Władysław Skrzypek (partyzant)
 major | |
| Data urodzenia | 1914 lub 1916 |
|---|---|
| Data śmierci | 10 kwietnia 1944 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki | Oddział GL im. Bartosza Głowackiego |
| Stanowiska | Dowódca oddziału partyzanckiego |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 | |
Władysław Skrzypek, ps. Orzeł, Grzybowski (ur. 1914 lub 1916, zm. 10 kwietnia 1944[1]) – uczestnik wojny obronnej w 1939 r., członek Związku Walki Zbrojnej, żołnierz Armii Krajowej, dowódca w stopniu majora brygady Armii Ludowej[2].
Życiorys
Przed 1939 był działaczem Związku Młodzieży Wiejskiej "Wici" w powiecie Kraśnik. Uczestniczył w wojnie polsko-niemieckiej 1939. Od 1940 był w ZWZ i AK, a od kwietnia 1943 w Polskiej Partii Robotniczej i GL. W czerwcu 1943 został dowódcą oddziału partyzanckiego GL im. Bartosza Głowackiego operującego w południowej Lubelszczyźnie.
Oddział "Orła" przeprowadził kilka akcji przeciw Niemcom, m.in. 15 sierpnia 1943 wykoleił pociąg towarowy koło Zaklikowa, 18 września zniszczył urządzenia stacji kolejowej w Szastarce, w nocy z 5 na 6 października opanował osadę Modliborzyce, a 22 października uczestniczył jako jeden z dowódców GL w bitwie pod Kochanami, jednak głównym jego zadaniem była likwidacja członków polskiej konspiracji z AK i NSZ. W lipcu 1943 w miejscowości Baraki kilku gwardzistów "Grzybowskiego" powiesiło 4 członków patrolu NSZ, w tym Wacława Raka z Kraśnika i Mieczysława Pirona z Dąbrowicy. Także w lipcu z rąk grupy Skrzypka zginęli rolnik Kaczorowski z synem oraz kilku innych członków ZWZ-AK.
We wrześniu 1943 "Grzybowski" pisał do dowódcy Obwodu II GL Mikołaja Demko vel Mieczysława Moczara: zapewniłem wszystkich chłopców, że nasz sojusznik nam pomoże, czym tylko będzie mógł, aby ścierwo to [chodzi o polskie podziemie niepodległościowe] wytępić, równocześnie z okupantem. (...) Resztę dni września i październik – to miesiące całkowitej likwidacji band reakcyjnych na terenie naszego obwodu; (AAN, GL 191/XXII-2, k.58).
Rzekomo uczestniczył w mordowaniu żydowskich partyzantów] GL w Kraśniku.
26 października 1943 Skrzypek został odkomenderowany do Sztabu Obwodu III GL, ale w grudniu 1943 mianowano go dowódcą 3. batalionu GL i awansowano na kapitana oraz odznaczono Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy. W lutym 1944 został mianowany dowódcą 1 Brygady AL im. Ziemi Lubelskiej.
10 kwietnia 1944 "Grzybowski" wraz z trzyosobowym patrolem napadł dom rodziny Kobylarzów we wsi Potok-Stany. Nie zastawszy w nim żołnierza NSZ Leona Kobylarza, Skrzypek zastrzelił jego brata Mieczysława. Kiedy udał się w drogę powrotną, najmłodszy z braci, niespełna 16-letni Wojciech Kobylarz, strzelił do "Grzybowskiego" i śmiertelnie go ranił.
Śmierć Skrzypka była po wojnie fałszywie przedstawiana przez władze komunistyczne jako haniebny mord "reakcji", popełniony na oficerze AL, który w najlepszych intencjach udawał się na rozmowy z lokalnym dowództwem AK.
Jego kuzynem[3] był Stefan Skrzypek ps. "Słowik", przedwojenny starszy sierżant WP, partyzant ZWZ/AK i GL (istnieje teoria według której Stefan Skrzypek był uprzednio członkiem NSZ i z ich polecania wstąpił do GL w charakterze szpiega). Zginął zamordowany przez oddział AS NSZ rtm. Leonarda Zub-Zdanowicza ps. "Ząb" i Adama Godfingera (Henryka Figuro-Podhorskiego) ps. "Step" pod Borowem[4].
Odznaczenia
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy – 25 grudnia 1943 (jedno z pierwszych nadań)
Awanse[1]
- porucznik – wrzesień 1943
- kapitan – luty 1944[5]
- major – marzec 1944
- podpułkownik – pośmiertnie 2 listopada 1944
Przypisy
- ↑ a b E. Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową
- ↑ Encyklopedia II wojny światowej 1975 ↓, s. 568,.
- ↑ Walczyli o Polskę Ludową, str. 247-250.
- ↑ Bohater z krwią na rękach | Żołnierze Przeklęci, zolnierzeprzekleci.wordpress.com [dostęp 2018-01-17] (pol.).
- ↑ Miesiąc ten podaje Edward Gronczewski w swojej publikacji Walczyli o Polskę Ludową, natomiast w jego innej książce pt. Kalendarium walk GL i AL na Lubelszczyźnie, w aneksie zdjęciowym, znajduje się dyplom nadania "Grzybowskiemu" Krzyża Grunwaldu (co nastąpiło 25 grudnia 1943 z adnotacją na 1 stycznia 1944), na którym przed pseudonimem bojowym podany jest stopień kapitana GL. Ten sam stopień pojawia się przy jego nazwisku w publikacjach nt. tego orderu.
Bibliografia
- Polski Słownik Biograficzny, t. XXXVIII, Warszawa-Kraków 1997–1998.
- Mała Encyklopedia Wojskowa, t. 3, Praca zbiorowa, Warszawa 1971
- Jerzy Ślaski, Polska Walcząca, t. 3, Warszawa 1999
- Piotr Gontarczyk, Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944, Warszawa 2003
- Praca zbiorowa: Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: 1975.
Media użyte na tej stronie
Baretka: Order Krzyża Grunwaldu III klasy
Naramiennik majora Wojska Polskiego (1919-39).