Włodzimierz Demetrykiewicz

Włodzimierz Demetrykiewicz

Włodzimierz Demetrykiewicz
Data i miejsce urodzenia	9 września 1859 Złoczów
Data i miejsce śmierci	13 kwietnia 1937 Kraków
Zawód, zajęcie	archeolog
Narodowość	polska
Odznaczenia

Włodzimierz Józef Demetrykiewicz (ur. 9 września 1859 w Złoczowie, zm. 13 kwietnia 1937 w Krakowie) – archeolog polski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1894–1937 dyrektor Muzeum Archeologicznego w Krakowie^[1].

Życiorys

Był synem Józefa (1828–1881), lekarza, i Antoniny z Kuszpecińskich (1832–1899). Miał braci Mieczysława Antoniego (1865–1941^[2]), Stanisława Franciszka (1867–1868^[3][4]). Uczęszczał do szkół powszechnych i średniej w Rzeszowie i gimnazjum w Tarnowie. W latach 1878–1884 studiował prawo, a 1884–1887 historię sztuki na UJ. W 1884 obronił doktorat praw na UJ po przedstawieniu pracy Konserwatorstwo dla zabytków archeologicznych. Rzecz ze stanowiska dziejów kultury i nauki porównawczej prawa. Uzupełniał studia z historii sztuki na uniwersytecie w Wiedniu (1890–1891), następnie podjął pracę konserwatora zabytków starożytnych w Urzędzie Konserwatorskim w Krakowie (1891–1912). W 1902 został docentem w Gabinecie Archeologicznym UJ; od 1907 był profesorem tytularnym i prowadził wykłady z archeologii pradziejowej Polski. W 1919 został profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Prehistorii, w 1921 profesorem zwyczajnym i dyrektorem Zakładu Prehistorii. Od 1921 kierował Muzeum Archeologicznym PAU (do 1928 kierownik, następnie dyrektor).

W 1903 został członkiem korespondentem, w 1930 członkiem czynnym PAU (wcześniej AU); brał udział w pracach Komisji Archeologicznej AU, Komisji Historii Sztuki AU (sekretarz), Komisji Antropologicznej AU (sekretarz), Komisji Antropologii i Prehistorii PAU (przewodniczący). Był członkiem korespondentem Komisji Centralnej w Wiedniu dla Badania i Konserwacji Zabytków (1887), sekretarzem Grona Konserwatorów z Galicji Zachodniej (1890–1895), członkiem korespondentem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1916), członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Prehistorycznego (1924), członkiem Towarzystwa Antropologicznego w Wiedniu, członkiem Towarzystwa Starożytników w Królewcu, członkiem honorowym Sekcji Archeologicznej Muzeum Królewskiego w Pradze, członkiem honorowym Towarzystwa Opieki nad Polskimi Zabytkami Sztuki i Kultury.

Został pochowany w grobowcu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[5] (kwatera U-płn-zach), w którym spoczywają także jego matka i brat Mieczysław.

Grobowiec prof. Włodzimierza Demetrykiewicza na Cmentarzu Rakowickim

W badaniach naukowych zajmował się archeologią pradziejową Małopolski, ochroną prawną zabytków sztuki, konserwacją zabytków, muzealnictwem i historią architektury Krakowa. Jako pierwszy dokonał gruntownych badań nad okresem lateńskim w Małopolsce; przedstawił próbę syntezy prahistorii Galicji; prowadził badania nad paleolitem polskim oraz tarnobrzeską grupą kultury łużyckiej. Przyczynił się do zachowania gotyckiej budowli kościelnej w Tarnowie; przeprowadził inwentaryzację zabytków prahistorycznych w Polsce, domagał się sprawowania opieki nad zabytkami sztuki wyłącznie przez wyspecjalizowane urzędy konserwatorskie. W latach 1896–1919 redagował „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne AU w Krakowie”. W gronie jego uczniów byli m.in. Włodzimierz Antoniewicz, Roman Grodecki i Leon Kozłowski.

Niektóre publikacje

• Opis kościołów, Wawelu, Sukiennic i innych starożytnych gmachów Krakowa (1891)
• Doba przedhistoryczna w Galicji (1894)
• Cmentarzyska i osady przedhistoryczne w okolicach Tarnobrzega i Rozwadowa nad Sanem (1897)
• Kurhany w Przemyskiem i Drohobyckiem (1897)
• Vorgeschichte Galiziens (1898)
• Wykopaliska w Jadownikach Mokrych i Gorzowie oraz inne ślady epoki La Tene w Galicji zachodniej (1898)
• Korony bronzowe przedhistoryczne znalezione na obszarze ziem dawnej Polski (1900)
• Warunki pracy naukowej na polu archeologii przedhistorycznej w Polsce i kwestya ich zasadniczej poprawy (1900)
• Przedhistoryczna ceramika z półksiężycowatymi uchami (1901)
• Groty wykute w skałach Galicji Wschodniej pod względem archeologicznym (1903)
• Figury kamienne tzw. bab w Azji i Europie i stosunek ich do mitologii słowiańskiej (1910)
• Najstarszy paleolit na ziemiach polskich oraz inne wykopaliska odkryte w jaskini Okiennik koło wsi Skarzyce w powiecie będzińskim (1914, z Wiktorem Kuźniarem^[6])
• Z rozważań nad potrzebami prehistorii w Polsce (1924)

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[7]
• Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)^[8]
• Krzyż Kawalerski Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry, 1901)^[9]

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 139. [dostęp 2021-01-12].
• B. Janusz. Senior prehistoryków Polski. „Gazeta Lwowska”. Nr 153, s. 3–4, 6 lipca 1930. 
• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983.
• Zgon uczonego polskiego we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 85 z 16 kwietnia 1937. 

Linki zewnętrzne

• Dzieła Włodzimierza Demetrykiewicza w bibliotece Polona