Władysław Taczanowski (zoolog)

Władysław Taczanowski

Jastrzębiec
Data i miejsce urodzenia	1 marca 1819 Jabłonna
Data i miejsce śmierci	17 stycznia 1890 Warszawa
Ojciec	Kazimierz Taczanowski[1]
Matka	Izabella z Owidzkich[1]

Grób zoologa Władysława Taczanowskiego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Władysław Taczanowski (ur. 1 marca 1819 w Jabłonnie k. Lublina, zm. 17 stycznia 1890 w Warszawie) – polski ornitolog. Władysław Taczanowski pochodził ze starej wielkopolskiej rodziny szlacheckiej Taczanowskich. W młodości studiował w Paryżu. W latach 1840–1855 był domownikiem u biskupa Walentego Baranowskiego

Życiorys

Od 1855 r. adiunkt i od 1862 r. kierownik (po Feliksie Pawle Jarockim) oraz kustosz Gabinetu Zoologicznego Szkoły Głównej w Warszawie (od 1869 r. Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego).

W okresie 1860–1890 pracował w muzeach europejskich, m.in. w Wiedniu, Berlinie, Paryżu i Londynie. W latach 1866–1867 przebywał wraz z Antonim Wagą oraz braćmi Aleksandrem i Konstantym Branickimi na wyprawie naukowej (finansowanej przez tych ostatnich) w Algierii. Od 1867 członek ówczesnej algierskiej Académie Hippone (obecnie Université Badji Mokhtar – Annaba) w Bône (Annaba).

Autor ok. 590 prac naukowych i opracowań haseł encyklopedycznych (większość haseł zoologicznych w Encyklopedii powszechnej S. Orgelbranda), m.in.: „O ptakach drapieżnych w Królestwie Polskim pod względem wpływu, jaki wywierają na gospodarstwo ogólne” (1860)^[2], „Oologia ptaków polskich” (1862), „Ptaki krajowe” (t. 1–2, 1882), „Spis ptaków Królestwa Polskiego, obserwowanych w ciągu ostatnich lat pięćdziesięciu” (1888)^[3]. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii.^[4]

Opracował opis ornitofauny Ameryki Południowej i Środkowej, m.in.: Peru – „Ornithologie du Pérou”, t. 1–4 (1884–1886).

Na podstawie informacji zebranych przez zesłańców polskich z Syberii, m.in. przez B. Dybowskiego napisał „Faune ornithologique de la Sibérie orientale” (część 1–2, 1891–1894).

Oprócz ptaków interesował się pajęczakami, czego owocem były m.in. prace:

• „Les Aranéides de la Guyane française”, Horae Societatis entomologicae Rossicae (1871),
• „Les Aranéides de la Guyane française”, Horae Societatis entomologicae Rossicae (1873),
• „Les Aranéides du Pérou. Famille des Attidés” (1879).

Doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1887.

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 36-1-27)^[5].

Jego imieniem nazwano gatunek z rodzaju aguti: Agouti taczanowskii (Stolzmann, 1865) oraz gatunki ptaków^[6]:

• klejnocik Taczanowskiego (Leucippus taczanowskii P. L. Sclater, 1875)
• krótkolotka Taczanowskiego (Bradypterus tacsanowskius Swinhoe, 1871)
• kusacz Taczanowskiego (Nothoprocta taczanowskii P. L. Sclater et Salvin, 1875)
• muchotyranik inkaski (Leptopogon taczanowskii Hellmayr, 1917)
• perkoz Taczanowskiego (Podiceps taczanowskii Berlepsch et Stolzmann, 1894)
• szafranka Taczanowskiego (Sicalis taczanowskii Sharpe, 1888)
• śnieżka białorzytna (Montifringilla taczanowskii Przewalski, 1876)
• trzęsiogon Taczanowskiego (Cinclodes taczanowskii Berlepsch et Stolzmann, 1892)
• zaroślak Taczanowskiego (Atlapetes schistaceus taczanowskii P. L. Sclater et Salvin, 1875) – podgatunek zaroślaka ciemnego

a także nazwy gatunków stosowane przez polskich ornitologów:

• drozd Taczanowskiego (Turdus maranonicus Taczanowski, 1880)
• dzięciolnik Taczanowskiego (Picumnus steindachneri Taczanowski, 1882)
• kapturzyk Taczanowskiego (Thlypopsis inornata Taczanowski, 1879)
• koronówka Taczanowskiego (Basileuterus trifasciatus Taczanowski, 1881)
• ogończyk Taczanowskiego (Synallaxis maranonica Taczanowski, 1879)
• oliwiak Taczanowskiego (Tolmomyias policephalus Taczanowski, 1884)
• świerszczak Taczanowskiego (Locustella pleskei Taczanowski, 1889)
• ziarnojadek Taczanowskiego (Sporophila simplex Taczanowski, 1874)
• bekas Taczanowskiego (Gallinago paraguaiae andina Taczanowski, 1875) – podgatunek bekasa jasnolicego
• ciszek Taczanowskiego (Arremon abeillei nigriceps Lesson, 1880) podgatunek ciszka czarnołbistego
• sikora Taczanowskiego (Parus palustris brevirostris Taczanowski, 1872) – podgatunek sikory ubogiej
• tęgoster Taczanowskiego ((Xiphorhynchus erythropygius aequatorialis (Berlepsch et Taczanowski, 1884) – podgatunek tęgostera ciemnogłowego
• tyranik Taczanowskiego (Phaiomyias murina tumbezana Taczanowski, 1877) – podgatunek tyranika mysiego

Władysław Taczanowski jest odkrywcą ponad 40 gatunków i ponad Gatunki opisane przez Franka Michlera Chapmana20 podgatunków ptaków.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Notka i grafika. salticidae.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-17)].
• Historia Muzeum i Instytutu Zoologii – dawny Gabinet Zoologiczny
• W błotach i w gabinecie
• Ptaki krajowe T.1-2 (1882) Władysława Taczanowskiego w serwisie Polona.pl