Władysław Natanson

Władysław Natanson
Ilustracja
Władysław Natanson (1928)
Data i miejsce urodzenia

18 czerwca 1864
Warszawa

Data i miejsce śmierci

26 lutego 1937
Kraków

Miejsce spoczynku

Cmentarz Rakowicki

Zawód, zajęcie

fizyk

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Wawrzyn Akademicki

Władysław Natanson (ur. 18 czerwca 1864 w Warszawie, zm. 26 lutego 1937 w Krakowie) – polski fizyk[a][1][2].

Życiorys

Pochodził z żydowskiej rodziny bankierów, będąc wnukiem Samuela Natansona (1795–1879), synem Ludwika Natansona (1821–1896), lekarza, i Natalii z Epsteinów. Jego bratem był przemysłowiec Edward Natanson (1861–1940), ojciec fizyka Ludwika Karola Natansona (1905–1992).

Ukończył studia na uniwersytetach w Warszawie, Petersburgu, Dorpacie i w Cambridge, w 1891 habilitował się w Krakowie, od 1894 profesor nadzwyczajny, a od 1902 profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego (w latach 1922–1923 rektor). Profesor fizyki matematycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim, 1893 członek korespondent, 1900 członek zwyczajny Polskiej Akademii Umiejętności, członek wielu zagranicznych Towarzystw Naukowych.

Dnia 21 kwietnia 1923 r. pod domem prof. Natansona eksplodowała bomba. Wybuch znacznie zniszczył elewację budynku, bramę wjazdową i sień, ale ofiar w ludziach nie było. Sprawców zamachu nie udało się ująć. Opinia publiczna łączyła ten zamach z poglądami głoszonymi przez profesora[3].

Przedmiotem jego badań były: teoria kinetyczna gazów, termodynamika procesów nieodwracalnych i jej zastosowania do hydrodynamiki płynów lepkich, teoria elektronów, teoria promieniowania i optyka.

W fachowych pismach zagranicznych oraz w sprawozdaniach Polskiej Akademii Umiejętności ogłosił szereg prac z optyki i innych działów fizyki teoretycznej. Wydał: „Wstęp do fizyki teoretycznej” (1890), „Promieniowanie” (1913), „Pierwsze zasady mechaniki undulacyjnej” (1930). Głębokie myśli fizyki współczesnej udostępnił szerszym kołom czytelników w „Odczytach i Szkicach” (1908), w „Życiorysie Newtona” (1927) oraz w dziełach pt. „Oblicze natury” i „Porządek Natury”.

Od 11 kwietnia 1911 żonaty z Elżbietą Teklą z Baranowskich. Jego synem był Wojciech Natanson (1904–1996), a zięciami Zygmunt Grodziński i Bogdan Kamieński.

Zmarł 26 lutego 1937 w Krakowie[4]. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera 26-płd-grobowiec Natansonów)[5].

Grób prof. Władysława Natansona i prof. Zygmunta Grodzińskiego

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. Na XXXV. Zjeździe Fizyków Polskich w Białymstoku prof. Andrzej Kajetan Wróblewski (Instytut Fizyki Doświadczalnej UW) przedstawił referat nt. „Fizyka w Polsce wczoraj, dziś i jutro” – krótką charakterystykę fizyki w Polsce XX w. Zaprezentował wskaźniki bibliometryczne, liczby dotyczące stopni i tytułów naukowych oraz liczby studentów fizyki. W podsumowaniu ocenił wkład Polaków do światowej fizyki XX w., wyodrębniając przede wszystkim – poza Marią Skłodowską-Curie (która w światowych zestawieniach jest wymieniana jako obywatelka francuska) – czterech fizyków, którzy dokonali odkryć na miarę Nagrody Nobla: Mariana Smoluchowskigo, Mariana Danysza, Jerzego Pniewskiego i Karola Olszewskiego. Wśród osiemnastu mniej zasłużonych, którzy jednak wnieśli bardzo poważny wkład do rozwoju fizyki i w pewnym okresie należeli do liderów światowej fizyki (których nazwiska są wymieniane w syntetycznych obcojęzycznych historycznych opracowaniach) znalazł się Władysław Natanson. W tej samej grupie prof. Andrzej Kajetan Wróblewski wymienił nazwiska: Czesław Białobrzeski, Tadeusz Godlewski, Leopold Infeld, Aleksander Jabłoński, Mieczysław Jeżewski, Marian Mięsowicz, Henryk Niewodniczański, Arkadiusz Piekara, Stefan Pieńkowski, Wojciech Rubinowicz, Andrzej Sołtan, Leonard Sosnowski, Zdzisław Szymański, Ludwik Wertenstein, August Witkowski, Mieczysław Wolfke, Konstanty Zakrzewski.

Przypisy

  1. Andrzej Kajetan Wróblewski (Instytut Fizyki Doświadczalnej UW): Fizyka w Polsce wczoraj, dziś i jutro (pol.). labfiz.uwb.edu.pl. [dostęp 2012-08-31].
  2. Natanson Władysław, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-09-30].
  3. Marek Żukow-Karczewski, Zamachy w Krakowie, „Gazeta Krakowska”, 19-20 II 1994 r., nr 42 (13953).
  4. Zgon ś. p. prof. Natansona. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 47 z 28 lutego 1937. 
  5. Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych, zck-krakow.pl [dostęp 2020-06-02].
  6. M.P. z 1929 r. nr 274, poz. 630 „za zasługi na polu naukowem”.
  7. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 464 „za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzieży w duchu patriotycznym położone w latach 1905–1918”.
  8. M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 460 „za wybitną twórczość naukową, związaną z literaturą piękną”.

Linki zewnętrzne

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

POL Wawrzyn Akademicki BAR.svg
Baretka: Wawrzyn Akademicki.
Władysław Natanson.jpg
Autor: Brak, Licencja: CC0
Władysław Natanson - fizyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego
Grób prof. Władysława Natansona i Zygmunta Grodzińskiego.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób prof. Władysława Natansona i prof. Zygmunta Grodzińskiego