Włodzimierz Gniewosz

Włodzimierz Gniewosz

Włodzimierz Gniewosz (1898)
Data i miejsce urodzenia	1838 Królestwo Galicji i Lodomerii
Data i miejsce śmierci	18 lutego 1909 Lwów
Poseł do Rady Państwa
Okres	od 1891 do 1907
Poprzednik	Mieczysław Urbański
Odznaczenia

Grobowiec Gniewoszów na Cmentarzu Łyczakowskim

Włodzimierz Hipolit Gniewosz z Oleksowa^[1][2] herbu Rawicz (ur. 1838, zm. 18 lutego 1909) – polski ziemianin, oficer wojskowy, polityk galicyjski, poseł do Rady Państwa.

Życiorys

Urodził się w 1838 lub w 1841^[3]. Syn Aleksandra Izydora Gniewosza (1799-1861) i Karoliny z domu Ostaszewskiej herbu Ostoja (1809-1861, córka Sebastiana Ostaszewskiego)^[4][5]. Jego braćmi byli Antoni (1832-1903), Stanisław (1834-1906). Wychowywał się w majątku rodzinnym w Trzciańcu. Był cioteczno-stryjecznym bratem innego znanego polityka galicyjskiego, Edwarda Gniewosza oraz dalekim kuzynem Jana Nepomucena Gniewosza.

Od 1852 do 1859 nosił tytuł c. k. pazia^[6][3]. Od tego czasu sympatię do niego miał cesarz Franciszek Józef I^[3]. Uczył się w Theresianum^[3]. W 1858 wstąpił do Armii Cesarstwa Austriackiego^[3]. Od około 1858 był podporucznikiem 2 klasy w szeregach 6 pułku kirasjerów (służył tam wtedy jego stryjeczny brat, rtm. Zygmunt Gniewosz)^{[7][8][9][10]}, zaś od około 1864 podporucznikiem 1 klasy^[11][12][13], od około 1867 nadporucznikiem^[14] w jednostce przemianowanej około 1868 na 6 pułku dragonów ze sztabem w Gosswardein^[15]. W trakcie swojej służby brał udział w wojnie francusko-austriackiej (1858-1859) i w wojnie prusko-austriackiej (1866)^[3]. Po utworzeniu C. K. Armii w 1868 został zweryfikowany w stopniu nadporucznika kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 maja 1866^[16]. Początkowo pozostawał oficerem 6 Morawskiego pułku dragonów^[17], a około 1870/1871 służył w szeregach 9 Bukowińskiego pułku dragonów w Czegléd (w sztabie był tam ponownie jego krewny, ppłk Zygmunt Gniewosz)^[18]. Około 1870 wystąpił z wojska^[3]. W 1880 jako nadporucznikowi w stanie spoczynku został mu przyznany charakter rotmistrza ad honores^[19].

Po odejściu ze służby wojskowej osiadł w dobrach Potok Złoty koło Buczacza i tam gospodarował na roli^[3]. Przyczynił się do odbudowy miasteczka oraz zbudował tzw. Dwór Gniewoszów. Był właścicielem dóbr w Sieniawie^[20][21]. Udzielał się w życiu publicznym, w organizacjach samorządowych i gospodarczych Galicji^[3]. Oddawał się pracy w Radzie powiatowej, w komisji Centralnego Towarzystwa Gospodarczego, był delegatem Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego^[3], w Towarzystwie Ubezpieczeń Wzajemnych (wiceprezes Rady nadzorczej m.in. w 1902^[22]). Członek i działacz Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, członek jego Komitetu (28 czerwca 1884 – 24 czerwca 1904)^[23]. W 1886 został przewodniczącym komitetu z założenia kolonii leczniczej wakacyjnej w Rymanowie^[24]. 2 sierpnia 1898 otrzymał tytuł honorowego obywatelstwa Buczacza^[25].

6 stycznia 1866 został mianowany c. k. podkomorzym Jego Ces. Kr. Apost. Mości (przyrzeczenie złożył 22 stycznia 1866)^[26]. Trzykrotnie piastował mandat do austriackiej Rady Państwa w Wiedniu: kadencji VIII (1891-1897) (wybrany w miejsce Mieczysława Urbańskiego, który złożył mandat^[27]), IX (1897-1900)^[28][29][30], X (1901-1907), jako reprezentant wielkiej własności z powiatów Sanok, Brzozów, Lesko, Krosno^[31]. Należał do najaktywniejszych członków Koła Polskiego. Należał do Unii Międzyparlamentarnej^[3]. Był wybierany z okręgu sanockiego na Podkarpaciu. Wraz z bratem Stanisławem (posłem na Sejm Krajowy Galicji) reprezentował poglądy konserwatystów krakowskich^[32]. 8 listopada 1898, gdy jeden z posłów (Wolf) nazwał Polaków z trybuny „narodem pasożytów”, Włodzimierz Gniewosz zaprotestował w imieniu Koła Polskiego, że żaden „ulicznik” nie jest w stanie obrazić narodu polskiego. Wynikł z tego pojedynek na szable, w którym Gniewosz został ranny w ramię. Ów incydent przysporzył Gniewoszowi dużą popularność w ojczyźnie^[3].

Był żonaty z Marią z Krzeczunowiczów, a ich dziećmi byli^[5]: Włodzimierz (1876–1944, późniejszy właściciel Sieniawy, wiceminister^[33], komisarz w ministerstwie^[34]), Aleksander (1872-1930)^[35], Izydora (zamężna z Feliksem Gniewoszem), Zofia (zamężna z Tadeuszem Cybulskim), Julia^[5]. Jego wnukiem był Aleksander Gniewosz (1920-2003)^[36].

Zmarł po dłuższej chorobie w wyniku zakażenia krwi^[37] 18 lutego 1909 w Wiedniu^[3]. Stamtąd zwłoki przewieziono do Lwowa, gdzie 22 lutego 1909 odbył się pogrzeb^[3][38]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie (data urodzenia na nagrobku podała rok 1841)^[39].

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Franciszka Józefa (1902)^[40]
• Order Korony Żelaznej III klasy (1898)^[41]

Zobacz też

• Lista sanockich posłów do Rady Państwa

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Rocznik szlachty polskiej. T. 1. Lwów: Księgarnia K. Łukaszewicza, 1881, s. 1-621.
• Adam Boniecki: Herbarz polski. T. 6: Gąsiorowscy – Grabowniccy. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1903, s. 1-396.
• Zgon zasłużonego obywatela. „Nowości Illustrowane”. 9, s. 2–3, 27 lutego 1909.
• Stanisław Nicieja: Moje kresy. Potok Złoty – blask i zagłada. Nowa Trybuna Opolska, 2011-01-29. [dostęp 2017-08-09].
• Polski Słownik Biograficzny.
• Tomasz Henryk Skrzypecki: Potok Złoty na tle historii polskich kresów południowo-wschodnich. Opole: Solpress, 2010, 256 s. ISBN 978-83-927244-4-5.
• Włodzimierz Gniewosz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-08-16].