Władysław Niedźwiedzki

Władysław Niedźwiedzki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

11 października 1849
Warszawa

Data i miejsce śmierci

6 lutego 1930
Warszawa

Zawód, zajęcie

polski językoznawca

Strona tytułowa tomu VII słownika "warszawskiego"

Władysław Marcin Niedźwiedzki (ur. 11 października 1849 w Warszawie, zm. 6 lutego 1930 tamże) – polski językoznawca, pedagog, etnograf i leksykograf, autor rozpraw z etnografii słowiańskiej i polskiej.

Do szkoły powiatowej i gimnazjum uczęszczał do roku 1868 w Warszawie, po roku przerwy podjął studia w "sekcji słowiańskiej" Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego; studia ukończył ze stopniem kandydata w 1873 i pozostał na uniwersytecie jako stypendysta z zamiarem uzyskania magisterium. Od 1878 był przez rok nauczycielem języka polskiego w II progimnazjum w Warszawie, a w następnych latach, do roku 1883, w V Gimnazjum. Później lektor języka polskiego na Uniwersytecie Warszawskim.

Od 1891 wraz z Janem Karłowiczem i Adamem Kryńskim współautor (a po śmierci Karłowicza w 1903, od tomu IV w 1908 – samodzielny redaktor) ośmiotomowego Słownika języka polskiego, zwanego warszawskim, wydanego przy wsparciu Kasy im. Józefa Mianowskiego na przełomie wieków XIX i XX w Warszawie, nagrodzonego przez Krakowską Akademię Umiejętności na konkursie im. Lindego.

Wraz z Antonim Krasnowolskim opracował wydany przez Michała Arcta podręczny „Słownik staropolski“ w 2 tomach (1914).

Niedźwiedzki znany jest też jako autor ważnego słownika spolszczeń z roku 1917, a więc słownika wyrazów obcych o charakterze purystycznym. W słownikach spolszczeń/spolszczających w miejsce wyrazów pochodzenia obcego proponowane są rodzime ekwiwalenty, które mają zastąpić dany wyraz obcy. W słowniku Niedźwiedzkiego występuje wiele germanizmów.[1][2][3]

Członek zarządu Kuchni Tanich w Warszawie, od 1896 był dyrektorem Kuchni Taniej nr 2.

Oprócz Słownika Języka Polskiego opublikował m.in.:

w czasopiśmie Niwa
"O Słowakach"
"Ślady i znaczenie mitu o szklanej górze"
"Polacy na pograniczu Węgier"
"Wianki"
"Babie lato"
w czasopiśmie Ateneum
"Święcone"
"Dzień św. Marcina"
w czasopiśmie Słowo
"N. M. Panna Roztworna"
w czasopiśmie Kłosy
"Wigilja Bożego Narodzenia".

Ponadto w Przeglądzie Tygodniowym ogłosił pracę o rozprawie prof. Makuszewa "O wpływie języka rosyjskiego na piśmiennictwo staropolskie"; w Dwutygodniku naukowym o pisowni imienia "Marja"; w Pracach filologicznych – "O pochodzeniu ъ i ь"; w Gazecie Warszawskiej – "Ze wspomnień studenckich".

Był także współautorem artykułów publikowanych na jubileusz Elizy Orzeszkowej i Aleksandra Świętochowskiego, a w pomnikowym wydaniu dzieł Jana Kochanowskiego opracował kilka utworów tego poety. Przez pewien czas był współpracownikiem czasopisma Wisła.

Przypisy

  1. ↑ Ochmann, Donata (2007): Wyrazy cudzoziemskie zbyteczne w polszczyźnie Władysława Niedź­wiedzkiego (1917) – specyficzny słownik synonimów, w: (red.) J. Kamper-Warejko, I. Kaproń-Charzyńska, Z zagadnień leksykologii i leksykografii języków słowiańskich. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 73–78. ISBN 978-83-231-2182-4
  2. ↑ Sztandarska Katarzyna (2020): Ekwiwalenty w słownikach zniemczających i spolszczających na podstawie prac Eduarda Engela i Władysława Niedźwiedzkiego. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego. ISBN 978-83-7972-359-1
  3. ↑ Lipczuk, Ryszard (2022): O słowniku spolszczeń Władysława Niedźwiedzkiego (1917), w: Przegląd Dziennikarski 24.5.2022 [1]

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

AdamaKrynskiegoSlownik.tomVII.jpg
title-page of "'Słownik języka polskiego, ułożony pod redakcją Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego", vol.VII, Warszawa 1919 (Polish Language Dictionary by Karłowicz, Kryński and Niedźwiedzki)
Władysław Niedźwiedzki.jpg
portret Władysława Niedźwiedzkiego z książki „Upominek. Książka zbiorowa na cześć Elizy Orzeszkowej“