Władysław Kiernik
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 27 lipca 1879 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister administracji publicznej | |
| Okres | od 28 czerwca 1945 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister rolnictwa i dóbr państwowych | |
| Okres | od 20 listopada 1925 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister spraw wewnętrznych | |
| Okres | od 28 maja 1923 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
 | |
Władysław Kiernik (ur. 27 lipca 1879 w Bochni, zm. 23 sierpnia 1971 w Warszawie) – polityk polski, działacz ruchu ludowego, minister spraw wewnętrznych, minister rolnictwa, w II RP poseł w latach 1919–1933 (na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm I, II i III kadencji), po II wojnie światowej poseł na Sejm Ustawodawczy, zastępca członka i członek Rady Obrony Państwa w 1920[1]; adwokat.
Brat zoologa i paleontologa Eugeniusza Kiernika.
Wczesne lata i początki działalności politycznej
W 1897 ukończył gimnazjum w Bochni. Podczas nauki w tej szkole działał w tajnej, niepodległościowej organizacji „Przebudzenie”. Po ukończeniu gimnazjum Władysław Kiernik udał się do Krakowa, gdzie w 1903 uzyskał tytuł doktora prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po zakończeniu praktyki adwokackiej założył własną kancelarię w Bochni. Podczas studiów brał udział w pracach Bratniej Pomocy Czytelni Akademickich działającej przy Uniwersytecie Jagiellońskim.
W 1903 wstąpił do Polskiego Stronnictwa Ludowego (z partiami ruchu ludowego związany był do końca swojego życia). Od początku włączył się w działania stronnictwa: brał udział w zabiegach mających na celu wprowadzenie powszechnego prawa wyborczego w Galicji (będącej w tym czasie pod zaborem austriackim) oraz kampaniach wyborczych do austriackiej Rady Państwa i Sejmu Krajowego we Lwowie.
Władysław Kiernik, będący bliskim współpracownikiem Wincentego Witosa, został jednym z liderów powstałej na przełomie lat 1913 i 1914 nowej partii politycznej PSL „Piast”. Zostało ono utworzone w wyniku rozłamu w Polskim Stronnictwie Ludowym.
W czasie I wojny światowej angażował się w akcje niepodległościowe. W 1914 zorganizował powiatowy Komitet Narodowy. Pełnił również na terenie powiatu bocheńskiego stanowisko komisarza wojskowego Legionów Polskich. W 1918, jako komisarz Polskiej Komisji Likwidacyjnej powiatu bocheńskiego, uczestniczył w procesie likwidacji austriackich władz zaborczych.
Działalność w odrodzonej Polsce (1918–1939)
Po I wojnie światowej Władysław Kiernik rozwijał swoją działalność polityczną. 15 sierpnia 1920 referował ustawę o wykonaniu reformy rolnej. W 1920 uczestniczył w polskich delegacjach na rokowania pokojowe w Mińsku i Rydze, gdzie 12 października podpisał umowę o przedwstępnych warunkach pokoju z Rosją Radziecką.
Pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji w PSL „Piast” oraz współtworzył najważniejsze dokumenty programowe stronnictwa. W 1921 został członkiem Rady Naczelnej partii, a w 1925 został wybrany na członka Zarządu Głównego. Oba te stanowiska sprawował do 1931. W latach 1924–1925 był także redaktorem partyjnej gazety „Piast”.
Brał udział w pracach wielu rządów. W 1921 był prezesem Głównego Urzędu Ziemskiego[2]. W drugim rządzie Wincentego Witosa piastował tekę ministra spraw wewnętrznych do 15 grudnia 1923[3]. W latach 1925–1926 był ministrem rolnictwa w rządzie Aleksandra Skrzyńskiego, jak również później, w kolejnym rządzie Wincentego Witosa. Po przejęciu władzy w II Rzeczypospolitej przez Józefa Piłsudskiego Władysław Kiernik, wraz ze swoją partią, przeszedł do opozycji.
W 1929 został jednym z przywódców nowo powstałego bloku politycznego Centrolew. Był też jednym z organizatorów Kongresu Obrony Prawa i Wolności Ludu w Krakowie w 1930.
W wyniku zdecydowanych działań Józefa Piłsudskiego, Centrolew poniósł dotkliwą porażkę, co zaowocowało rozpadem organizacji. We wrześniu 1930, wraz z pozostałymi przywódcami Centrolewu, Władysław Kiernik został aresztowany i osadzony w twierdzy brzeskiej nad Bugiem. Przebywał tam do 24 listopada 1930. Między 26 października 1931 a 13 stycznia 1932 Kiernik był sądzony w Warszawie w procesie brzeskim. Wraz z pozostałymi dziesięcioma osobami został oskarżony o świadome i wspólne działanie mające na celu dokonanie zamachu, który skutkowałby usunięciem członków rządu sprawującego władzę w Polsce. Wynikiem procesu był wyrok skazujący Władysława Kiernika na 2,5 roku pozbawienia wolności. Z Polski wyjechał potajemnie, wraz z Wincentym Witosem, do Czechosłowacji w 1933 unikając tym samym wykonania kary.
Podczas pobytu w Czechosłowacji Kiernik utrzymywał stały kontakt z działaczami Stronnictwa Ludowego w Polsce, przez co nadal miał duży wpływ na kształtowanie polityki stronnictwa w tym okresie. Do ojczyzny Władysław Kiernik wrócił w marcu 1939, po inwazji hitlerowskich Niemiec na Czechosłowację. Po przyjeździe został aresztowany i osadzony na kilka tygodni w więzieniu w Siedlcach. W lipcu 1940 został aresztowany przez Gestapo i przebywał w krakowskim więzieniu przez pół roku. Po zwolnieniu, do końca wojny był inwigilowany przez Gestapo.
