Władysława Maciesza

Władysława Maciesza
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

30 czerwca 1888
Karwin, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

21 czerwca 1967
Warszawa, Polska

Senator IV kadencji (II RP)
Okres

od 15 września 1935
do 13 września 1938

Przynależność polityczna

Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości z Mieczami
Władysława Maciesza 1920
Grobowiec Władysławy i Adolfa Macieszów na warszawskim cmentarzu Powązkowskim

Władysława Jadwiga Maciesza z d. Srzednicka herbu Pomian ps. Sława, Katarzyna, Margarette Wagner[1] (ur. 30 czerwca 1888 w Karwinie, zm. 21 czerwca 1967 w Warszawie) – kurier wywiadu 1 pułku Legionów, senator II Rzeczypospolitej IV kadencji (1935–1938), kurier głębokiego wywiadu Armii Krajowej.

Życiorys

Urodziła się 30 czerwca 1888 w majątku Karwin, w rodzinie Leona i Pauliny z Tomaszewiczów.

Ukończyła Szkołę Nauk Politycznych w Krakowie. Jesienią 1911 razem z Zofią Zawiszanką założyła żeńską Polską Drużynę Strzelecką. W czasie I wojny światowej pracowała w szpitalach.

Weszła w skład Oddziału Wywiadowczego 1 pułku piechoty Legionów, gdzie kierowała referatem łączności i osobiście prowadziła działalność kurierską. W listopadzie 1914 roku jako jedna z trzech kurierek przedostała się z Krakowa do Warszawy, pokonując linię frontu austriacko-rosyjskiego. Współorganizowała struktury Polskiej Organizacji Wojskowej we Lwowie i w Kijowie.

W okresie międzywojennym pracowała m.in. w Dyrekcji Funduszu Bezrobocia, była członkiem prezydium Związku Głównego Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny. Działała również w organizacji Przysposobienie Wojskowe Kobiet. Politycznie związana się z BBWR, w latach 1935–1938 była senatorem IV kadencji[2].

Był związana ze Stanisławem Długoszem, legionistą poległym w 1915, zaś w 1926 została żoną ppłk. dr. Adolfa Macieszy (1878–1929)[3].

W 1939 roku przeszła przeszkolenie wojskowe. Została członkiem Służby Zwycięstwu Polski, w której została oddelegowana do kontaktów ze stronnictwami politycznymi. W kwietniu 1942 roku powołano ją do kadry przywódczyń tworzonego kobiecego oddziału dywersyjno-sabotażowego „Dysk”, a następnie przeniesiono ją do służby kurierskiej głębokiego wywiadu pod pseudonimem „Katarzyna”. Utrzymywała łączność z polską siatką wywiadowczą w Niemczech. Za jej pośrednictwem wysłano do Londynu raport w sprawie fabryki rakiet V1 i V2 w Peenemünde.

8 kwietnia 1943 roku została aresztowana w Wiedniu. Była torturowana przez Gestapo. Próbowała popełnić samobójstwo przegryzając sobie żyły, została jednak odratowana. Stosowała głodówkę i symulowała obłąkanie. Skazano ją na karę śmierci przez ścięcie na gilotynie. Wykonania wyroku śmierci uniknęła dzięki temu, że w Wiedniu nie było gilotyny. Gilotyna wysłana z Berlina nie zdążyła dotrzeć na miejsce, zaś pociąg z jadącym również katem został zbombardowany przez lotnictwo alianckie. 7 kwietnia 1945 zwolniona ze szpitala więziennego w obliczu zajmowania Wiednia przez Armię Czerwoną, która zajęła miasto 13 kwietnia.

Po wojnie mieszkała w Warszawie w trudnych warunkach materialnych. Zmarła tamże w 1967 roku. Pochowana została na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 186-V-5/6)[4].

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

26 marca 2010 odbyła się konferencja poświęcona losom kobiet, które działały w służbie wywiadu ZWZ-AK (upamiętnione zostały także Monika Dymska, Wanda Węgierska, Krystyna Wituska)[9].

Przypisy

  1. Kat nie zdążył wykonać wyroku, Dziennik Polski 30.04.2010
  2. W obronie Żydów, „Warszawski Dziennik Narodowy”, IV (83), 25 marca 1938, s. 7, Cytat: Do charakterystycznego zajścia doszło pomiędzy kolporterem pism antyżydowskich p. Klemensem Sękowskim (ul. Hrubisezowska 7 m. 58) a p. Władysławą Macieszyną, żoną senatora [błąd oryginalny] (Al. Szucha 16), Mianowicie p. senatorowa uważała za właściwe głośno protestować przeciwko kolportowaniu pism antyżydowskich, używając przy tym prowokujących określeń. [...] Warto zaznaczyć, że podczas zajścia tłum na ulicy wznosił okrzyki przeciwko Żydom, oraz przeciwko p. Macieszynie.
  3. Żeński Oddział Wywiadowczy. 24ikp.pl. [dostęp 2015-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 lutego 2015)].
  4. Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 4 stycznia 1923 roku, s. 3.
  6. M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227.
  7. M.P. z 2010 r. nr 31, poz. 441.
  8. Ordery dla kobiet wywiadu ZWZ-AK. prezydent.pl, 26 marca 2010. [dostęp 2015-02-26].
  9. Konferencja poświęconej losom Senator Władysławy Macieszyny. prezydent.pl, 26 marca 2010. [dostęp 2015-02-26].

Bibliografia, linki

Media użyte na tej stronie

Władysława Maciesza 1935.jpg
Władysława Maciesza (1888-1967) - Member of Polish Senate (1935-1938), courier of Polish intelligence during I st and II nd World War
Władysława Maciesza Adolf Maciesza grób 02.JPG
Autor: AldraW, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób Władysławy i Adolfa Maciesza na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim (tablica zbliżenie)
Władysława Maciesza.jpg
Władysława Maciesza (1888-1967) - Member of Polish Senate (1935-1938), courier of Polish intelligence during I st and II nd World War