Władysław Wolski
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 27 grudnia 1901 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister administracji publicznej | |
| Okres | od 20 stycznia 1949 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Odznaczenia | |
  | |
Władysław Antoni Wolski, właściwie Antoni Jan Piwowarczyk (ur. 27 grudnia 1901 w Warszawie, zm. 7 sierpnia 1976 w Krakowie) – polski elektrotechnik i polityk komunistyczny, poseł do Krajowej Rady Narodowej i na Sejm Ustawodawczy, w latach 1949–1950 minister administracji publicznej. Wiceprezes i członek Zarządu Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w 1949[1]. Prezes Polskiego Związku Narciarskiego.
Życiorys
Syn Aleksandra i Matyldy, pochodził z rodziny robotniczej. W 1916 wstąpił do Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy, w 1918 do Komunistycznej Partii Robotniczej Polski, gdzie początkowo był członkiem Egzekutywy Dzielnicy Mokotów. W styczniu 1920 powołany do Wojska Polskiego, gdzie służył w Batalionie Maszynowym Saperów 1. Pułku Inżynieryjnego. Przeszedł do Wydziału Wojskowego KPRP, prowadził działalność komunistyczną w wojsku. W maju 1920 skierowany na front wojny polsko-bolszewickiej, zdemobilizowany w styczniu 1921. Od połowy 1921 wznowił działalność w Wydziale Wojskowym KPRP, zajmującym się szpiegostwem na rzecz ZSRR i agitacją komunistyczną w Wojsku Polskim. Aresztowany w czerwcu 1922, w marcu 1923 skazany na 7 lat więzienia, przebywał w więzieniach w Warszawie, Łomży i Białymstoku. W kwietniu 1926 zwolniony na urlop zdrowotny, resztę kary darowano mu następnie na mocy amnestii. Był konsultantem Wydziału Wojskowego KPP, następnie skierowany do pracy w Sekretariacie Komitetu Centralnego Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom, od jesieni 1927 był sekretarzem generalnym MOPR. W 1930 oskarżony o działalność komunistyczną został uniewinniony przez sąd. W marcu 1934 wyjechał do ZSRR. Pracował jako kierownik działu kulturalnego redakcji polskojęzycznego pisma Trybuna Radziecka. Był związany z tzw. „większością” w Komunistycznej Partii Polski, utrzymywał w Moskwie kontakty z jej przedstawicielami. Po potępieniu „większości” przez władze KPP odmówił złożenia samokrytyki, odszedł z redakcji, pracował jako elektryk w metrze moskiewskim.
W listopadzie 1935 został aresztowany przez NKWD i skazany na 5 lat łagrów za działalność kontrrewolucyjną, przebywał w obozach koncentracyjnych Uchtpieczłag(ros.) w Komi, a następnie na półwyspie Tajmyr. NKWD aresztowało również żonę i córkę Piwowarczyka, zginęły w czasie „wielkiego terroru”[2]. Na przełomie 1941/42 zwolniony po odbyciu kary, w kwietniu 1942 uczestniczył w prowokacji NKWD wobec ambasady RP w Kujbyszewie. W końcu 1943 zrzucony na spadochronie na tyły frontu niemieckiego w okolice Wilna, gdzie w lipcu 1944 zastała go ofensywa Armii Czerwonej.
W sierpniu 1944 już pod nazwiskiem Władysław Wolski mianowany zastępcą kierownika Resortu Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Od września 1944 był Głównym Pełnomocnikiem PKWN przy Głównych Pełnomocnikach Rządów Ukrainy i Białorusi w Polsce, zaś od 9 października 1944 do kwietnia 1945 pierwszym szefem Państwowego Urzędu Repatriacyjnego[3]. Od stycznia 1945 do 20 stycznia 1949 był wiceministrem administracji publicznej. Od lipca 1945 do lutego 1947 faktyczny polityczny nadzorca z ramienia PPR ministra Władysława Kiernika (pełniącego funkcję w Tymczasowym Rządzie Jedności Narodowej jako reprezentant Polskiego Stronnictwa Ludowego). Od 20 stycznia 1949 do 28 kwietnia 1950 minister administracji publicznej. W latach 1947–1951 pełnił funkcję prezesa Polskiego Związku Narciarskiego[4].
Od 1944 członek Polskiej Partii Robotniczej, a od 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – zastępca członka Komitetu Centralnego PPR (1945–1948) i członek Komitetu Centralnego PZPR (1948–1950). Pełnił mandat poselski do Krajowej Rady Narodowej i na Sejm Ustawodawczy.
Od lat 30. powiązany z NKWD[5][6]. W maju 1950 w konsekwencji swych intryg przeciw kierownictwu PZPR został usunięty z partii[7], zrzekł się również mandatu poselskiego i został „zesłany” do Krakowa, gdzie w styczniu 1952 zatrudniono go jako dyrektora Biblioteki Miejskiej. Do PZPR powrócił w 1960.
