Władysław Litmanowicz

Władysław Litmanowicz
Abram Wolf
Ilustracja
major major
Data i miejsce urodzenia

20 lutego 1918
Wrocław

Data śmierci

31 marca 1992

Przebieg służby
Lata służby

19411955

Siły zbrojne

Red star.svg Armia Czerwona
Orzeł LWP.jpg LWP

Stanowiska

sędzia wojskowy

Późniejsza praca

szachista

Odznaczenia
Krzuż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Władysław Litmanowicz, właśc. Abram Wolf (ur. 20 lutego 1918 we Wrocławiu, zm. 31 marca 1992) – polski szachista, dziennikarz, działacz i sędzia szachowy żydowskiego pochodzenia. Z wykształcenia prawnik, w latach powojennych sędzia w procesach stalinowskich, wydał wyroki śmierci na działaczy polskiego podziemia niepodległościowego.

Życiorys

W 1939 uzyskał tytuł magistra na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W czerwcu 1941 został deportowany w głąb ZSRR. Pracował jako buchalter w kołchozie w Kagalniku pod Azowem (1941). W sierpniu 1941 został zmobilizowany do Armii Czerwonej i skierowany do miesięcznej Szkoły Podoficerskiej. Po ukończeniu szkoły służył jako podoficer w jednostkach Armii Czerwonej. 11 sierpnia 1944 przeniesiony do Wojska Berlinga.

Władysław Litmanowicz podczas służby w Wojsku Polskim okresu stalinowskiego

W latach 1947–1952 był sędzią Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie, Kielcach i Warszawie. Jako sędzia uczestniczył w procesach stalinowskich m.in. w procesie Tadeusza Klukowskiego i Jerzego Kurzępy, skazanych na karę śmierci 1 X 1952 r. w Warszawie z art.86 KKWP. Na karę śmierci skazał też porucznika AK Edmunda Bukowskiego[1], którego zwłoki zidentyfikowano dopiero w 2013 r. w Kwaterze na Łączce. Jako przewodniczący składu sędziowskiego uczestniczył w wydaniu jednego wyroku śmierci za działalność niepodległościową, wyroku nie wykonano[2].

W latach 1952–1955 był oficerem do zleceń doradcy szefa GZP WP płk. W. Zajcewa. Karierę w Ludowym Wojsku Polskim zakończył w roku 1955 w stopniu majora (przeniesiony do rezerwy).

W okresie powojennym należał do szerokiej czołówki polskich szachistów. W latach 19481955 pięciokrotnie wystąpił w finałach mistrzostw Polski, najlepszy wynik uzyskując w 1951 w Łodzi, gdzie zajął VIII miejsce. Od 1951 był wiceprezesem ds. sportowych Sekcji Szachów GKKF, odgrywając w jej działalności główną rolę. Swojej pozycji organizacyjnej zawdzięczał starty reprezentacyjne. W roku 1952 wystąpił w międzynarodowym turnieju w Międzyzdrojach oraz reprezentował Polskę na olimpiadzie szachowej w Helsinkach (zdobył 0,5 punktu w 4 partiach)[3].

Od początku lat 50 XX w. zajął się pracą publicystyczną i dziennikarską, w połowie dziesięciolecia poświęcając się jej całkowicie, po wycofaniu się z gry wyczynowej. W latach 1950–1984 bez przerwy zajmował stanowisko redaktora naczelnego miesięcznika Szachy. Również od roku 1950 prowadził dział szachowy w Trybunie Ludu. Do połowy lat 80 XX w. redagował szachowe kolumny w wielu czasopismach, takich jak: Express Wieczorny, Perspektywy, Żołnierz Polski, Żołnierz Wolności, Świat Młodych i innych. W latach 1956–1970 zajmował wiele stanowisk w Polskim Związku Szachowym (PZSzach), m.in. przewodniczącego rady trenerów, wiceprezesa do spraw sportowych i sekretarza generalnego. W roku 1982 otrzymał tytuł honorowego członka PZSzach. Od 1964 pełnił funkcję delegata PZSzach w Międzynarodowej Federacji Szachowej (FIDE), następnie w latach 1970–1972 był członkiem Komisji Przepisów FIDE, zaś od 1978 do 1982 – jej sekretarzem. W 1968 otrzymał tytuł sędziego klasy międzynarodowej. W swojej karierze sędziowskiej pełnił funkcje arbitra na m.in. na trzech olimpiadach (1980, 1984, 1986), drużynowych mistrzostwach świata (1985) oraz na wielu międzynarodowych turniejach wysokiej rangi.

