Władysław Smereczyński

Władysław Smereczyński

Franciszek Rola

Dąb, Esem, Halny, Hucuł, Konar, Patron

Władysław Smereczyński
podpułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	10 października 1895 Pyzówka
Data i miejsce śmierci	17 lipca 1958 Świder
Przebieg służby
Lata służby	1914–1944
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Armia Krajowa
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	2 Pułk Piechoty II Korpus Polski w Rosji Szkoła Podchorążych w Warszawie Szkoła Podoficerów Piechoty w Dęblinie 105 Rezerwowy Pułk Piechoty 27 Pułk Piechoty 61 Pułk Piechoty Batalion KOP „Ostróg” 19 Pułk Piechoty Odsieczy Lwowa Ośrodek Zapasowy 5 Dywizji Piechoty 40 rezerwowy Pułk Piechoty Okręg Stanisławów AK Okręg Lwów AK
Stanowiska	dowódca plutonu piechoty dowódca kompanii dowódca batalionu piechoty zastępca dowódcy pułku dowódca ośrodka zapasowego dowódca pułku piechoty komendant okręgu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa bitwa pod Rarańczą (1918) bitwa pod Kaniowem II wojna światowa kampania wrześniowa Obrona Lwowa 1939
Późniejsza praca	pracownik umysłowy w cukrowni we Wschowie, pracownik biura dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinku
Odznaczenia

Władysław Smereczyński właśc. Franciszek Rola^[1] ps. „Dąb”, „Esem”, „Halny”, „Hucuł”, „Konar”, „Patron”, „Stefan” (ur. 10 października 1895 w Pyzówce^[1], zm. 17 lipca 1958 w Świdrze) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, komendant Okręgu Lwów Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej od października 1941 roku do grudnia 1942 roku, komendant Okręgu Stanisławów ZWZ-1 w latach 1940–1941, komendant Okręgu Stanisławów ZWZ od września do października 1941 roku^[2].

Życiorys

Uczył się w latach 1906–1914 w gimnazjum klasycznym w Nowym Targu. Od 1912 roku był członkiem Polowych Drużyn Podhalańskich. W czasie I wojny światowej należał do Drużyny Strzeleckiej^[3], potem walczył w szeregach 2 pułku piechoty Legionów, w którym od 1915 roku do 20 marca 1918 roku dowodził plutonem. Awansował kolejno na chorążego (1 kwietnia 1916 roku) i podporucznika (1 kwietnia 1917 roku)^[4]. Był dwukrotnie ranny. Po bitwie pod Rarańczą przebił się do II Korpusu, gdzie również dowodził plutonem. Po bitwie pod Kaniowem dostał się do niemieckiej niewoli, skąd uciekł do Kijowa. Był tam od lipca do grudnia 1918 roku komendantem rejonu prawdopodobnie POW^[3].

Pod koniec grudnia 1918 roku wrócił do Polski i został przydzielony do Szkoły Podchorążych w Warszawie, a następnie do Szkoły Podoficerów Piechoty w Dęblinie. W obu tych szkołach, do 15 kwietnia 1920 roku, dowodził kompaniami szkolnymi^[3].

W czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził baonem w 105 Rezerwowym pułku piechoty. Od września 1920 roku do 1922 roku dowodził baonem szkolnym w Szkole Podoficerów Piechoty.

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 426. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[5]. 10 lipca 1922 roku został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki dowódcy batalionu w 27 pułku piechoty w Częstochowie^[6]. W 1923 roku pełnił obowiązki dowódcy I batalionu, a po awansie na majora został zatwierdzony na tym stanowisku. 1 grudnia 1924 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 126. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[7]. W 1925 roku był kwatermistrzem pułku. 25 sierpnia 1926 roku został przesunięty na stanowisko dowódcy II batalionu^[8]. Następnie został przesunięty na stanowisko obwodowego komendanta Przysposobienia Wojskowego. W okresie 1930–1932 dowodził baonem w 61 pułku piechoty, a w latach 1932–1937 dowodził batalionem KOP „Ostróg”. 27 czerwca 1935 roku został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 roku i 5. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[9]. Od 1937 roku był zastępcą dowódcy 19 pułku piechoty Odsieczy Lwowa we Lwowie^[3].

W czasie kampanii wrześniowej dowodził Ośrodkiem Zapasowym 5 Dywizji Piechoty do 8 września, a następnie do 22 września 19 pp i 40 pułkiem piechoty rezerwy. Walczył w obronie Lwowa i w bitwach w rejonach Sichowa i Pirogówki^[3].

Od października 1939 działał w konspiracji: w latach 1940–1941 był komendantem Okręgu nr IV Stanisławów, od października 1941 był p.o. komendanta Okręgu Lwów ZWZ i następnie AK. 17 grudnia 1942 roku został aresztowany wraz z żoną i synem przez Gestapo. Był więziony początkowo we Lwowie, od sierpnia w obozie koncentracyjnym na Majdanku^[3]. W obozie tym kierował powstałą tam w październiku 1943 roku siatką AK^[10]. W kwietniu 1944 roku został wywieziony do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie również kierował liczną podziemną organizacją wojskową, zarówno męską jak i kobiecą. Od października 1944 był więziony w obozie Buchenwald, skąd w kwietniu 1945 roku uwolniły go wojska alianckie. Do sierpnia 1947 roku był leczony w szpitalu wojskowym w Warburgu, po czym wrócił do Polski^[11].

W latach 1947–1948 pracował jako pracownik umysłowy w cukrowni we Wschowie, a następnie, do 1955 roku w biurze prawnym dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinku^[11].

Zmarł 17 lipca 1958 roku w Świdrze. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w kwaterze baonów „Miotła” i „Parasol”^[11] (kwatera A24-6-20)^[12].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 4773 (1921)
• Krzyż Niepodległości (9 listopada 1931)^[13]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie) (1920, 1921, według nekrologu – trzykrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1937)^[14][11]

Życie prywatne

Był synem Jana i Zofii z domu Czerwińskiej, rodziny chłopskiej. Był dwukrotnie żonaty: jego pierwsza żona, Helena Wolszczanin zmarła w 1944 roku w Auschwitz-Birkenau. Mieli syna Jana (1922–1943) zmarłego w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen. W 1951 roku ożenił się z Ireną Wolczyńską^[11].

Przypisy

Bibliografia

• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Grzegorz Mazur, Jerzy Węgierski: Smereczyński Władysław. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 39. Warszawa – Kraków: Polska Akademia Nauk – Polska Akademia Umiejętności – Instytut Historii PAN, 1999, s. 197–198. ISBN 83-86301-73-2.
• Władysław Rola, Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku [1].