Po II wojnie światowej
Z ramienia ruchu ludowego brał udział w konferencji moskiewskiej, która doprowadziła do utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, który powstał 28 czerwca 1945. W rządzie tym Kiernik pełnił obowiązki ministra administracji publicznej. 29 grudnia 1945 został posłem do Krajowej Rady Narodowej.
Władysław Kiernik był zdecydowanym przeciwnikiem polityki Stanisława Mikołajczyka. Krytyka jego polityki nasiliła się szczególnie po odmowie Mikołajczyka na udział odrodzonego PSL we wspólnym tzw. Bloku Stronnictw Demokratycznych. Po opuszczeniu przez Mikołajczyka Polski w październiku 1947 Władysław Kiernik stał się jednym z przywódców Polskiego Stronnictwa Ludowego, jak również rzecznikiem współpracy PSL ze Stronnictwem Ludowym oraz partiami komunistycznymi. W latach 1947–1952 był posłem na Sejm Ustawodawczy.
Władysław Kiernik był także dwukrotnie członkiem polskiej delegacji na sesje Organizacji Narodów Zjednoczonych w Londynie w 1946 oraz w Nowym Jorku w 1956. W wieku 86 lat był nadal członkiem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w którym pełnił funkcję wiceprezesa Głównej Komisji Rewizyjnej. Władysław Kiernik uważał, że starym czyni człowieka nie zawsze choroba, ale przede wszystkim bezczynność i brak zainteresowań.
W 1953 z żoną Marią za przeżycie 50 lat w jednym związku małżeńskim otrzymali Złoty Krzyż Zasługi[4].
Zmarł 23 sierpnia 1971 w Warszawie. Uroczystości żałobne odbyły się w domu pogrzebowym na cmentarzu komunalnym na Powązkach w Warszawie, natomiast ciało zostało przewiezione do rodzinnej Bochni, gdzie też został pochowany[5]. Jego nazwisko nosiła jedna z bocheńskich ulic do 2017 roku[6], gdy wojewoda małopolski wydał zarządzenie w sprawie zmiany nazwy ulicy. Zarządzenie wojewody zostało podważone w 2018 roku przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, który na wniosek Urzędu Miasta Bochni, przywrócił poprzednią nazwę ulicy[7][8].
Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 11 czerwca 2019 roku uchylił zaskarżony przez Wojewodę Małopolskiego wyrok oddalając skargę Gminy. Orzeczenie NSA stało się ostateczne i tym samym ulica Władysława Kiernika w Bochni zmieniona została na ulicę Jana Achacego Kmity
Uwagi
- ↑ Jako minister administracji publicznej w Rządzie Tymczasowym RP.
Przypisy
- ↑ Piotr Krzysztof Marszałek, Rada Obrony Państwa z 1920 roku: studium prawnohistoryczne, Wrocław 1995, s. 72–73.
- ↑ Pod znakiem reformy agrarnej. „Nowości Illustrowane”. Nr 33, s. 3-4, 13 sierpnia 1921.
- ↑ II. Ruch służbowy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych od 1 grudnia 1923 do 1 stycznia 1924 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”. 1, s. 20, 1 marca 1924. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.
- ↑ M.P. z 1953 r. nr 55, poz. 686
- ↑ https://bochnia.artlookgallery.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=26549
- ↑ Czasbocheński.pl - serwis wiadomości z powiatu i miasta Bochni: Władysław Kiernik - uzasadnienie wojewody dla zmiany nazwy ulicy.
- ↑ Serwis Bochnia - Nasze Miasto: Dekomunizacja ulic Benesza i Kiernika w Bochni przez wojewodę była wielkim niewypałem.
- ↑ Czasbocheński.pl - serwis wiadomości z powiatu i miasta Bochni: Ulice Kiernika i Benesza zostają.
Bibliografia
- Życiorysy nowych ministrów. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 270 z 22 listopada 1925.
- Borkowski J., Ludowcy w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1987, s. 179–180.
- Umiłowane prace. Rozmowa z Władysławem Kiernikiem, Za i Przeciw 1965, nr 32, s. 12.
Linki zewnętrzne
- Akta sprawy i listy gończe rozesłane za uczestnikami procesu brzeskiego z lat 1931–1932
- Profil na stronie Biblioteki Sejmowej
- Informacje w BIP IPN
| W dniu zaprzysiężenia | |
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
| W dniu zaprzysiężenia | |
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
| W dniu zaprzysiężenia | |
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
| W dniu zaprzysiężenia |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
- kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu
| Ministrowie rolnictwa i dóbr państwowych[A] Ministrowie rolnictwa[B] |
|
|---|---|
| Ministrowie reform rolnych[C] | |
| Ministrowie rolnictwa i reform rolnych[D] |
| Z urzędu |
|
|---|---|
| Reprezentanci kół poselskich |
|
| Przedstawiciele rządu | |
| Niestali przedstawiciele wojska |
- pogrubienie – członkowie rady przez cały okres jej istnienia; kursywa – członkowie rady odwołani przed końcem jej istnienia
Media użyte na tej stronie
Godło Polski z lat 1919 - 1927.
Wincenty Witos, Polish Prime Minister 1920, 1923,1926, Polish politician of Stronnictwo Ludowe ( Polish Peasant Party)
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)
Aleksander Skrzyński Polish diplomat, Minister of Foreign Affairs in 1925,Prime Minister in 1925/1926, a signatory to a Treaty of Locarno, died 1931
Edward Osóbka_Morawski, Chairman of PKWN, Prime Minister of Communist Poland 1944-1947