Władysław Ważny

Władysław Ważny

Tygrys

kapitan
Data i miejsce urodzenia	3 lutego 1908 Ruda Różaniecka, Polska
Data i miejsce śmierci	19 sierpnia 1944 Montigny-en-Ostrevent, Francja
Przebieg służby
Lata służby	1939–1944
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne Francuskie Siły Wewnętrzne
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa francuski ruch oporu
Odznaczenia

kpt. Władysław Ważny ps. Tygrys, patron szkoły w Rudzie Różanieckiej

Władysław Ważny ps. Tygrys, nauczyciel, tablica w szkole w Rudzie Różanieckiej

(c) Jérémy-Günther-Heinz Jähnick / Montigny-en-Ostrevent - Cimetière de l'église Saint-Nicolas (03, tombe de Władysław Ważny) / Wikimedia Commons, GFDL 1.2

Grób Władysława Ważnego w Montigny-en-Ostrevent, Francja

Władysław Ważny ps. Tygrys (znany również jako Władysław Rozmus)^[1] (ur. 3 lutego 1908 w Rudzie Różanieckiej, zm. 19 sierpnia 1944 w Montigny-en-Ostrevent we Francji) – kapitan Wojska Polskiego, uczestnik kampanii wrześniowej, organizator ruchu oporu w okupowanej Francji, agent polskiego wywiadu oraz agent brytyjskiego SOE^[1] m.in. szukający wyrzutni V-1 i V-2 we Francji, spadochroniarz Akcji Kontynentalnej^[2].

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 3 lutego 1908 roku we wsi Ruda Różaniecka, w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, w gminie Narol, w rodzinie chłopskiej. Był synem Błażeja i Marii z domu Sigłowej; najstarszym spośród dziewięciorga ich dzieci. Miał pięć sióstr i trzech braci^[3]. Uczęszczał do seminarium nauczycielskiego w Cieszanowie^[4]. Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego w 1930^[5] roku pracował jako wiejski nauczyciel w Bobrówce, potem w Surochowie i w Sośnicy koło Jarosławia, gdzie został kierownikiem szkoły^[3]. W styczniu 1934 otrzymał stopień podporucznika rezerwy Wojska Polskiego.

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej jako dowódca plutonu w 39 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich. Po podboju Polski przez Niemcy i ZSRR, w październiku 1939 roku, przez Węgry przedostał się do Francji, gdzie wstąpił w szeregi tworzącego się Wojska Polskiego we Francji. Po klęsce Francji wraz z 2 Dywizją Strzelców Pieszych dostał się do obozu dla internowanych w Szwajcarii. Uciekł z niego i przez Francję przedostał się do Hiszpanii. Jeszcze w Pirenejach został aresztowany. Od 21 stycznia do 25 lipca 1943 osadzony został w ciężkim więzieniu w Barcelonie. Następnie przewieziony do obozu koncentracyjnego w Miranda del Ebro. Uciekł z tego obozu 20 sierpnia 1943^[3] i dotarł do Gibraltaru i do Anglii^[4]. Trafił do Ośrodka Szkoleniowego Komandosów w Camusdarach w Szkocji^[4]. Przeszedł kurs spadochronowy w Ringway pod Manchesterem i przeszkolenie dywersyjne. Miał lecieć do kraju, ale skierowano go do działań w ramach Akcji Kontynentalnej^[2], do dyspozycji szefa wojskowego POWN Antoniego Zdrojewskiego. Został zastępcą dowódcy Okręgu „Północ” (Nord) majora Macieja Grabowskiego ps. Eugenie i jednocześnie szefa siatki wywiadowczej „Monika W.”^[4]. Zadaniem porucznika Władysława Ważnego było stworzenie na terenie okupowanej Francji sieci wywiadowczej, zbierającej informacje o rozlokowaniu wojsk niemieckich, o ich siłach, ruchach i miejscach stacjonowania. Po wylądowaniu w marcu 1944 we Francji okazało się, że najważniejsze dla alianckiego wywiadu są informacje dotyczące wyrzutni rakiet V1 i V2, rozmieszczonych w departamentach Nord i Pas-de-Calais. Pierwszy meldunek o nich por. Ważny nadał 11 czerwca 1944^[4]. Nawiązał kontakt z kpt. Michałem Golonem „Michelem”, Francuzem polskiego pochodzenia, łącznikiem pomiędzy Okręgiem Nord a francuskimi Organizacjami Ruchu Oporu^[4]. Dzięki licznym współpracownikom, w większości spośród miejscowej ludności polskiej ale i Francuzów^[4] – por. Ważny zdołał przekazać drogą radiową do Londynu 182 meldunki radiowe^[4] o lokalizacji 173 wyrzutni V-1, 5 wyrzutni V-2 i 17 informacji o transporcie pocisków. Efektem pracy konspiracyjnej „Tygrysa” było zbombardowanie przez alianckie samoloty 162 niemieckich wyrzutni V1^[4]. Spośród wszystkich jego meldunków naczelne dowództwo alianckie aż 83 zakwalifikowało jako najwyższej wartości. Osobiście por. Władysław Ważny wykrył 59 wyrzutni i zdobył szczegółowy plan jednej z nich, który przekazał pilnie do Wielkiej Brytanii^[4]. Siatka wywiadowcza Władysława Ważnego zniszczyła też dwie rampy wyładunkowe latających bomb, dźwignie w Douai, zlokalizowała fabrykę silników lotniczych w Albert, którą zbombardowano i zniszczyła pociąg towarowy z 200 silnikami lotniczymi^[4]. Porucznik Ważny wykrył, że w rejonie Mimoyecques (rejon Kanału La Manche) Niemcy rozpoczęli budowę wyrzutni pocisków V3^[4]. „Tygrysa” stale szukało, namierzając go, ponad 40 niemieckich samochodów radiogoniometrycznych. Współpracownik Władysława Ważnego, Mieczysław Golon uważał, że niszczono przez RAF bunkry i wyrzutnie V1 w cztery godziny po wysłaniu meldunku przez „Tygrysa”^[3].

