Władysław Horodecki

Władysław Horodecki
	; Władysław Horodecki (1910 r.)
Data i miejsce urodzenia	4 czerwca 1863 ; Szołudki k. Niemirowa
Data i miejsce śmierci	3 stycznia 1930 ; Teheran
Narodowość	Polak
Alma Mater	Imperatorska Akademia Sztuki w Petersburgu.
Dziedzina sztuki	architektura, architektura wnętrz, malarstwo
Epoka	secesja, modernizm

Władysław Horodecki, właśc. Leszek Dezydery Władysław Horodecki, ukr. Владисла́в Владисла́вович Городе́цький (ur. 4 czerwca 1863 w Szołudkach koło Niemirowa na Podolu, zm. 3 stycznia 1930 w Teheranie) – polski architekt tworzący głównie w Kijowie, przedstawiciel modernizmu, przedsiębiorca i mecenas.

Życiorys

Urodził się w polskiej rodzinie szlacheckiej herbu Kornic na Podolu, wylegitymowanej ze szlachectwa w latach 1824–1890 i wpisanej do części VI księgi szlacheckiej guberni podolskiej^[1]^[2]^[3]. Kształcił się w gimnazjum realnym św. Pawła w Odessie, a potem w Imperatorskiej Akademii Sztuki w Petersburgu. W 1890 roku osiedlił się w Kijowie. Był zapalonym myśliwym. Uczestniczył w kilku wyprawach w Rosji (Azerbejdżan, Turkmenistan, Turkiestan, Afganistan i Syberia Zachodnia), a w 1911 roku wyjechał do Afryki^[4]. Swoje przeżycia opisał w książce W dżungli Afryki. Dziennik myśliwego, która została wydana w Kijowie w języku rosyjskim własnym kosztem w nakładzie 50 egzemplarzy^[5]. W 2020 roku książka została wydana w języku polskim przez wydawnictwo AtraWorld^[6].

Po przejęciu władzy w Kijowie przez bolszewików wyjechał w 1920 do Polski, by w 1928 roku znaleźć się w Teheranie – zajmował się tam, na zlecenie amerykańskiej kompanii, budową infrastruktury kolejowej. Tam zmarł w styczniu 1930 roku. Pochowano go na lokalnym katolickim cmentarzu Dulab. Nagrobek zdobi napis w języku polskim profesor architektury. Jego stryjecznym wnukiem jest Zdzisław Otello Horodecki.

Upamiętnienie

Od 1996 roku jest patronem dawnej ulicy Karola Marksa (Nikołajewskiej) w Kijowie.
W 2011 roku w Niemirowie został odsłonięty pomnik. Jest to popiersie architekta umieszczone na postumencie z białej cegły. Napis w języku ukraińskim obok nazwiska podaje daty urodzenia i śmierci^[7].
W 2013 roku z okazji 150 rocznicy urodzin wybito na Ukrainie monetę o nominale 5 hrywien upamiętniającą architekta^[7].

Prace

gmach Narodowego Muzeum Sztuki Ukrainy zbudowany w latach 1897–1899 przy ul. Hruszewskiego 6 w Kijowie z zastosowaniem starogreckiej kolumnady, z reliefem na frontonie przedstawiającym alegorię sztuki i rzeźbami dwóch lwów. Horodecki nadał budynkowi lekki kształt, na co wpłynęło zastosowanie cementu z prywatnej fabryki Ton pod Kijowem^[8],
Kościół św. Mikołaja z lat 1899–1909 położony przy ul. Wielkiej Wasylkowskiej 75 w Kijowie, zaprojektowany w stylu neogotyckim z dwoma sześćdziesięciometrowymi szpiczastymi wieżami oraz rozetą na fasadzie^[8],
kienesa karaimska z 1900 r. wzniesiona przy ul. Jarosławowy Wał 7. Horodecki nadał jej kształt mauretański z wielką kopułą, która jednak nie zachowała się do naszych czasów^[8],
budynek należący do fabryki mebli J. Kimayera przy ul. Bankowa 13 w Kijowie,
Południoworosyjska Fabryka Maszyn przy ul. Żyliańskiej 101 w Kijowie, zwracająca uwagę prostotą form, z lat 90. XIX wieku,
dom z chimerami wzniesiony przy ul. Bankowej 10 w Kijowie w stylu modernistycznym pod siedzibę własną w latach 1901–1903^[8], obecnie jedna z siedzib prezydenta Ukrainy^[4],
willa własna w Eupatorii (Krym),
mauzoleum Potockich w Pieczerze,
fabryka cukru w Szpikowie,
gimnazjum w Humaniu,
gimnazjum w Czerkasach,
drewniany szpital w Mosznach,
łaźnia miejska w Zgierzu z 1926 r.
wieża ciśnień w Piotrkowie Trybunalskim z 1927 r.,
kasyno w Otwocku z 1927 r.,
pałac szacha w Teheranie, wybudowany ok. 1930 r.,
dworzec kolejowy w Teheranie, wybudowany ok. 1930 r.
odnowienie pałacu Wiśniowieckich i Mniszchów w Wiśniowcu w 1924 r.^[9]

