Władysław Frasyniuk

Władysław Frasyniuk

(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl Władysław Frasyniuk (2007)
Data i miejsce urodzenia	25 listopada 1954 Wrocław
Przewodniczący Unii Wolności
Okres	od 14 października 2001 do 7 maja 2005
Przynależność polityczna	Unia Wolności
Poprzednik	Bronisław Geremek
Przewodniczący Partii Demokratycznej
Okres	od 7 maja 2005 do 4 marca 2006
Przynależność polityczna	Partia Demokratyczna
Następca	Janusz Onyszkiewicz
Odznaczenia

Władysław Frasyniuk (pierwszy z lewej) podczas demonstracji na wrocławskim rynku po wydarzenia styczniowych na Litwie (1991)

Prezydent Lech Kaczyński wręcza Władysławowi Frasyniukowi Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski w 26. rocznicę wydarzeń sierpniowych z 1980 (2006)

Władysław Frasyniuk na demonstracji KOD we Wrocławiu (2015)

Leszek Balcerowicz i Władysław Frasyniuk (2006)

Władysław Frasyniuk (ur. 25 listopada 1954 we Wrocławiu) – polski związkowiec, przedsiębiorca i polityk, działacz opozycji demokratycznej i więzień polityczny w PRL. Przewodniczący Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna (1990–1991), Unii Wolności (2001–2005) oraz Partii Demokratycznej (2005–2006), poseł na Sejm I, II i III kadencji.

W sierpniu 1980 był uczestnikiem strajku we wrocławskim MPK. Został następnie członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania, Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej „Solidarności”, a także przewodniczącym zarządu Regionu Dolny Śląsk związku.

Po wprowadzeniu stanu wojennego uniknął aresztowania. Zaangażował się w tworzenie podziemnej „Solidarności”. Został członkiem Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej, która pełniła rolę kierownictwa podziemnych struktur związku. Zatrzymany w październiku 1982, więziony w latach 1982–1984 oraz 1985–1986, łącznie przez ponad trzy i pół roku. W 1989 uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu, był członkiem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Po przemianach politycznych w latach 1991–2001 z ramienia UD i UW przez trzy kadencje sprawował mandat poselski.

Życiorys

Wykształcenie i praca zawodowa

Jego matka pochodziła z zamożnej rodziny warszawskiej^[1]. Jego ojciec Stanisław^[2] wywodził się z Małopolski, dokąd jego ojciec Dymitr (pochodzenia ukraińskiego) wyemigrował z rodziną z Kresów Wschodnich^[3][1]. Władysław Frasyniuk w 1974 ukończył Technikum Samochodowe we Wrocławiu. W latach 1974–1976 odbywał zasadniczą służbę wojskową^[4]. W latach 1976–1978 pracował jako kierowca w przedsiębiorstwach transportowych PKS i Transbud. Od 1978 zatrudniony we wrocławskim MPK^[4].

W 1993 został udziałowcem spółki z o.o. FF Fracht^[5].

Działalność polityczna do 1989

W sierpniu 1980 był uczestnikiem strajku w MPK w Zajezdni nr 9. Następnie wstąpił do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Od grudnia 1980 członek ogólnopolskiego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania^[4]. W 1981 był delegatem na I Wojewódzki Zjazd Delegatów Regionu Dolny Śląsk, a także delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów związku w Gdańsku. Od czerwca do października 1981 był członkiem Krajowej Komisji Porozumiewawczej, następnie zasiadał w Komisji Krajowej. 30 czerwca 1981 został przewodniczącym zarządu regionu.

Po wprowadzeniu stanu wojennego uniknął zatrzymania w sopockim Grand Hotelu. W latach 1981–1982 kierował niejawnym Regionalnym Komitetem Strajkowym NSZZ „Solidarność” Dolny Śląsk. W 1982 i ponownie od 1986 do 1987 wchodził w skład Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej.

5 października 1982 został aresztowany. 25 listopada tego samego roku skazany wyrokiem Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu na karę 6 lat pozbawienia wolności. Osadzony był w Zakładzie Karnym w Barczewie (uczestniczył w proteście o status więźnia politycznego, skazany został wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie na 10 miesięcy pozbawienia wolności za obrazę naczelnika więzienia) oraz w Zakładzie Karnym w Łęczycy. 27 lipca 1984 został zwolniony na mocy amnestii.

31 sierpnia 1984 został zatrzymany i następnie skazany przez kolegium do spraw wykroczeń na 2 miesiące aresztu, osadzony w Areszcie Śledczym we Wrocławiu, zwolniony 31 października tegoż roku. 13 lutego 1985 został aresztowany (wraz Bogdanem Lisem i Adamem Michnikiem) w Gdańsku po spotkaniu z Lechem Wałęsą. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku skazany został na 3 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności, zwolniony we wrześniu 1986 na mocy amnestii.

W latach 1987–1990 przewodniczył Regionalnej Komisji Wykonawczej, do 1989 był członkiem Krajowej Komisji Wykonawczej, następnie przez rok należał do prezydium związku. W 1989 brał udział w plenarnych rozmowach Okrągłego Stołu. Był członkiem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Nie kandydował do Sejmu kontraktowego.

