Władysław Niegolewski

Władysław Maurycy Niegolewski
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

12 września 1819
Włościejewki

Data i miejsce śmierci

19 marca 1885
Poznań

Poseł do Landtagu
Władysław Niegolewski, ok. 1860 r.

Władysław Maurycy Niegolewski herbu Grzymała (ur. 12 września 1819 we Włościejewkach, zm. 19 marca 1885 w Poznaniu)[1], liberalny polityk, prawnik, powstaniec styczniowy.

Życiorys

Był synem ziemianina i działacza społecznego Andrzeja (zm. 1857). Kształcił się w poznańskich Gimnazjach św. Marii Magdaleny i Fryderyka Wilhelma, następnie studiował nauki prawne w Bonn (1845 obronił doktorat praw[1] na podstawie rozprawy O prawie dzierżawnym). Nie objął proponowanej mu katedry prawa na Uniwersytecie w Zurychu[1]. Po powrocie do Wielkopolski zaangażował się w ruch niepodległościowy, był jednym z organizatorów planowanego ataku na Cytadelę w Poznaniu 3 marca 1846. Więziony w Poznaniu i Berlinie, został uwolniony po procesie berlińskim.

W 1848 wchodził w skład Komitetu Narodowego w Poznaniu. Jako członek polskiej delegacji występował w obronie spraw polskich w parlamencie we Frankfurcie. W 1849 bronił znanego adwokata Krotowskiego-Krauthofera, oskarżanego przez władze pruskie o udział w powstaniu z 1848[2]. Wielokrotnie sprawował mandat poselski w sejmie pruskim (1850-1852, 1858-1861, 1867-1884), był także posłem do parlamentu niemieckiego (od 1871). Przeciwstawiał się germanizacji. Wypowiadał się w obronie języka polskiego w szkołach i urzędach wielkopolskich, domagał się poszanowania odrębności Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W latach 1859-1860 wykrył prowokację prezydenta policji pruskiej, który upozorował w Poznaniu spisek antypruski.

Brał udział w powstaniu styczniowym, był ranny w bitwie pod Ignacewem[1]. Wcześniej, 6 maja 1863 r. płk Edmund Taczanowski ustanowił go szefem magistratu w Kole. Oskarżony o zdradę stanu, odbył karę więzienia w Głogowie.

Był jednym z współtwórców Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, które w 1857 zawiązano w jego domu[1]. Niegolewski w początkowym okresie pełnił funkcję wiceprezesa PTPN oraz redagował jego "Roczniki". Zakładał także Towarzystwo Oświaty Ludowej, Towarzystwo Czytelni Ludowych oraz Centralne Towarzystwo Gospodarcze, pracował nad rozwojem Wyższej Szkoły Rolniczej w Żabikowie, założonej przez Augusta Cieszkowskiego. Wraz z Ludwikiem Rzepeckim wydawał pismo "Goniec Wielkopolski", na łamach którego zdecydowanie wypowiadał się przeciwko współpracy z władzami pruskimi.

W 1884 przegrał wybory do parlamentu pruskiego ze Stefanem Cegielskim; zmarł rok później. Został pochowany 23 marca 1885 przy kościele św. Stanisława Biskupa w Buku[1]. Zwłoki zostały później ekshumowane i przeniesione na cmentarz przy kościele św. Wojciecha w Poznaniu[1]. Z małżeństwa z Wandą z Kwileckich nie miał dzieci.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Andrzej Kowalczyk: Buk. Zarys dziejów miasta. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1989, s. 89-90. ISBN 83-85066-00-45.
  2. ↑ Adam Redzik, Poczet prawników polskich XIX-XX w., wyd. 2. wyd., Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2011, ISBN 978-83-255-1718-2, OCLC 750520709 [dostęp 2020-02-07].

Bibliografia

  • Jan Słowikowski, Władysław Niegolewski, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981, ISBN 83-01-02722-3
  • Witold Jakóbczyk, Przetrwać nad Wartą 1815-1914, 55. część cyklu "Dzieje narodu i państwa polskiego", Warszawa 1989

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie