wystawione obrazy na sumę 4 tys. rubli. Ostatecznie na sumę tę złożyła się najbliższa rodzina a szersza opinia publiczna nie dowiedziała się o tej sprawie[4].

Pobyt Ślewińskiego w Polsce zainspirował go do tworzenia obrazów z elementami polskiego krajobrazu i o tematyce rodzinnej. Powstały wtedy m.in. płótna "Czarny las", "Kościół w Grudku" i "Las"[5]. Podczas pobytu w Kazimierzu n. Wisłą powstały obrazy ""Wisła", "Domy w Kazimierzu" i "Zamek".

W przedostatnim roku pobytu w Polsce przez pół roku był profesorem warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, ale szybko zrezygnował z powodu nieumiejętności bycia nauczycielem akademickim[6]. W 1910 Ślewińscy powrócili do Francji gdzie ponownie osiedlili się w Bretanii, w Doëlan.

Zmarł w Paryżu w szpitalu Cochin dla nerwowo chorych (w którym przebywał od 1916 r.)[7] - 24 marca 1918 roku[8]. Pogrzeb odbył się trzy dni później. Zwłoki wyprowadzono z kościoła Sainte Anne de la Butte aux Cailles w Paryżu[9] i pochowano na cmentarzu w Bagneux pod Paryżem[8] (aleja 86, rząd 10, grób nr 36[10]).

Żona: Eugenia (z pochodzenia Rosjanka, córka urzędnika rosyjskiego, wg Fijałkowskiego "primadonna cyganerii z Montmartre i Doëlan; "cicha" malarka)[11]), syn: Władysław Porankiewicz (1884–1924), malarz i grafik.

Pierwszą wystawę pośmiertną urządziła jego żona w 1925 w Warszawie, w galerii "Zachęta".

W 1928 r. malarz Tytus Czyżewski, uczeń Ślewińskiego, napisał o nim książkę p.t. Władysław Ślewiński w której podał, iż jego mistrz urodził się w 1854 w Białyninie nad Pilicą[12]. Ten sam rok urodzenia podaje członek najbliższej rodziny - Mieczysław Fijałkowski: Tym człowiekiem (...) był brat mojej matki - Heleny ze Ślewińskich Fijałkowskiej - Władysław Slewiński[13]. Od tego czasu autorzy międzywojennych i powojennych haseł encyklopedycznych oraz prac i artykułów poświęconych Ślewińskiemu powielali ten błąd. Trwało to do końca lat 80. XX w., kiedy profesor Władysława Jaworska, znana historyczka sztuki, za radą proboszcza parafii Mikołajewie - w której Ślewiński został ochrzczony - Antoniego Szyrwińskiego (1979–1988) na podstawie odnalezionego tamże Jego aktu chrztu poprawiła ten błąd w swojej książce o Władysławie Ślewińskim.

Twórczość

Morze w Bretanii (1904), Muzeum Narodowe w Krakowie
Sierota z Poronina (ok. 1906)

Malować rozpoczął późno i prawie wszystkie lata okresu twórczego spędził we Francji. Częstym tematem jego prac było morze. Malował liczne martwe natury, pejzaże – skromne, surowe, spokojne. Z Gauguinem i secesją łączyły go środki wyrazu: uproszczenia i spłaszczenie plamy barwnej oraz linearyzm.

W malarstwie posługiwał się delikatną linią, bardziej wyczuwalną niż widzianą, co widoczne jest m.in. w obrazie Czesząca się, gdzie zarówno motyw długich, jak fale lejących się włosów, miękkość oraz płynność form nasuwają myśl o ulubionych przez styl kształtach i układach. Z okresu, gdy przebywał w Krakowie, pochodzi Sierota z Poronina – w ciemnej, zgaszonej gamie syntetycznie ujętych, szerokich plam barwnych.

Dzieła

  • Czesząca się kobieta – 1897 r.
  • Anemony w wazonie – 1904 r.
  • Sierota z Poronina – 1906 r.
  • Autoportret – 1915 r.
  • Morze wiosną – 1911 r.

Przypisy

  1. ↑ Nie wiadomo dlaczego bliski członek jego rodziny - komediopisarz Mieczysław Fijałkowski w swoich wspomnieniach z 1969 r., w tym również o Ślewińskim, używa konsekwentnie formy 'SLEWIŃSKI'.
  2. ↑ Ślewiński Władysław, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2011-09-21].
  3. ↑ Fijałkowski 1969 ↓, s. 68.
  4. ↑ Fijałkowski, wspomnienia ss. 98-99.
  5. ↑ Fijałkowski, wspomnienia, ss. 102-103.
  6. ↑ Fijałkowski 1969 ↓, s. 121–122.
  7. ↑ Fijałkowski 1969 ↓, s. 124.
  8. ↑ a b Czyżewski 1928 ↓, s. 14.
  9. ↑ Monografie Artystyczne, s. 14, Tytus Czyżewski wyd. 1928 roku.
  10. ↑ Fotokopia świadectwa pochówku z tego cmentarza zamieszczona w publikacji prof. Władysławy Jaworskiej, Władysław Ślewiński, Wydanie I, Wydawnictwo Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1991, s. 135.
  11. ↑ Fijałkowski, wspomnienia s. 104: "Nie była ładna, ale przystojna, za to miała pełną dystynkcji postawę i świetną figurę. Slewiński pokazywał nam jej portret, którego nie wystawiał, a który miał - jego zdaniem - podkreślać rosyjskość jej postawy i twarzy.
  12. ↑ Czyżewski 1928 ↓, s. 6.
  13. ↑ Fijałkowski 1969 ↓, s. 59–60.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie