Władysław Tarnowski
![]() Portret Władysława Tarnowskiego, autorstwa Luigiego Montabone, 1873. | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 19 kwietnia 1878 |
Zawód, zajęcie | Polski poeta i kompozytor. |
Władysław Tarnowski herbu Leliwa, ps. lit.: Ernest Buława, Student (ur. 4 czerwca 1836[1] w majątku Wróblewice koło Drohobycza, zm. 19 kwietnia 1878 u wybrzeży San Francisco w Kalifornii[2]) – polski hrabia, pianista, kompozytor, poeta, dramaturg i tłumacz.
Życiorys

Był synem hrabiego Waleriana i Ernestyny Tarnowskich.
Wcześnie rozwinął swoje liczne talenty i już jako kilkulatek przypuszczalnie został przedstawiony Fryderykowi Chopinowi.
Kształcił się najpierw we Lwowie i Krakowie w gimnazjum[3] a następnie na wydziałach prawa i filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego[4] i u Daniela Aubera w konserwatorium paryskim, z przerwą na czas powstania styczniowego (1863–1864).
W powstaniu styczniowym brał czynny udział, pracując w organizacji zasilającej powstanie we Lwowie i jako tajny kurier kursujący między Galicją a Rządem Narodowym w Warszawie[5]. Brał udział także osobiście w walkach zbrojnych[6].
W owym czasie z właściwą sobie weną pisze i komponuje piosenkę „Jak to na wojence ładnie”, która jest popularna po dzień dzisiejszy, chociaż wykonują się ją obecnie już raczej w przeróbkach.
Pobierał także nauki i doskonalił swoje umiejętności u Ignaza Moschelesa w grze na fortepianie, u Ernsta Friedricha Richtera w kompozycji i u Ferenca Liszta, ceniącego jego technikę fortepianową, którą równał z techniką Antona Rubinsteina i Hansa von Bülowa, a swoje stosunki z nim określał w listach jako przyjacielskie.
W 1860 i 1875 koncertował we Wrocławiu (gdzie wykonywał także własne utwory), we Lwowie w 1875, w Wiedniu, Rzymie[7], Wenecji i Florencji w 1872, następnie w Paryżu w 1873, a także w Grecji, Egipcie i Syrii (których kulturami się fascynował).
Podróżował także do Indii i Japonii.
Nadto Ferenc Liszt koncertując w Rzymie wykonywał m.in. utwory Władysława Tarnowskiego[8].
Zmarł w czasie podróży, w wyniku ataku serca, u wybrzeży San Francisco w Kalifornii, na parowcu Pacyfic płynącym z Japonii do USA.
Kompozycje
- Kameralne:
- Kwartet smyczkowy D-dur Skany na Wikimedia Commons[9]
- Fantasia quasi una sonata (na skrzypce i fortepian) Skany na Wikimedia Commons
- Souvenir d’un ange (na skrzypce i fortepian) (Wiedeń około 1876, Wyd. V. Kratochwilla) Skany na Wikimedia Commons
- Fortepianowe:
- 3 mazurki (3 Mazurkas, Wiedeń około 1870, Wyd. Bösendorfera)
- 2 pieces:
- Chart sans paroles
- Valse-poeme (oba Lipsk około 1870, Wyd. Ch. F Kahuta) Skany na Wikimedia Commons
- Deux Morceaux:
- Fantazie-Impromptu
- Valse-poeme (oba Lipsk około 1870, Wyd. Ch. F Kahuta) Skany na Wikimedia Commons
- Impromptu „L’adieu de l’artiste” (Wiedeń około 1870, Wyd. J. Gutmanna) Skany na Wikimedia Commons
- Symfonia d’un drammo d’amore[10]
- Souvenir de la Canée, (fantazja koncertowa na fortepian)[11]
- Sonate à son ami Br. Zawadzki (Wiedeń około 1875, Wyd. V Kratochwilla) Skany na Wikimedia Commons
- Grande polonaise quasi rapsodie symphonique (Wiedeń około 1875, Wyd. J. Gutmanna)
- Extases au Bosphor, fantasie rapsodie sur les melodies orientales op. 10 (Lipsk około 1875 Wyd. Forberga) Skany na Wikimedia Commons
- Polonez dla Teofila Lenartowicza (1872 r.)[12]
- Grande Polonaise composée et dediée à son ami T. Lenartowicz (Wiedeń 1874, wyd. J. Gutmanna) Skany na Wikimedia Commons
- Marsz żałobny z osobnej całości symfonicznej poświęcony pamięci Augusta Bielowskiego (1876)[13]
Zobacz Marsz żałobny z osobnej całości symfonicznej poświęcony pamięci Augusta Bielowskiego na Wikiźródłach
- Marsz żałobny z osobnej całości symfonicznej poświęcony pamięci Augusta Bielowskiego (1876)[13]
- Ave Maria dedykowane J. I. Kraszewskiemu (opublikowane przez niego w: „Album muzeum Narodowego w Raperswyllu”, z roku 1876, str. 577 i str. 578.); (wariacje na tej podstawie: Ave Maria (pieśń na chór i organy; oraz utwór instrumentalny na kwartet smyczkowy)[14],Ave Maria
- „Pensée funebre”[15]
- Andantino pensieroso (opublikowane pośmiertnie w piśmie „Echo Muzyczne”, cenz. 17 XII 1878)[16]Andantino pensieroso
- Ave Maria dedykowane J. I. Kraszewskiemu (opublikowane przez niego w: „Album muzeum Narodowego w Raperswyllu”, z roku 1876, str. 577 i str. 578.); (wariacje na tej podstawie: Ave Maria (pieśń na chór i organy; oraz utwór instrumentalny na kwartet smyczkowy)[14],
- Nokturny i romanse:
- Nocturne dédié à sa soeur Marie (Wiedeń, wydanie nie datowane)[17] Skany na Wikimedia Commons
- Nuit sombre[18]
- Nuit claire Skany na Wikimedia Commons[18]
- Pieśni:
- Solo: Marsz ułański, zwany też Pieśnią żołnierza, Marszem żołnierzy Langiewicza zaczynający się: „A kto chce rozkoszy użyć”, a dziś bardziej znany ze słów „Jak to na wojence ładnie” (pierwsze publikacje: „Kieszonkowy słowniczek polski z melodiami” Poznań 1889, Wyd. J. Leitgebera i „Piosenka wojenna” Lwów 1908, Wyd. B. Połonieckiego, odpowiednio).
- Z akompaniamentem fortepianu:
- Cypressen. Fünf characterische Gesänge – 5 pieśni z których 3 do wierszy Władysława Tarnowskiego, a 2 do wierszy Heinricha Heinego, cały zbiór pieśni inspirowany tomikiem Ludwiga Foglara Cypressen. Dichtungen.[19] z muzyką Władysława Tarnowskiego (Wiedeń 1870, Wyd. Bösendorfera, zbiór zawierający następujące pieśni (skany wszystkich na Wikimedia Commons): Herangedämmert kam der Abend, Die Perle, Die Schwalben, Im Traum sah ich das Lieben, Ich sank verweint in sanften Schlummer[20];,Ich sank verweint in sanften Schlummer akompaniament z muzyką w miejsce głosu
- Neig, o Schöne Knospe Skany na Wikimedia CommonsNeig, o Schöne Knospe akompaniament z muzyką w miejsce głosu
- Kennst du die Rosen (oba Wiedeń około 1870, Wyd. J. Gutmanna) Skany na Wikimedia CommonsKennst du die Rosen akompaniament z muzyką w miejsce głosu
- Zwei Gesänge mit Begleitung des Pianoforte: I. Du Buch mit sieben Siegeln, II. Ob du nun Ruhst – 2 pieśni do wierszy Ludwiga Foglara (obie Wiedeń około 1870, Wyd. V. Kratochwilla) Skany na Wikimedia Commons
- Cypressen. Fünf characterische Gesänge – 5 pieśni z których 3 do wierszy Władysława Tarnowskiego, a 2 do wierszy Heinricha Heinego, cały zbiór pieśni inspirowany tomikiem Ludwiga Foglara Cypressen. Dichtungen.[19] z muzyką Władysława Tarnowskiego (Wiedeń 1870, Wyd. Bösendorfera, zbiór zawierający następujące pieśni (skany wszystkich na Wikimedia Commons): Herangedämmert kam der Abend, Die Perle, Die Schwalben, Im Traum sah ich das Lieben, Ich sank verweint in sanften Schlummer[20];,
- „Au soleil couchant“ do wiersza Wiktora Hugo („Słońce się kłoni”)[21]
- Still klingt das Glöcklein durch Felder (Wiedeń, 1874, wyd. J. Gutmanna)[22], wersja polska: „Dźwięczy głos dzwonka przez pole”[23].Still klingt das Glocklein durch Felder – akompaniament
- Zwei Gresänhe:
- Klänge Und Schmerzen
- Nächtliche Regung (Lipsk około 1870, Wyd. Ch. E. Kahnta)
- Strofa dello Strozzi e la risposttadi Michalangelo (Wyd. Carisch)[24]
- Alpuhara w tłumaczeniu niemieckim wiersza Adama Mickiewicza[25][26].
- Mein kahn, pieśń do wiersza Johanna von Paümanna ps. Hans Max.
- Sceniczne:
- Achmed oder der Pilger der Liebe (Achmed, czyli pielgrzym miłości, do własnego libretta. Opublikowano wyciąg fortepianowy, Lipsk około 1875, Wyd. R. Forberga, którego skany w zbiorach cyfrowych Österreichische Nationalbibliothek)[27]
- Karlińscy (muzyka do własnej sztuki teatralnej, Lwów 1874, Wyd. Gubrynowicz i Schmidt)
- Joanna Grey (muzyka do własnej sztuki teatralnej, Wiedeń 1875, Wyd V. Kratochwilla)[28]
- Opracowanie etiudy op. 25, nr 7 F. Chopina na wiolonczelę i fortepian (Lipsk 1874, Wyd. B&H)
Utwory literackie
- Poezje:
- Poezye studenta (tomy 1-4, z lat 1863-65):
- Poezye Studenta – Tom 1. (Lipsk 1863 wyd. F.A. Brockhaus),
Zobacz Poezye Studenta, Tom 1 na Wikiźródłach
- Poezye Studenta – Tom 3. (Lipsk 1865 wyd. F.A. Brockhaus),
Zobacz Poezye Studenta, Tom 2 na Wikiźródłach
- Poezye Studenta – Tom 4. (Lipsk 1865 wyd. F.A. Brockhaus),
Zobacz Poezye Studenta, Tom 3 na Wikiźródłach
- Poezye Studenta – Tom 1. (Lipsk 1863 wyd. F.A. Brockhaus),
- Krople czary (Lipsk 1865, wyd. Paweł Rhode)[29],
- Szkice helweckie i Talia (Lipsk 1868 wyd. Paweł Rhode), zawierający: Szkice helweckie
Zobacz Szkice helweckie na Wikiźródłach, Talia
Zobacz Talia na Wikiźródłach, Krople czary, część III – silva rerum i Różne wiersze.
- Piołuny (Drezno 1869 druk J.I. Kraszewski),
Zobacz Piołuny na Wikiźródłach
- Nowe Poezye (1872 wyd. Księgarnia Seyferta i Czajkowskiego),
Zobacz Nowe poezye na Wikiźródłach
- Kochankowie ojczyzny (poemat) 1872,
- Praxytel i Fryne. „Ruch Literacki”. 30, s. 53–54, 22 lipca 1876.
Zobacz Praxytel i Fryne na Wikiźródłach
- Pomnik Bielowskiego (1876)[30]
Zobacz Pomnik Bielowskiego na Wikiźródłach
- Poezye studenta (tomy 1-4, z lat 1863-65):
- Dramaty:
- Izaak (Lwów 1871),
Zobacz Izaak na Wikiźródłach
- W serii: Ernesta Buławy Utwory Dramatyczne:
- Tom I – Karlinscy, Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta, 1874
Zobacz Karlinscy na Wikiźródłach,
. (Do dramatu była dołączona wymieniona uwertura Władysława Tarnowskiego) - Tom II – Joanna Grey, Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta, 1874
Zobacz Joanna Grey na Wikiźródłach,
. (Wyd. Lwów, wedle bibliografii podawany jest też rok 1875, z dramatem związana była uwertura Władysława Tarnowskiego, która jednak była dołączana doń później) - Tom III – Ostatnie sądy kapturowe i Finita la comedia (wzmiankowane w tomie II, zapewne wydane także we Lwowie przez Gubrynowicza i Schmidta),
- Tom I – Karlinscy, Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta, 1874
- Achmed, pielgrzym miłości (libretto w j. niemieckim Achmed oder die Pilger der Liebe.),
- Izaak (Lwów 1871),
- Przekłady:
- Pieśni Osjana, oraz na ich temat: Z dziejów „Ossjana” w Polsce, (wydanie pośmiertne) wyd. M. Arct, Warszawa, 1927.
- Fr. Brendela:
- Grundzüge der Geschichte der Musik, z dodatkami m.in. o muzyce polskiej, znana z tłumaczonego tytułu: „Zarysy historyi muzyki” (5 tomów, Lipsk 1866)
Zobacz Zarysy historyi muzyki na Wikiźródłach[31],
- Liszt jako symfonik, skreślił dr. Brendel, z dodatniem artykułu krytyczno-muzykalnego Ludwika Leona Gozlana spolszczył W.T. (Lwów 1870)[32], Skany na Wikimedia Commons.
- Grundzüge der Geschichte der Musik, z dodatkami m.in. o muzyce polskiej, znana z tłumaczonego tytułu: „Zarysy historyi muzyki” (5 tomów, Lipsk 1866)
- L. Foglar Męczennicy fantazji. Nowela, w piśmie „Świt”, 1872, nr 6-14. Skany na Wikimedia Commons
- Cyd, według romancero hiszpańskiego z przekładu Herdera. Cyd pod Ferdynandem Wielkim część 1, „Świt”, 1872, nr 17-26. Skany na Wikimedia Commons
- Angelo de Gubernatis. Maja. „Ruch Literacki”. 2, 1875.
Zobacz Maja na Wikiźródłach (także: Angelo de Gubernatis’a Maja, Lwów 1876, Wyd. Gubrynowicz i Schmidt), wydanie osobne (Gubrynowicz i Schmidt, Lwów 1876) z dodatkiem poematu Piękność Władysława Tarnowskiego Skany na Wikimedia Commons
- Hectora Berlioza:
- Hektor Berlioz. Nowela przeszłości. 1555. Pierwsza opera.. „Ruch Literacki”. 2, 1876. (utwór jest pierwszym z Les Soirées de l’orchestre, tj. Wieczorów Orkiestry Hektora Berlioza (lwowski Ruch Literacki, tom z 1 połowy roku 1876, s. 81-84.)
Zobacz Nowela przeszłości. 1555. Pierwsza opera. na Wikiźródłach
- Grand traité d’instrumentation et d’orchestration modernes[33] pod tłumaczonym tytułem: „O instrumentacji”[34].
- Hektor Berlioz. Nowela przeszłości. 1555. Pierwsza opera.. „Ruch Literacki”. 2, 1876. (utwór jest pierwszym z Les Soirées de l’orchestre, tj. Wieczorów Orkiestry Hektora Berlioza (lwowski Ruch Literacki, tom z 1 połowy roku 1876, s. 81-84.)
- Bohaterowie Grecji Eugeniusza Yeménis (lwowski Ruch Literacki, w tomie z 2 połowy 1876 r., s. 57-58, 72-73, 90-91, 105-108, 119-120, 135-136, 153-154, 169-170, 184-185, 200-201, 216-217, 233, 246-247, 264-266, 280-281, 295-296),
Zobacz Bohaterowie Grecji na Wikiźródłach
- Poza wymienionymi, tłumaczył także m.in. Maximiliana Berna, Petera Corneliusa, H. Heinego, W. Irwinga i P. Shelleya.
- Wydawca i redaktor dokumentów z Archiwum Wróblewieckiego[35]:
- Archiwum Wróblewieckie – Zeszyt I (pierwodruk: Poznań 1869, wyd. autora, dla Komisu Księgarni Jana Konstantego Żupańskiego, drukarnia J.I. Kraszewskiego w Dreźnie) zawierający: Urszula z Ustrzyckich Tarnowska , Wspomnienia damy polskiéj z XVIII. wieku .
Zobacz Wspomnienia damy polskiéj z XVIII. wieku na Wikiźródłach, Kazimierz Ustrzycki , Hymn na stuletnią obronę Wiednia .
Zobacz Hymn na stuletnią obronę Wiednia na Wikiźródłach, Jan Henryk Dąbrowski , Proklamacya Generała Dąbrowskiego .
Zobacz Proklamacya Generała Dąbrowskiego na Wikiźródłach, Stanisław Górski , Tomicyanów ustęp, r. 1536–1537.[36]
Zobacz Tomicyanów ustęp, r. 1536–1537. na Wikiźródłach;
- Archiwum Wróblewieckie – Zeszyt II (Lwów 1876 druk K. Piller) zawierający: „Pamiętnik damy polskiej” Urszuli z Ustrzyckich Tarnowskiej[37];
- Archiwum Wróblewieckie – Zeszyt III (Lwów 1878 wyd. Karol Wild) zawierający:
Historję Królów Elekcyjnych Ignacego Potockiego,
Manifest Generalności Barskiej, Listy: Ignacego Potockiego, Katarzyny z Potockich Kossakowskiej, Juliana Ursyna Niemcewicza;
- Urszula z Ustrzyckich Tarnowska. Król Hieronim w Warszawie w 1812 roku. „Ruch Literacki”. 30, s. 54–55, 22 lipca 1876. (jako niepublikowane uzupełnienie Archiwum Wróblewieckiego).
Zobacz Król Hieronim w Warszawie w 1812 roku na Wikiźródłach
- Archiwum Wróblewieckie – Zeszyt I (pierwodruk: Poznań 1869, wyd. autora, dla Komisu Księgarni Jana Konstantego Żupańskiego, drukarnia J.I. Kraszewskiego w Dreźnie) zawierający: Urszula z Ustrzyckich Tarnowska , Wspomnienia damy polskiéj z XVIII. wieku .
Jego wiersze i teksty utworów muzycznych, artykuły, recenzje utworów literackich i kompozycji muzycznych ukazywały się w licznych pismach (m.in. w Ruchu literackim i Tygodniku ilustrowanym, Gazecie Narodowej, Dzienniku Literackim, Dzienniku Poznańskim, Gazecie Polskiej ukazującej się w Chicago, Mrówce, Świcie, Tygodniu Politycznym, Naukowym , Literackim i Artystycznym ukazującym się w Dreźnie pod red. J.I. Kraszewskiego) oraz Kłosach.
Władysław był mecenasem sztuki i kolekcjonerem, we Wróblewicach stworzył muzeum[38], oraz wybudował szkołę i finansował naukę w niej dzieci z Wróblewic[39].
Wywód przodków[41][42]
Prapradziadkowie | Hrabia SIR | Hrabia | Hrabia | Hrabia SIR | Hrabia SIR | Bogusław Ustrzycki | Różniecki | Jan Chrzciciel d'Aloy (vel z Aloe) |
Pradziadkowie | Hrabia Świętego Imperium Rzymskiego | Hrabia | Hrabia Świętego Imperium Rzymskiego | Aleksander Rożniecki[43] | ||||
Dziadkowie | Hrabia Świętego Imperium Rzymskiego | Hrabia Świętego Imperium Rzymskiego | ||||||
Rodzice | Walerian Spycimir Tarnowski herbu Leliwa, hrabia Świętego Imperium Rzymskiego | |||||||
Władysław Tarnowski herbu Leliwa (ur. 4 czerwca 1836, zm. 19 kwietnia 1878), hrabia Świętego Imperium Rzymskiego |
Przypisy
- ↑ choć podawany jest też 1844
- ↑ zmarł na parowcu „Pacyfic” płynącym z Japonii do USA
- ↑ O czym można sądzić na podstawie wzmianki w wierszu dedykowanym pośmiertnie koledze
Pamięci J.K. Turskiego na Wikiźródłach.
- ↑ O tym wzmianka w biogramie Władysława Tarnowskiego zamieszczonym w Nowy Korbut, wyd. Instytutu Badań Literackich PAN, druk Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, tom 16, część 1, s. 25.
- ↑ Agaton Giller. O Władysławie Tarnowskim. „Ruch Literacki”. 2, 1878., str. 380-381.
- ↑ Walczył m.in. jako Żuaw z czego relacja np. w
Wyprawa na Poryck na Wikiźródłach. (Identyfikacja, że chodzi o oddział Żuawów oraz o przynależności do niego Władysława Tarnowskiego na podstawie choćby: Dora B. Kacnelson Z dziejów polskiej pieśni powstańczej XIX wieku. Folklor powstania styczniowego., wyd. Polska Akademia Nauk, druk Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, 1974, s. 97.)
- ↑ Po jednym z koncertów Władysława w Rzymie przysłuchujący się mu F. Liszt miał powiedzieć: „Oto mój następca, który mnie przewyższy.”; za: Agaton Giller. O Władysławie Tarnowskim. „Ruch Literacki”. 2, 1878., str. 395, 10 akapit.
- ↑ Agaton Giller. O Władysławie Tarnowskim. „Ruch Literacki”. 2, 1878., s. 395, 10 akapit.
- ↑ Nuty są dostępne w IMSLP/Petrucci Music Library
- ↑ „Biblioteka warszawska : pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi”, tom 2, 1871, str. 499.
- ↑ Notatka donosząca o wykonaniu na koncercie przez Władysława Tarnowskiego w Wiedniu 27 grudnia 1870 jego fantazji koncertowej „Souvenir de la Canée”, w piśmie: „Tydzień Polityczny, Naukowy, Literacki i Artystyczny.”, Józef Ignacy Kraszewski, Drezno, 1871, (Rok II), nr 1, str. 8.
- ↑ „Listy Teofila Lenartowicza do Tekli Zmorskiej 1861-1893” ze wstępem i przyp. J. Rudnickiej i posłowiem St. Szwalbego (w serii: „Prace Biblioteki Publicznej M. St. Warszawy” Nr 12), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1978, List 57 z 13 VII 1872 r., s. 114.
- ↑ Biblioteka Narodowa, syg. Mus.III.154.380.
- ↑ „Ave Maria” (pieśń na chór i organy) była wykonywana m.in. w kościele św. Tomasza w Lipsku przez chór pod dyrekcją Carla Riedla. Agaton Giller „Podróż artystyczna Władysława Tarnowskiego w Saksonji” w: Ruch Literacki, nr 17 z 21 IV 1877, str. 270.
- ↑ „Pensée funebre”, (tzn. „Myśl ponura” lub „Refleksja pogrzebowa”) wzmiankowana w: „Ruch Literacki”, nr 21 z 25 maja 1878, str. 334.”
- ↑ Andantino pensieroso udostępnione jest w CBN Polona.
- ↑ Sir George Grove (edited by Stanley Sadie) „The New Grove Dictionary of Music and Musicians”, II edition, Tom 25 (Taiwan to Twelwe Apostles), 2001, s. 103-104.
- ↑ a b Adolf Hofmeister,”Handbuch der musikalischen Litteratur”, wyd. Adolf i Friedrich Hofmeister, tom za lata 1860-67, s. 260.
- ↑ Cypressen. Dichtungen. – skany w zbiorach cyfrowych i katalogu Österreische Nationalbibliotek.
- ↑ Katalog on-line Włoskiej Biblioteki Narodowej we Florencji.
- ↑ „Biblioteka warszawska : pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi”, tom 2, 1873, str. 352.
- ↑ "Gazeta Narodowa" (Lwów), piątek 10 kwietnia 1874, str 3.
- ↑ „Dźwięczy głos dzwonka przez pole” to odpowiednik pieśni w języku niemieckim tegoż Wł. Tarnowskiego p. t. „Still klingt das Glöcklein durch Felder”. Cenna wzmianka, bo świadczy o istnieniu polskiej wersji tej pieśni. Wykonywał ją m.in. p. Cetwiński we Lwowie tenorzysta (Przypis za: „Ruch Literacki”, nr 21 z 25 maja 1878, str. 334.)”
- ↑ Franz Pazdírek “Uniwersal Handbuch der Musikliteratur.”, tom XI (Sinoir-Vege), Frits Knuf Hilversum, 1967 (Unchange reprint oft he original edition Vienna, 1904-1910), s. 575-576.
- ↑ „Kłosy”, nr 623 z 26 maja (7 czerwca) 1877, str. 268-9: „Kronika Lwowska. Lwów, w Maju 1877 r.”
- ↑ Agaton Giller „Podróż artystyczna Władysława Tarnowskiego w Saksonji” w: Ruch Literacki, nr 17 z 21 IV 1877, str. 270.
- ↑ Opracowanie krytyczne na temat Achmeda – Michał Bristiger „Pielgrzym miłości w kraju Emira i Hafiza: Achmed Władysława Tarnowskiego”, w: Maciej Jabłoński, Jan Stęszewski, Janina Tatarska (redaktorzy) „Opera polska w XVIII i XIV wieku. – The Polish Opera in the 18th and 19th Centuries.” tom II serii: „Poznańskie Studia Operowe”, wyd. Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk – ed. Poznań Society for the advancement of the Arts and Sciences , Poznań, 2000, str. 105-117, tamże na str. 105 wzmianka o wykonaniu fragmentów przez pianistkę Laurę Sobolewską i skrzypaczkę Agatę Wojciechowską.
- ↑ „Werte für Orchester. Ladislaus Tarnowski, Joanna Gray. Symphonisches Tongemälde zu des Autors gleichnamiger Tragödie.“ – recenzja muzyczna uwertury do tragedii Joanna Grey, w języku niemieckim w: „Neue Zeitschrift für Music.“, Lipsk, Tom 71 (Styczeń do Grudnia 1875), nr 40, z 1 października 1875, str. 386-388; również wzmianka na ten temat we wcześniejszym nr 39, z 24 września 1875, w artykule (na str. 377-379) poświęconym bieżącym wydarzeniom muzycznym.
- ↑ Krople czary w Google Books.
- ↑ Utwór już wymieniany, gdyż zawiera: Marsz żałobny z osobnej całości symfonicznej poświęcony pamięci Augusta Bielowskiego.
- ↑ Agaton Giller. O Władysławie Tarnowskim. „Ruch Literacki”. 2, 1878., str. 395, 11 akapit.
- ↑ Agaton Giller. O Władysławie Tarnowskim. „Ruch Literacki”. 2, 1878., str. 395, 12 akapit.
- ↑ List Franciszka Liszta do Księżnej Karoliny Sayn-Wittgenstein z domu Iwanowskiej datowany na 26 stycznia (zapewne: roku 1869, z Weimaru) publikowany we fragmencie w Stanisław Szenic „Franciszek Liszt”, w serii: „Ludzie Żywi” wydane przez Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 1969, s. 431. Tam też opis zachowania Władysława Tarnowskiego: „Mój nowy przyjaciel jest melancholijny, powściągliwy, łagodny, małomówny – mam nadzieję, że jako człowiek będzie ci się podobał...”.
- ↑ Wspominane w:Agaton Giller. O Władysławie Tarnowskim. „Ruch Literacki”. 2, 1878., str. 395, 13 akapit; tylko jako rękopis.
- ↑ Wzmiankowane jest też wydanie pośmiertne (Lwów 1883, wyd. Gubrynowicz i Schmidt).
- ↑ Archiwum Wróblewieckie – Zeszyt I egzemplarz w Google Books.
- ↑ „Wspomnienia…” dotyczą raczej krajowych kwestii publicznych, „Pamiętnik…” bardziej prywatnych.
- ↑ „Władysław Tarnowski nagromadził w swoim starym ojców dworze tyle dzieł sztuki, obrazów, rzeźb, pamiątek dziejowych, starożytnych mebli, książek i rękopisów, iż otworzył z niego formalne, piękne muzeum, z którego wiele mógł się nauczyć i ten, co widział wielkie europejskie zbiory.”, cytat za:Agaton Giller. O Władysławie Tarnowskim. „Ruch Literacki”. 2, 1878., str. 380, 3 akapit i 396, akapit 2.
- ↑ Agaton Giller. O Władysławie Tarnowskim. „Ruch Literacki”. 2, 1878., str. 363, 6 akapit i 396, akapit 3.
- ↑ Inne tytuły tego obrazu to: Szkoła, W szkółce, Chłopięta, W szkółce wiejskiej; Szkółka wiejska, olej na tekturze 23,6 na 28,6 cm, obraz niesygnowany. Obraz został w roku 1958 podarowany przez Annę Tarnowską i Urszulę Miączyńską Muzeum Narodowemu w Krakowie i pozostaje obecnie jego zbiorach. – Identyfikacja i informacje na podstawie: „Nowoczesne malarstwo polskie. Katalog zbiorów pod redakcją Zofii Gołubiew”, w serii „Katalogi zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie”, „Część 1 – Malarstwo polskie XIX wieku”, Halina Blak, Barbara Małkiewicz, Elżbieta Wojtałowa, Kraków, 2001, str. 113, pozycja 291. (Artur Grottger namalował też inne obrazy wiążące się z Wróblewicami, m.in. „Narzeczona z Wróblewic”, tamże, pozycja 293, te same ofiarodawczynie.) Być może obraz przedstawia Władysława Tarnowskiego sprawdzającego postępy dzieci ze szkoły. Wiemy o tym, że wykazywał zainteresowanie wynikami nauki między innymi z: Agaton Giller O Władysławie hr. Tarnowskim., w piśmie Ruch Literacki ukazującym się we Lwowie, w roczniku 1878, na strony 396; – przypuszczenie na podstawie porównania rysów mężczyzny z portretem Władysława Tarnowskiego pędzla Maurycego Gottlieba.
- ↑ Władysław hr. Tarnowski z Tarnowa h. Leliwa (ID: lu.3500) w M.J. Minakowskiego "Genealogia potomków Sejmu Wielkiego" i osoby związane rodzinnie tamże.
- ↑ Genealogia Rodu Tarnowskich h. Leliwa – rodzina Władysława Tarnowskiego. rodtarnowski.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. i osoby związane rodzinnie tamże.
- ↑ Tenże Aleksander Rożniecki, to ojciec gen. Aleksandra Antoniego Jana Rożnieckiego h. Rola, (vide: Aleksander Rożniecki w M.J. Minakowskiego "Genealogia potomków Sejmu Wielkiego".)
- ↑ Jan Władysław Stanisław Tarnowski według M.J. Minakowski "Genealogia potomków Sejmu Wielkiego", a Władysław Jan Tarnowski z linii drążgowskiej według Genealogii Rodu Tarnowskich.
Bibliografia
- Encyklopedia muzyczna, PWM 2009
- Encyklopedia muzyki PWN 2001
- Encyklopedia literatury PWN 2007
- Wielka Encyklopedia Polski, tom 2, Wydawnictwo Ryszard Kluszczyński, 2004.
- Sir George Grove (red. Stanley Sadie) „The New Grove Dictionary of Music and Musicians” (II wydanie), Tom 25 (Taiwan to Twelwe Apostles), 2001, s. 103-104.
- Z częścią dorobku można się zapoznac dzięki e-bUW (e-bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego)
- Genealogia Tarnowskich. rodtarnowski.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-15)].
- Władysław hr. Tarnowski [w:] Tygodnik Ilustrowany" 1878, nr 132 s. 1.
- Ewa Róża Janion „Legends of Suli in Poland: some remarks on Władysław Tarnowski” („Legendy o Suli w Polsce: nieco spostrzeżeń na temat Władysława Tarnowskiego”), str. 46-49 w rozprawie doktorskiej: Ewa Róża Janion „Imaging Suli : Interactions between Philhellenic Ideas and Greek Identity Discourse” („Wyobrażenie Suli : Interakcje między ideami filhellenistycznymi a grecką dyskusją o tożsamości”), Peter Lang Publishing, Berlin, 2015.
- Kinga Fink „Lwowskie koncerty pianisty i kompozytora Władysława Tarnowskiego” w: „Musica Galiciana”, Tom 15, 2016, str. 42-52.
- „Polski Słownik Biograficzny”, Tom LII/4, Zeszyt 215 (Tarnowski Jan - Taube Jerzy), Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa-Kraków, 2019, str. 541-544.
- „Pieśni niemieckie Władysława Tarnowskiego”, M.T., OSDW AZYMUT Sp. z o.o., Warszawa-Łódź, 2017.
- „Utwory instrumentalne Władysława Tarnowskiego”, M.T., OSDW AZYMUT Sp. z o.o., Warszawa-Łódź, 2018.
- Władysław Tarnowski „Artysta i cierpienie”, Część I, M.T., OSDW AZYMUT Sp. z o.o., Warszawa-Łódź, 2020.
Linki zewnętrzne
- Utwory Władysława Tarnowskiego w serwisie Wolne Lektury
- Nuty w zbiorach Österreichischen Nationalbibliothek (Austriackiej Biblioteki Narodowej w Wiedniu). aleph.onb.ac.at. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-20)].
- Władysława Tarnowskiego dostępne w Google Books, obecnie w wolnym dostępie są: Krople czary i Archiwum Wróblewieckie – Zeszyt 1
- „Kochankowie Ojczyzny”, poemat zamieszczony w: „Album Muzeum Narodowego w Raperswilu w stulecie 1772 r.” z r. 1872, strony oryginału 232-278 (w skanie udostępnionym przez Dolnośląską Bibliotekę Cyfrową strony 256-302).
- Portret pędzla Maurycego Gottlieba z r. 1877, obecnie w zbiorach Muzeum Śląskiego w Katowicach. – Reprodukcja on-line w Galerii Malarstwa Polskiego
- Jak to na wojence ładnie Wersja wykonywana przez artystów Kabaretu Loch Camelot na stronie Cyfrowej Biblioteki Polskiej Piosenki
- Kwartet smyczkowy D-dur w zbiorach IMSLP/Petrucci Music Library.
- Agaton Giller. O Władysławie Tarnowskim. „Ruch Literacki”. 1, 1878., str. 331-332;348-349; 362-363; 380-381; 395-396.
- Marsz żałobny : z osobnej całości symfonicznej : poświęcony pamięci Augusta Bielowskiego oraz Andantino pensieroso udostęnione przez Cyfrową Bibliotekę Narodową – Polona
- Utwory Władysława Tarnowskiego w Ogrodzie Petenery.
- Fotografie nagrobków Władysława Tarnowskiego i członków jego rodziny we Wróblewicach w Bazie fotografii zabytków polskich na Ukrainie Uniwersytetu Jagiellońskiego.. medea.hist.uj.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-10)].
- „Neue Zeitschrift für Music.“, czasopismo muzyczne ukazujące się w Lipsku – recenzje i wzmianki o utworach Władysława Tarnowskiego w języku niemieckim:
- Tom 68, nr 42 z 11 października 1872, str. 414, („Cypressen“ – notatka);
- Tom 69, nr 4 z 17 stycznia 1873, str. 32 („Drei Mazurkas“ – notatka);
- Tom 70, nr 9 z 27 lutego 1874, str. 89a-89b (Ouverture d’un drame, Gesänge – Mirza Schaffy: „Kenst du die Rosen“, „Steig o Schöne Knospe“; und Ludwig Foglar: „Du buch mit sieben Siegeln“, „Ob du nun ruhst“), No 33, den 14 August 1874, S. 328-329 (Streichquartett für zwei Violinen, Viola und Violoncell, Fantasie quasi Sonate pour Piano e Violon, Sonate pour Piano, Nocturne pour Piano, Polonaise (Wien, Gutman), Etude VII par Chopin, transcrite pour Violoncello Uebertragung, Lied – „Still klingt das Glöcklein durch Felder”) – recenzje muzyczne;
- Tom 71 (Styczeń do Grudnia 1875), nr 40, z 1 października 1875, str. 386-388 („Werte für Orchester. Ladislaus Tarnowski, Joanna Gray. Symphonisches Tongemälde zu des Autors gleichnamiger Tragödie.“ – recenzja muzyczna uwertury do tragedii Joanna Grey; również wzmianka na ten temat we wcześniejszym nr 39, z 24 września 1875, w artykule (na str. 377-379) poświęconym bieżącym wydarzeniom muzycznym.
- Dzieła Władysława Tarnowskiego w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Władysław Tarnowski - zdjęcie wykonał we Florencji w roku 1873 znany włoski fotograf Luigi Montabone (1852-1875), - plik z Włoch, uszkodzoną czy raczej oklejoną odbitkę posiada też w swoich zbiorach Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, z wierszem do Teofila Lenartowicza na odwrocie. Zdjęcie powstało przy okazji koncertu Władysława Tarnowskiego we Florencji w 1873. Na podstawie tego zdjęcia powstała rycina Jana Styfiego z r. 1877, Władysław Tarnowski.
Władysław Tarnowski ps. Ernest Buława „Sonate pour piano composéed et dediée à son ami Br. Zawadzki”, V. Kratochwill, Wiedeń, maj 1874. Obdarowanym dedykacją był jego przyjaciel Bronisław Zawadzkiego wydawca i redaktor różnych pism literackich, w których ukazywały się drukiem utwory Władysława Tarnowskiego. Tu wykonanie całości, na którą składają się następujące części:
1. Adagio sostenuto 2. Moderato 3. Adagio 4. Allergetto non troppo 5. Largo appasionato 6. Minuetto 7. Scherzo Finale Przedstawioną kolejność części komplikują nieco powtórzenia. (Utwór Władysława Tarnowskiego ps. Ernest Buława o podobnym tytule: „Grande Sonate pour piano composée et dediée respecteusement à Monsieur J.I. Kraszewski”, Robert Forberg, Lipsk, październik 1877.) Partytura: Władysław Tarnowski ps. Ernest Buława. Wykonanie: Marcin Tarnowski (M.Tarnowski (dyskusja) 15:57, 29 March 2018 (UTC)), marzec 2018.
Z podziękowaniem dla Österreichische Nationalbibliothek za udostępnienie mi partytury.Władysław Tarnowski ps. Ernest Buława (1836-1878) "Marsz żałobny (z osobnej całości) pamięci Augusta Bielowskiego", Karol Wild, Lwów, 1876. Wykonanie Marcin Tarnowski, 2016.
Władysław Tarnowski ps. Ernest Buława (1836-1878) Andantino pensieroso , nuty wyszły w: "Echo Muzyczne", Warszawa, nr 6, cenz. 17 XII 1878.
Władysław Tarnowski ps. Ernest Buława „Grande Polonaise composée et dediée à son ami T. Lenartowicz, Wiedeń, listopad 1874. Obdarowanym dedykacją był jego przyjaciel Teofil Lenartowicz, z którym Wł. Tarnowski prowadził bogatą korespondencję, w tym zawierającą utwory muzyczne, wydaje się jednak, że polonez wspominany w liście Teofila Lenartowicza do Tekli Zmorskiej to Polonaise II. Tu wykonanie całości, na którą składają się następujące części:
1. Allegro Maestoso con brio 2. Larghetto 3. Molto Allegro 4. Moderato 5. Chant des confederés de Bar du XVIII siècle
Partytura: Władysław Tarnowski ps. Ernest Buława. Wykonanie: Marcin Tarnowski (M.Tarnowski (dyskusja) 11:05, 7 April 2018 (UTC)),kwiecień 2018.
Z podziękowaniem dla Biblioteki Jagiellońskiej za udostępnienie mi partytury.Portret Władysława hrabiego Tarnowskiego, w stroju wschodnim.
Portret Władysława Tarnowskiego, 1877. Olej na płótnie. 79 x 63 cm. Muzeum Śląskie w Katowicach.
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb hrabiów Tarnowskich
Władysław Tarnowski ps. Ernest Buława „Ich sank verweint in sanften Schlummer“ – to piąta z pięciu pieśni zawartych w zbiorze Cypressen, prócz nut także tekst do tej akurat pieśni napisał Władysław Tarnowski, ale zbiór pieśni odwołuje się do tomiku poezji pt. "Cypressen" Ludwiga Foglára, a całą muzykę skomponował Władysław Tarnowski ps. Ernest Buława. Wykonanie z instrumentem w miejsce głosu Marcin Tarnowski (M.Tarnowski (dyskusja) 10:06, 13 February 2016 (UTC))
Władysław Tarnowski ps. Ernest Buława (1836-1878) „Romanza Alastora” (nuty) z dramatu „Joanna Grey”, tego samego autora, wyd. Gubrynowicz i Schmidt, Lwów, 1874; nuty wydrukowano za Uwerturą, na str. 87-87; Marcin Tarnowski (M.Tarnowski (dyskusja) 10:04, 6 February 2016 (UTC), wykonanie)
Przy czym jest to adaptacja z tria skrzypcowego (skrzypce, altówka i wiolonczela) na fortepian, (bo wyjść miał także wyciąg fortepianowy, ale tego chyba nie posiadam), a trudno grać na trzech instrumentach smyczkowych jednocześnie, chyba żeby osobno i zgrywać … Trudno powiedzieć czy o taki efekt muzyczny chodziło autorowi, dysonanse tłumaczę sobie tym, że mogło, ze względu na postać Alastora. Jest to syn mistrza katowskiego i jego uczeń, do którego to zawodu ma odrazę, z zamiłowania i talentu jest natomiast skrzypkiem. Matka mu umarła, niezbyt jasne w jakich okolicznościach (scena na cmentarzu sugeruje, że mogła być ofiarą jego ojca, jako profesjonalisty z zamiłowania) i gdzie jest pogrzebana (powiada o tym „Matki nie mam, próżno szukałem jej grobu wśród cmentarzy”); a on sam jest zakochany w Joannie Grey, i po jej śmierci zabija się mieczem na oczach Marii Tudor i Filipa II w czasie ich pochodu na koronację do katedry w Westminster. Co do samego imienia, katowskiego syna, to ma ono odniesienia w mitologii greckiej. Tak więc dysonanse mogły być nie od rzeczy przy muzycznym ilustrowaniu tej postaci, (ale i tak ciągle mnie niepokoją).
Pieśń Neig, o Schöne Knospe Lied autorem tekstu był Mirza Schaffy, a muzyki na głos z towarzyszeniem fortepianu Władysław Tarnowski, partyturę wydał we Wiedniu, J. Gutmann. Wykonanie z instrumentem w miejsce głosu Marcin Tarnowski (M.Tarnowski (dyskusja) 09:50, 13 February 2016 (UTC)).
Władysław Tarnowski ps. Ernest Buława "Ave Maria", muzyka z dedykacją dla Józefa Ignacego Kraszewskiego, opublikowana przez niego w: "Album muzeum Narodowego w Raperswyllu", 1876, str. 577 i str. 578.
Pieśń z muzyką Władysława Tarnowskiego do wiersza Ludwiga Foglára pt. "Ob du nun ruhst " (wydana w Wiedniu r. około 1870, wydawcą był V. Kratochwill.) Wykonanie z instrumentem w miejsce głosu Marcin Tarnowski (M.Tarnowski (dyskusja) 16:44, 10 February 2016 (UTC)).
Pieśń była dedykowana Melanie Foglár-Deinhardstein, żonie Ludwiga Foglára, zarówno przez męża-poetę, jak i przez kompozytora.
Pieśń z muzyką Władysława Tarnowskiego do wiersza Ludwiga Foglára pt. "Du buch mit sieben siegeln" wydana w Wiedniu r. około 1870, wydawcą był V. Kratochwill. Pieđ} Wykonanie z instrumentem w miejsce głosu Marcin Tarnowski (M.Tarnowski (dyskusja) 10:59, 6 February 2016 (UTC)).
Pieśń była dedykowana Melanie Foglár-Deinhardstein, żonie Ludwiga Foglára, zarówno przez męża-poetę, jak i przez kompozytora.
Władysław Tarnowski ps Ernest Buława (1836-1878) Kennst du die Rosen pieśń dedykowana profesorowi Angelo de Gubernatis (tekst i nuty, Wiedeń około 1870, wyd. J. Gutmanna). Marcin Tarnowski (wykonanie) - akompaniament z muzyką w miejsce głosu, z przyczyny, że pieśń jest momentami a capella (M.Tarnowski (dyskusja) 11:57, 30 January 2016 (UTC)).
Artur Grottger - fragment obrazu: „Szkółka wiejska we Wróblewicach”, 1865. Inne tytuły: Szkoła, W szkółce, Chłopięta, W szkółce wiejskiej; Szkółka wiejska, olej na tekturze o wymiarach całości 23,6 na 28,6 cm, obraz niesygnowany. Obraz został w roku 1958 podarowany przez Annę Tarnowską i Urszulę Miączyńską do Muzeum Narodowego w Krakowie i pozostaje obecnie jego zbiorach. - Identyfikacja i informacje na podstawie: „Nowoczesne malarstwo polskie. Katalog zbiorów pod redakcją Zofii Gołubiew”, w serii „Katalogi zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie”, „Część 1 – Malarstwo polskie XIX wieku”, Halina Blak, Barbara Małkiewicz, Elżbieta Wojtałowa, Kraków, 2001, str. 113, pozycja 291.
Władysław Tarnowski ps. Ernest Buława (1836-1878) pieśń "Still klingt das Glocklein durch Felder" (tekst i nuty), wydana została przez J. Gutmanna w Wiedniu. Wykonanie akompaniamentu do tej pieśni Marcin Tarnowski (M.Tarnowski (dyskusja) 11:01, 30 January 2016 (UTC))