Władysław Roman

Władysław Roman

Krzesław, Janiszewski

pułkownik
Data i miejsce urodzenia	4 stycznia 1917 Stężyca
Data i miejsce śmierci	2 września 2005 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1938–1949
Siły zbrojne	Wojsko Polskie II RP Służba Zwycięstwu Polski Związek Walki Zbrojnej Armia Krajowa Delegatura Sił Zbrojnych Siły Zbrojne Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Jednostki	3 pułk artylerii lekkiej Leg. Oddział III KG AK Wydział Artylerii III Oddziału KG AK sztab Podobwodu Śródmieście Południowe Oddział IV Komendy Obszaru Zachodniego AK
Stanowiska	dowódca plutonu adiutant dywizjonu oficer do zleceń szefa Oddziału III KG AK adiutant dowódcy Podobwodu Śródmieście Południowe AK szef Oddziału IV Komendy Obszaru Zachodniego AK
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa (kampania wrześniowa powstanie warszawskie)
Późniejsza praca	kierownik redakcji w PWN
Odznaczenia

Władysław Roman (ur. 4 stycznia 1917 w Stężycy, zm. 2 września 2005 w Warszawie) – podporucznik artylerii Wojska Polskiego II RP, kapitan Armii Krajowej, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Życiorys

Syn Franciszka (urzędnika państwowego) i Katarzyny z domu Kowalczyk. Egzamin maturalny złożył w gimnazjum w Kowlu (1935). Następnie, w latach 1935–1938, kształcił się w toruńskiej Szkole Podchorążych Artylerii (XV promocja), którą ukończył z 12. lokatą^[1][2]. Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego mianowany został na stopień podporucznika w korpusie oficerów artylerii, ze starszeństwem z dniem 1 października 1938 i 13. lokatą^[3][4]. Przydzielony został do 3 pułku artylerii lekkiej Legionów z Zamościa na stanowisko dowódcy plutonu topograficzno-ogniowego. Następnie przesunięto go na stanowisko adiutanta w III dywizjonie tegoż pułku^[1]. Na dzień 23 marca 1939 zajmował stanowisko dowódcy plutonu w 1 baterii I dywizjonu 3 pal-u^[5]. Uczestnik kampanii wrześniowej – walczył pod Iłżą, Puławami, Zamościem i Tomaszowem Lubelskim. Uniknął niewoli i przez cały okres niemieckiej okupacji działał w ruchu oporu, kolejno w Służbie Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej i Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj^[1].

Zajmował między innymi stanowiska oficera do zleceń szefa Oddziału III Komendy Głównej Armii Krajowej (pod pseudonimem „Krzesław”) i członka Wydziału Artylerii (kryptonimy „Knieja” i „Bem”) w Oddziale III KG AK. W powstaniu warszawskim oficer łączności i adiutant dowódcy Podobwodu Śródmieście Południowe – ppłk. Jana Szczurka-Cergowskiego ps. „Sławbor”. Za udział w powstańczych walkach odznaczony został, na mocy rozkazu Dowódcy Armii Krajowej nr 424 z 18 września 1944^[a], Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Awansowany do rangi kapitana rozkazem Dowódcy Armii Krajowej nr 505 z 2 października 1944^[6]. Następnie na stanowisku szefa Oddziału IV Komendy Obszaru Zachodniego AK, po czym służył w Obszarze Zachodnim Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (pod pseudonimem „Janiszewski”). Od października 1945 w Ludowym Wojsku Polskim, przydzielony do Biura Historycznego^[1].

Awansowany do stopnia majora, represjonowany w latach 1949–1956 i skazany na 12 lat więzienia w procesie generała Stanisława Tatara^[7]. Po uchyleniu wyroku pracował, w latach 1956–1985, jako kierownik redakcji w Państwowym Wydawnictwie Naukowym. W rezerwie awansowany do rangi pułkownika. Żonaty z Krystyną Olicką (1921–1996), z którą miał córki Barbarę i Katarzynę^[8]. Zmarł w Warszawie i spoczywa razem z żoną na tamtejszym cmentarzu Powązkowskim (kwatera: 199, rząd: 3, miejsce: 26 i 27). Jego bratem był Józef Roman ps. „Ziuk” - oficer Armii Krajowej i kawaler Orderu Virtuti Militari.

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami
• Krzyż Armii Krajowej

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Konspiracja 1939-1945. T. 5/I. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-98-6.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935–1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Jan Łukasiak: Szkoła Podchorążych Artylerii w Toruniu 1923-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks, 2000. ISBN 83-87103-90-X.
• Andrzej Kunert (red.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 4. Warszawa: Ars Print Production, 1997. ISBN 83-87224-00-6.