Władysław Sebyła

Władysław Sebyła

Data i miejsce urodzenia	6 lutego 1902 Kłobuck, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	11 kwietnia 1940 Charków, USRR, ZSRR
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	poezja
Odznaczenia

Władysław Sebyła

podporucznik rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia	6 lutego 1902 Kłobuck
Data i miejsce śmierci	11 kwietnia 1940 Charków
Przebieg służby
Lata służby	1927–1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	13 Pułk Piechoty
Stanowiska	dowódca plutonu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Tablica upamiętniająca Władysława Sebyłę na ul. Brzeskiej 5 w Warszawie, gdzie mieszkał w latach 1932–1939

Kamienica na ul. Brzeskiej 5 w Warszawie, gdzie w latach 1932–1939 mieszkał poeta Władysław Sebyła i przez wiele kolejnych lat mieszkała jego żona – pisarka Sabina Sebyłowa

Grób Sabiny Sebyłowej na cmentarzu Bródnowskim z wyrytym symbolicznym nekrologiem Władysława Sebyły

Władysław Sebyła (ur. 6 lutego 1902 w Kłobucku, zm. 11 kwietnia 1940 w Charkowie) – polski poeta, podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się 6 lutego 1902 roku w Kłobucku k. Częstochowy jako syn Henryki (z d. Radłowska) i Michała, działacza niepodległościowego oraz nauczyciela i kierownika szkoły w Kłobucku^[1]. W wieku trzech lat stracił matkę, a w 1910 roku rodzina, w tym nowa żona ojca, wyprowadziła się z Kłobucka do Zagłębia Dąbrowskiego^[2], gdzie ojciec poety otrzymał pracę nauczyciela^[1]. Wiersze zaczął pisać w wieku ośmiu lat, oprócz tego malował, grał na skrzypcach i fortepianie oraz komponował^[2].

Ukończył szkołę podstawową w Będzinie^[2], a następnie rozpoczął naukę w Szkole Realnej w Sosnowcu, zaś po jej likwidacji w I Ośmioklasowym Gimnazjum Męskim Towarzystwa Szkół Średnich w Sosnowcu. W czasie nauki w szkole nadal pisał wiersze, ale ukrywał ten fakt przed innymi uczniami^[1].

Walczył w I powstaniu śląskim. Żeby zaciągnąć się do oddziału zafałszował datę urodzenia o dwa lata. Po zakończeniu walk wrócił do gimnazjum, które ukończył w 1921 roku i za namową ojca podjął studia na Politechnice Warszawskiej, ale po jednym roku przeniósł się na studia polonistyczne na Wydziale Filologii Uniwersytetu Warszawskiego, uczestniczył też w wykładach z historii malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych^[1].

Od 1927 był członkiem grupy literackiej Kwadryga. W latach 1929–1931 redaktor i współwydawca pisma „Kwadryga”. Od 1932 roku był współpracownikiem dwutygodnika „Zet”^[1]. Debiutował cyklem wierszy pt. Modlitwa (1927)^[3].

W 1928 ukończył Batalion Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 5 w Łobzowie. 9 września 1928 roku ożenił się w Kościele Mariackim w Krakowie z Sabiną Marią Krawczyńską, rok później urodził się jego jedyny syn. W 1929 roku odbył służbę wojskową, a następnie powrócił do Warszawy, gdzie ponownie zaangażował się w życie literackie. W styczniu 1931 roku, podobnie jak wiele znanych osobistości, podpisał protest przeciw procesowi brzeskiemu^[1].

1 stycznia 1931 został mianowany do stopnia podporucznika ze starszeństwem. Został przydzielony do 13 Pułku Piechoty. Odbywał ćwiczenia rezerwy w 1932, 1934, 1936 jako dowódca plutonu.

W roku 1935 poeta podjął pracę w Polskim Radiu, gdzie co drugi tydzień prowadził kwadrans literacki^[1]. W lipcu 1937 roku Władysław Sebyła omawiał na antenie radio­wej tomik wierszy Na cmentarzu biły dzwony. Śpiewy demoniczne Stanisława Szwajcera, nazywając je grafomańskim. Szwajcer, aplikant sądowy, poczuł się dotknięty krytyką i pozwał Sebyłę do sądu, który uznał poetę winnym i skazał na dwa tygodnie aresztu w zawieszeniu, 50 złotych grzywny i 100 złotych pokutnego. Sąd wydał wyrok mimo opinii biegłego, krytyka literackiego Karola Wiktora Zawodzińskiego, który uznał, że granice krytyki nie zostały przekroczone^[1].