Śmierć bohatera

Władysław Ważny zginął krótko przed wyzwoleniem północnej Francji podczas próby aresztowania przez Niemców. Został trafiony kilkoma pociskami podczas próby ucieczki. „Tygrys” broniąc się – otworzył ogień do gestapowców, strzelając z obu rąk. Zlikwidował kilku z nich. Sam otrzymał serię z pistoletu maszynowego^[4]. Wokół śmierci Władysława Ważnego narosło sporo niejasności. Sam fakt, że zgon nastąpił bardzo szybko, zdaje się potwierdzać, że „Tygrys” mógł zażyć truciznę, którą zawsze nosił przy sobie^[6]. Działalność i walka Władysława Ważnego we Francji uchroniła tysiące mieszkańców Wysp Brytyjskich i Londynu od śmierci^[4].

Odznaczenia i awanse

Pośmiertnie został awansowany na stopień kapitana. W 1946 roku Władysław Ważny otrzymał pośmiertnie:

• Order Virtuti Militari V klasy
• Krzyż Walecznych – zarządzenie Ministra Obrony Narodowej L.dz. I0979/ Tj. Mob. "F"/44 z dnia 27 grudnia 1944
• Krzyż Zasługi z Mieczami – zarządzenie Ministra Obrony Narodowej L.dz. I0979/ Tj. Mob. "F"/44 z dnia 27 grudnia 1944
• Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (6 marca 1998)
• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (6 marca 1998)

odznaczenia francuskie:

• Legia Honorowa V klasy
• Krzyż Wojenny (Francja)
• Medal Ruchu Oporu (Francja)

Władze brytyjskie nigdy nie przyznały kapitanowi Władysławowi Ważnemu żadnego odznaczenia. Premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill przemawiając w Izbie Gmin w lutym 1946 roku złożył hołd Władysławowi Ważnemu i jego siatce wywiadowczej^[3].

Upamiętnienie

W 1955 roku imieniem kpt. Ważnego nazwano ulicę w miejscowości Montigny-en-Ostrevent, w której zginął; wzniesiono także pomnik na miejscowym cmentarzu. W 1966 roku został patronem szkoły podstawowej w rodzinnej Rudzie Różanieckiej.

Na 50. rocznicę tragicznej śmierci Władysława Ważnego, zostały zorganizowane w Montigny-en-Ostrevent uroczyste obchody wraz z wystawą. Przyjechała ekipa TVP i przygotowała 35-minutowy film, emitowany przez TVP Polonia i TVP Historia.

Życie prywatne

Jedyną miłością jego życia była Danuta Klepatówna z Rudy Różanieckiej, pracownica poczty, z którą korespondował do końca swojego życia^[7].

Galeria

• 

  Order Virtuti Militari kpt. Władysława Ważnego „Tygrysa”

• 

  As brytyjskiego wywiadu Władysław Ważny ps. Tygrys, szkoła w Rudzie Różanieckiej

• 

  Fragment instrukcji „Tygrysa” Władysława Ważnego

• 

  Legitymacja Władysława Ważnego Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie

• 

  Legitymacja Władysława Ważnego Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”

• 

  Nauczyciel Władysław Ważny

• 

  Wystawa o patronie szkoły Władysławie Ważnym „Tygrysie”

• 

  Odznaczenia Władysława Ważnego: Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami

Uwagi

Spadochroniarze Akcji Kontynentalnej są niekiedy błędnie utożsamiani z cichociemnymi. Jak podkreśla Jan Librach, jeden z inicjatorów „Akcji” „nie było, poza ogólnymi założeniami walki z wrogiem, związku organizacyjnego pomiędzy Akcją Kontynentalną a kierowanymi z Londynu pracami krajowymi”, tj. organizowanymi przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza lotniczymi zrzutami cichociemnych, broni, sprzętu i pieniędzy dla Armii Krajowej^[8].

Zobacz też

• Polacy we francuskim ruchu oporu
• Polska Organizacja Walki o Niepodległość
• Francuski ruch oporu

Przypisy

Bibliografia

• KrystynaK. Kozłowska KrystynaK., Milcząca wyrzutnia, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, ISBN 83-11-07198-5 .
• Bohaterski szlak „Tygrysa”, „Tygodnik Polski / La Semaine Polonaise”, Paryż, 5 czerwca 1966 .
• Le capitaine Ważny... arrêté à Montigny-en-Ostrevent par la Gestapo..., „La Voix du Nord”, Douai, 1 listopada 1995  (fr.).