W 1946 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[8]. W 1985 został pośmiertnie odznaczony Medalem Rodła[9].
Jego żoną była Celina Bobińska-Wolska, historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, córka Stanisława i Heleny.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera LXIX pas A-II-11)[10].
Przypisy
- ↑ ks. Dominik Zamiatała, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, w: Encyklopedia Białych Plam, t. XVII, Radom 2006, s. 179.
- ↑ Tadeusz Rutkowski, Sprawa Antoniego Piwowarczyka-Władysława Wolskiego, Zeszyty Historyczne, zeszyt 153, wyd. Instytut Literacki, Paryż 2005 s.132-133. wersja elektroniczna
- ↑ Stanisław Ciesielski, Przesiedlenie ludności polskiej z Kresów Wschodnich do Polski 1944-1947. [dostęp 2017-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
- ↑ 85 lat temu powstał Polski Związek Narciarski – Skijumping.pl, www.skijumping.pl [dostęp 2018-03-03].
- ↑ Wolski, który przez pewien czas był ministrem administracji publicznej jest jeszcze przedwojennym komunistą. Podobnie jak wielu innych komunistów był przez pewien czas w łagrze sowieckim w Rosji. Właśnie w łagrze w Rosji Sowieckiej pełnił rolę agenta NKWD. Spełniał rolę nawet przez samych komunistów otoczona pogardą. Wolski został po prostu odkomenderowany na odcinek życia religijnego w Polsce, jako posiadający całkowite zaufanie NKWD. Zbigniew Błażyński, Mówi Józef Światło, Londyn 1986, wyd. Polska Fundacja Kulturalna, ISBN 0-85065-180-8, s. 175.
- ↑ Według Józefa Światły, w latach 1944-1953 wysokiego urzędnika aparatu bezpieczeństwa PRL, dobrze zorientowanego w realiach polskiego i sowieckiego aparatu bezpieczeństwa, Piwowarczyk „w łagrze w Rosji sowieckiej pełnił rolę agenta NKWD”. Informacja ta, choć nie można jej potwierdzić źródłowo, wydaje się być prawdopodobna. W każdym razie nie ulega wątpliwości, że Piwowarczyk przybył na początku kwietnia 1942 r. do ambasady RP w Kujbyszewie już w roli agenta NKWD, zgłaszając chęć wstąpienia do Wojska Polskiego. Tadeusz Rutkowski, Sprawa Antoniego Piwowarczyka-Władysława Wolskiego, Zeszyty Historyczne, zeszyt 153, wyd. Instytut Literacki, Paryż 2005 s.133. wersja elektroniczna
- ↑ Niekiedy nadmierna zażyłość z sowieckim ambasadorem w Polsce mogła też doprowadzić do politycznego upadku. Doświadczył tego w 1950 r. minister administracji Władysław Wolski, któremu bliskie kontakty z ambasadorem Wiktorem Lebiediewem do tego stopnia przewróciły w głowie, że ośmielił się na posiedzeniu Komitetu Centralnego zaatakować kierownictwo partii z Bolesławem Bierutem na czele. Okazało się, że zarówno Wolski, jak i jego promotor Lebiediew nie docenili poziomu zaufania, jakim Stalin obdarzał Bieruta. I mimo że Wolski uderzył w bliskie wówczas Stalinowi antysemickie wątki, nie uchroniło go to przed usunięciem z partii, a Lebiediewa przed odwołaniem z Warszawy. Antoni Dudek, Ludzie Moskwy we władzach PRL , Wirtualna Polska 08-01-2014
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490.
- ↑ Uroczystość nadania medali „Rodła”. „Nowiny”. Nr 279, s. 1, 30 listopada – 1 grudnia 1985.
- ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Władysław Wolski. rakowice.eu. [dostęp 2021-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
Bibliografia
- Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991, Warszawa: PWN, 1991, s. 442, ISBN 83-01-10386-8, OCLC 69290887.
- Tadeusz Rutkowski, Sprawa Antoniego Piwowarczyka-Władysława Wolskiego, Zeszyty Historyczne, zeszyt 153, wyd. Instytut Literacki, Paryż 2005 s.131-137. wersja elektroniczna
- Informacje w BIP IPN
- Profil na stronie Biblioteki Sejmowej
- kursywa – ministrowie, odwołani przed końcem istnienia rządu
|
Media użyte na tej stronie
Józef Cyrankiewicz, Prime Minister of Poland (People's Republic of Poland) 1947-1970
Logo Polskiego Związku Narciarskiego
Baretka: Medal Rodła
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Władysława Wolskiego na Cmentarzu Rakowickim