Wobec zagrożenia konfliktem, w 1939 został zmobilizowany, a po wybuchu II wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 i wkroczeniu do Lwowa, został aresztowany przez sowietów. Był przetrzymywany w obozie starobielskim^[1]. W 1940 wraz z jeńcami osadzonymi w Starobielsku został przewieziony do Charkowa i 11 kwietnia 1940 rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 (część zbrodni katyńskiej). Zamordowani jeńcy są pochowani na cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie w Piatichatkach^[2].

Po wojnie niewiele o nim pisano i nie wydawano jego wierszy aż do 1956 roku, gdy opublikowano „Poezje wybrane”^[1].

Twórczość

Władysław Sebyła zadebiutował w 1927 zbiorem wierszy pt. Modlitwa^[3]. Pisał wiersze m.in. o tematyce pacyfistycznej i antywojennej, np. wiersz Żołnierz nieznany i 4 wiersze o wojnie^[2]. Jego twórczość charakteryzowała się przedstawianiem pesymistycznej wizji otaczającego świata^[2], obecnością elementów religijnych, symbolicznych i katastroficznych^[3], formalną prostotą i komunikatywnością oraz nawiązaniami do Norwida^[3]. Poemat Młyny uważany jest za szczytowe osiągnięcie poety^[2]. Głównym motywem poematu jest stary młyn obok stawu, znany poecie z lat dzieciństwa i młodości spędzonych w Kłobucku^[2]. Był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich^[2]. Ostatni tom poezji Władysława Sebyły ukazał się w 1938 i nosił tytuł Obrazy myśli^[2]. W 1956 ukazały się Poezje wybrane, drugi wybór wierszy Poezje wybrane ukazał się w 1972, a Poezje zebrane w 1981^[2]. W 1999 Anagram wydał kolejny wybór poezji Władysława Sebyły pt. Nie wierz moim grzechom^[3], do którego wstęp napisał Zdzisław J. Peszkowski, zaś wyboru wierszy dokonał Jerzy Koperski ^[3]. W 2012 r. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie wydało z okazji 110. rocznicy jego urodzin i wystawy Władysław Sebyła. Nokturn + 1940 faksymile jego niewydanego utworu z 1924 r. pt. Bunt Ludzi. Strzępy niescenicznego dramatu. 7 wizji^[4].

Jego twórczość stanowiła inspirację dla poety Tadeusza Gajcego^[5].

Tomiki

• „Pieśni szczurołapa” (1930)^[3]
• „Koncert egotyczny” (1934)^[3]
• „Obrazy myśli” (1938)^[3]

pośmiertnie

• „Poezje wybrane” (1956)^[2]
• „Poezje wybrane” (1972)^[3]
• „Poezje zebrane” (1981)^[3]
• „Nie wierz moim grzechom” (1999)^[3]
• „Bunt Ludzi” (2012)

Odznaczenia

• Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1938)^[6]

Upamiętnienie

Od 1991 roku Dom Kultury w Kłobucku nosi imię Władysława Sebyły^[1]. Przed budynkiem Domu Kultury znajduje się tablica upamiętniająca poetę.

W 2007 pośmiertnie awansowany do stopnia porucznika^[7].

Ustanowiony przez Sejm RP jednym z patronów 2012 roku^[1]. 16 kwietnia 2012 roku pamięć Sebyły uczcili radni województwa śląskiego^[2].

Imieniem Sebyły zostały nazwane ulice w Częstochowie, Kłobucku i Sosnowcu.

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w Płocku został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Władysława Sebyłę.

Nazwisko Władysława Sebyły wykuto na Pomniku Katyńskim na cmentarzu Kule w Częstochowie

W Kłobucku znajduje się popiersie Władysława Sebyły

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Portret Władysława Sebyły autorstwa Marka Jelińskiego. [w:] Archiwum Miejskiego Ośrodka Kultury w Kłobucku [on-line]. Gazeta.pl Częstochowa. [dostęp 2012-04-16].
• Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 477. [dostęp 2014-04-14].
• Izabela Filipek: Rocznica Mordu Katyńskiego. naszwojnicz.pl, 14 kwietnia 2012. [dostęp 2014-04-14].
• Władysław Sebyła. katyn-pamietam.pl, 3 kwietnia 2014. [dostęp 2014-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 kwietnia 2014)].
• Twórczość Władysława Sebyły w serwisie Polona.pl