Działalność polityczna od 1989

Na początku lat 90. zasiadał w radzie miasta Wrocławia. W latach 1991–2001 z ramienia UD i UW przez trzy kadencje sprawował mandat poselski. W I kadencji należał do Komisji Systemu Gospodarczego i Przemysłu, w II był członkiem Komisji Przekształceń Własnościowych, w III kadencji pracował jako wiceprzewodniczący Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz członek Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji. W 2001 ubiegał się o reelekcję, jednak UW nie uzyskała mandatów w Sejmie. W wyborach w 2002 bez powodzenia ubiegał się o urząd prezydenta Wrocławia^[6]. Bezskutecznie kandydował także w wyborach uzupełniających do Senatu w 2004 (zajął 3. miejsce na 10 kandydatów) i w parlamentarnych ponownie do Sejmu w 2005.

Był współzałożycielem Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna, w którym objął stanowisko przewodniczącego. W 1991 przystąpił do Unii Demokratycznej, przez dwa lata był jej wiceprzewodniczącym. W 1994 został członkiem Unii Wolności, w 1999 objął funkcję przewodniczącego dolnośląskich struktur wojewódzkich. Od 2001 do 2005 był przewodniczącym Unii Wolności. W 2005 został jednym z inicjatorów i liderów (razem z Jerzym Hausnerem i Tadeuszem Mazowieckim) przekształcenia UW w Partię Demokratyczną. Kierował tym ugrupowaniem do 4 marca 2006. W grudniu 2009 odszedł z PD. W wyborach prezydenckich w 2010 popierał Andrzeja Olechowskiego^[7].

10 czerwca 2017 wraz z działaczami organizacji Obywatele RP usiadł na drodze przejścia uczestników tzw. miesięcznicy smoleńskiej. Między blokującymi przemarsz a policjantami doszło do przepychanek; funkcjonariusze ostatecznie przenieśli na bok m.in. Władysława Frasyniuka^[8]. Polityk twierdził później w mediach, że „policjant był dość agresywny”, a obywatele mają prawo do demonstracji^[9]. W związku z tymi zajściami zarzucono mu następnie popełnienie wykroczenia przeszkadzania w przebiegu niezakazanego zgromadzenia, a także zarzucono naruszenie nietykalności cielesnej dwóch policjantów. Władysław Frasyniuk nie stawił się dwukrotnie do Warszawy celem przesłuchania przed prokuratorem. 14 lutego 2018 został zatrzymany z użyciem kajdanek, doprowadzony do siedziby Prokuratury Rejonowej w Oleśnicy. Po przedstawieniu mu zarzutu i przesłuchaniu (Władysław Frasyniuk nie przyznał się i odmówił składania wyjaśnień) został zwolniony tego samego dnia^[10][11]. W maju 2018 Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa po rozpoznaniu zażalenia uznał legalność zatrzymania, jednocześnie uznał, że zastosowanie wówczas wobec polityka kajdanek było bezprawne^[12]. W lipcu 2019 Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia uznał, że Władysław Frasyniuk dopuścił się naruszenia nietykalności cielesnej policjantów i postępowanie karne w tej sprawie warunkowo umorzył na okres roku próby^[13]. W marcu 2020 sąd odwoławczy uchylił ten wyrok i umorzył postępowanie, oceniając, że społeczna szkodliwość czynu była znikoma^[14].

Działalność społeczna

• 1993 – członek Rady Fundatorów Międzynarodowej Fundacji „Wratislavia Cantans”
• 1993 – prezes Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci
• 1998 – prezes sekcji bokserskiej Klubu Sportowego Gwardia Wrocław

Odznaczenia, wyróżnienia i kultura masowa

Ordery i odznaczenia

• 1990 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (zarządzeniem prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego z 11 listopada)^[15]
• 2006 – Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 28 sierpnia, za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej)^[16], którym został udekorowany 1 września tego samego roku w czasie uroczystości 26. rocznicy podpisania porozumień sierpniowych w Gdańsku^[17]
• 2016 – Kawaler Legii Honorowej^[18]

Nagrody i wyróżnienia

• 1995 – indywidualna nagroda „Wielka Wrocławska”
• 1996 – nagroda Towarzystwa Polsko-Indyjskiego w Delhi
• 2011 – tytuł honorowego obywatela Wrocławia
• 2013 – Nagroda im. Andrzeja Wierzbickiego przyznana przez Konfederację Lewiatan^[19]
• 2014 – tytuł honorowego obywatela Dolnego Śląska^[20]

Kultura masowa

W filmie 80 milionów (2011) w rolę Władysława Frasyniuka wcielił się aktor Filip Bobek^[21].

Przypisy

Bibliografia

• Strona sejmowa posła III kadencji. [dostęp 2016-05-12].
• Mirosława Łątkowska, Adam Borowski: Władysław Frasyniuk. Encyklopedia Solidarności. [dostęp 2019-06-15].