Władysław Sheybal

Vladek Sheybal
ilustracja
Imię i nazwisko

Władysław Rudolf Zbigniew Sheybal

Data i miejsce urodzenia

12 marca 1923
Zgierz

Data i miejsce śmierci

16 października 1992
Londyn

Zawód

aktor, reżyser

Lata aktywności

1957–1992

Strona internetowa
Nagrobek Władysława Sheybala na cmentarzu Putney Vale w Londynie

Władysław Rudolf Zbigniew Sheybal, lepiej znany jako Vladek Sheybal (ur. 12 marca 1923 w Zgierzu, zm. 16 października 1992 w Londynie) – polski aktor i reżyser.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Zgierzu[1] w rodzinie pochodzenia szkockiego o bogatych tradycjach artystycznych jako syn Bronisławy (z domu Kotula) i Stanisława Sheybala (1891-1976), znanego artysty malarza i fotografika, pioniera w zakresie stosowania techniki gumy wielobarwnej[2]. Jego starszy brat, Kazimierz Sheybal, został reżyserem i autorem licznych filmów dokumentalnych, a prapradziadek, Kazimierz Skibiński (1786-1858), był także aktorem. Kiedy miał cztery lata, wraz z rodziną przeprowadził się do Krzemieńca, gdzie w 1927 jego ojciec objął posadę profesora rysunku w Liceum Krzemienieckim[2]. Przyjaźnił się z artystami, którzy w związku z tym często bywali w jego domu. Pod wpływem tej domowej atmosfery młody Władek od najmłodszych lat wykazywał uzdolnienia artystyczne, dużo czytał, uczył się gry na fortepianie, ale najbardziej pociągał go teatr. Brał udział w szkolnych przedstawieniach, m.in. w Balladynie Juliusza Słowackiego grał rolę Grabca.

W czasie II wojny światowej w Warszawie zgłosił się do konspiracyjnego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej, ale został odrzucony i dopiero po usilnych prośbach przyjęto go na próbę. Za działalność w ruchu oporu dwukrotnie trafiał do obozu koncentracyjnego, z którego również dwukrotnie uciekł[3]. Zbiegłego z transportu na egzekucję ukrywała w Krakowie do końca działań wojennych malarka Hanna Rudzka-Cybis[4].

Kariera

Uczył się aktorstwa u Iwo Galla. W marcu 1945 rozpoczął profesjonalną karierę sceniczną w Teatrze I Armii Wojska Polskiego w Łodzi od niewielkiej roli Muzykanta w Weselu Wyspiańskiego w reżyserii Jacka Woszczerowicza u boku Władysława Krasnowieckiego i Jana Świderskiego. W latach 1945–1946 występował na deskach Teatru Starego w Krakowie, w latach 1946–1947 był związany z Teatrem Śląskim w Katowicach. W latach 1947–1949 grał krakowskim Teatrze Dramatycznym[5]. W 1949 przeniósł się do Warszawy, gdzie występował w znaczącym repertuarze teatrów: Narodowego i Ateneum[6]. Grał w Pigmalionie Shawa (1945), Antygonie Sofoklesa (1946), Śnie nocy letniej Szekspira (1947), Maskaradzie Jarosława Iwaszkiewicza (1949). Dużym sukcesem okazała się rola Zbyszka w Moralność pani Dulskiej Zapolskiej (1950) u boku Mieczysławy Ćwiklińskiej i Ireny Eichlerówny. W 1951 otrzymał nagrodę państwową II stopnia (zespołowa) za rolę Witolda Bukowicza w spektaklu Grzech Żeromskiego w Teatrze Polskim w Warszawie. Po raz ostatni w warszawskim Teatrze Ateneum wystąpił jako Achmed w Dziwaku Nâzıma Hikmeta (1956) z Mirosławą Dubrawską. W 1957 był reżyserem komedii Skiz Zapolskiej w Teatrze Młodej Warszawy.

Zadebiutował na ekranie jako gestapowiec w filmie Stanisława Różewicza Trzy kobiety (1956). Po ukończeniu dramatu wojennego Andrzeja Wajdy Kanał (1956), gdzie wystąpił jako kompozytor Michał „Ogromny”, wyjechał na stypendium do Paryża[7].

W 1957 bez znajomości języka angielskiego wyemigrował do Londynu i zamieszkał w domu w dzielnicy Fulham. Zatrudnił się w sklepie, a wkrótce potem dołączył do teatru polonijnego i podjął naukę języka angielskiego w Dramatic School na Uniwersytecie Oksfordzkim, gdzie reżyserował na scenie uniwersyteckiej i prowadził zajęcia aktorskie[7]. Działalność edukacyjną kontynuował w londyńskiej Royal Academy of Dramatic Art, gdzie jednym z jego słuchaczy był młody Anthony Hopkins[4]. W latach późniejszych wynajmował także apartament w centrum Paryża. Gdy postanowił wrócić do aktorstwa, przyjął łatwiejszą do wymówienia dla cudzoziemców formę swego imienia na Vladek. Szybko odniósł sukces, grając w licznych filmach i serialach, najczęściej role charakterystyczne: obcokrajowców i czarnych charakterów. Najbardziej znane postacie to: mistrz szachowy Kronsteen należący do przestępczej organizacji SPECTRE w Pozdrowieniach z Rosji (1963) z cyklu filmów o Bondzie, demoniczny dr Eiwort w filmie szpiegowskim Kena Russella Mózg za miliard dolarów (Billion Dollar Brain, 1967), dekadencki rzeźbiarz Loerke w melodramacie Russella Zakochane kobiety (1969), Zarubin w dreszczowcu Ekspres pod lawiną (1979) z Lee Marvinem czy portugalski kapitan Ferreira w serialu Szogun (1980) u boku Richarda Chamberlaina.

Zmarł nagle 16 października 1992 na skutek pęknięcia aorty brzusznej i został pochowany na londyńskim cmentarzu Putney Vale Cemetery.

Wybrana filmografia

Przypisy

  1. ↑ Personalidade: Vladek Sheybal (Polônia). InterFilmes.com. [dostęp 2020-04-19]. (port.).
  2. ↑ a b Dzieje jednej kariery. Władysław Sheybal (1923-1992). Akademia Polskiego Filmu. [dostęp 2020-03-26].
  3. ↑ Władysław Sheybal: Polska publiczność miała o nim zapomnieć. Wirtualna Polska. [dostęp 2018-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-31)]. (pol.).
  4. ↑ a b Władysław Sheybal: polski aktor na Wyspach. Onet.pl. [dostęp 2020-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-19)]. (pol.).
  5. ↑ Władysław Sheybal. Miasto Zgierz. [dostęp 2018-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-04)]. (pol.).
  6. ↑ Zawsze graj suki, skarbie – Vladek Sheybal (1923-1992). queer.pl. [dostęp 2020-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-19)]. (pol.).
  7. ↑ a b Vladek Sheybal Biography. vladeksheybal.com. [dostęp 2018-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Poolse regisseur Sheybal, Toneelgroep Centrum, 1965 - 19.jpg
Autor: Fotopersbureau De Boer, Licencja: CC0
Poolse regisseur Sheybal, Toneelgroep Centrum, 1965