Za swoje osiągnięcia dziennikarskie oraz publicystyczne odznaczony został w roku 1973 Krzyżem Kawalerskim, a w 1982 Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Posiada jeden z największych dorobków wśród wszystkich polskich autorów piszących o szachach. Cechą wyróżniającą jego twórczość była przede wszystkim różnorodność podejmowanej tematyki.

Został pochowany na cmentarzu komunalnym Północnym na Wólce Węglowej w Warszawie[4].

Życie prywatne

Żoną Władysława Litmanowicza była Mirosława Litmanowicz, w latach 60 XX wieku czołowa polska szachistka, mistrzyni międzynarodowa od 1967, mistrzyni Polski z 1968 oraz pięciokrotna uczestniczka szachowych olimpiad (w latach 1957–1972).

Wybrane publikacje

  • Obrona słowiańska, Warszawa 1951
  • Międzynarodowy turniej szachowy Sopot 1951, Warszawa 1953
  • Reflektorem po szachownicach świata, Warszawa 1957 (wspólnie z E.Arłamowskim i A.Szymańskim)
  • Dykteryjki i ciekawostki szachowe, Warszawa 1971 (II wydanie 1974)
  • Polscy szachiści 1945-1975, Warszawa 1976
  • Polscy szachiści 1945-1980, Warszawa 1982
  • Nowe dykteryjki i ciekawostki szachowe, Warszawa 1983
  • Szachy od A do Z (dwutomowa encyklopedia), Warszawa 1986 (tom I) i 1987 (tom II) (wraz z J.Giżyckim)

Przypisy

  1. "Księga najwyższego wymiaru kary" w Krzysztof Szwagrzyk: Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Wyd. ABC Future, Warszawa, 2000
  2. Skazani na kare śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie w latach 1946–1955, Kraków 2008, s. 5.
  3. OlimpBase
  4. Lista pochowanych. Władysław Litmanowicz. um.warszawa.pl. [dostęp 2017-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-18)].

Bibliografia

  • W. Litmanowicz, J. Giżycki "Szachy od A do Z", Warszawa 1986, str. 528-529
  • "Szachy" 2/88, Jubileusz 70-lecia Władysława Litmanowicza
  • K. Szwagrzyk, Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955, Wydawnictwo ABC Future, Warszawa 2000, s. 118-119.
  • K. Szwagrzyk, Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944-1956, Kraków-Wrocław 2005
  • Tadeusz Wolsza, Olimpijczyk z partyjnego nadania. Droga Andrzeja Pytlakowskiego do drużyny olimpijskiej na szachową Olimpiadę w Helsinkach w 1952 r., w: Glaukopis, nr 30 z 2014, s. 200-204

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Red star.svg
A red star. 1922-1943. Used as a symbol of communism in some occasions. The symbol can also represent socialism. Also seen on Soviet aircraft.
Wladyslaw Litmanowicz.jpg
Władysław Litmanowicz, właśc. Abram Wolf (ur. 20 lutego 1918, zm. 31 marca 1992) - polski szachista, dziennikarz, działacz i sędzia szachowy. Z wykształcenia prawnik, w latach powojennych sędzia w procesach stalinowskich, wydał kilkanaście wyroków śmierci na działaczy polskiego podziemia niepodległościowego.
Władysław Litmanowicz.jpg
Władysław Litmanowicz