Galeria

(c) Дядя Саша, CC-BY-SA-3.0
Budynek z chimerami w Kijowie (1901–1903)
(c) Jakub Zimończyk, CC-BY-SA-3.0
Gmach otwockiego kasyna z 1927
Wieża ciśnień w Piotrkowie Tryb. z 1927
Łaźnia miejska w Zgierzu z 1926
Pałac w Wiśniowcu
Grób Władysława Horodeckiego, Teheran 2005
Władysław Kornic Horodecki. Polski architekt 1863-1930. Grafika autorska. Zdzisław Otello Horodecki. Publikacja autorska 20.03.2022. Grafika stylizowana, w sepii, na tle Domu z Chimerami

Przypisy

↑ Spisok dworian wniesiennych w dworianskuju rodosławnuju knigu podolskoj gubernii, Kamieniec Podolski 1897, s. 199.
↑ A. Boniecki, Herbarz polski, t. VII, Warszawa 1904, s. 350.
↑ S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. VI, Warszawa 1909, s. 191.
↑ ^a ^b Leszek Władysław Horodecki – polski Gaudi, Culture.pl [dostęp 2021-08-23] (pol.).
↑ W dżungli Afryki, Lubimyczytać.pl [dostęp 2021-08-23] .
↑ Poradnik Łowiecki – W dżungli, www.poradniklowiecki.pl [dostęp 2021-08-23] .
↑ ^a ^b JarosławJ. Komorowski JarosławJ., Władysław Horodecki na Podolu, „Spotkania z Zabytkami” (5–6), 2014, s. 36–40 .
↑ ^a ^b ^c ^d Fuksa 2005 ↓, s. 2.
↑ Петро Гуцал, Городецький Владислав Владиславович w Tarnopolski Słownik encyklopedyczny, t. 1, s. 400. (ukr.).

Bibliografia

Janusz Fuksa: Wspomnienia z Kijowa XI Architekst Horodecki. 2005.

[1] Spisok dworian wniesiennych w dworianskuju rodosławnuju knigu podolskoj gubernii, Kamieniec Podolski 1897, s. 199.

[2] A. Boniecki, Herbarz polski, t. VII, Warszawa 1904, s. 350.

[3] S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. VI, Warszawa 1909, s. 191.

[:1-4] Leszek Władysław Horodecki – polski Gaudi, Culture.pl [dostęp 2021-08-23] (pol.).

[5] W dżungli Afryki, Lubimyczytać.pl [dostęp 2021-08-23] .

[6] Poradnik Łowiecki – W dżungli, www.poradniklowiecki.pl [dostęp 2021-08-23] .

[:0-7] JarosławJ. Komorowski JarosławJ., Władysław Horodecki na Podolu, „Spotkania z Zabytkami” (5–6), 2014, s. 36–40 .

[CITEREFFuksa20052-8] Fuksa 2005 ↓, s. 2.

[9] Петро Гуцал, Городецький Владислав Владиславович w Tarnopolski Słownik encyklopedyczny, t. 1, s. 400. (ukr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne