Włodzimierz Krzyżosiak

Włodzimierz Krzyżosiak
Data i miejsce urodzenia28 stycznia 1949
Rawicz
Data i miejsce śmierci21 grudnia 2017
Poznań
Profesor nauk biologicznych
Specjalność: biologia molekularna
Alma MaterWSP w Opolu
Doktorat1975
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
Habilitacja1984
Instytut Chemii Bioorganicznej PAN
Profesura1993-02-24 24 lutego 1993(dts)
Polska Akademia Nauk
Statusczłonek korespondent
Praca naukowa
InstytutChemii Bioorganicznej PAN
Stanowiskoprofesor zwyczajny
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Włodzimierz Józef Krzyżosiak (ur. 28 stycznia 1949 w Rawiczu, zm. 21 grudnia 2017 w Poznaniu[1][2][3]) – polski biolog molekularny, profesor nauk biologicznych, długoletni pracownik naukowy Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu.

Życiorys

Stn Teofila i Łucji[1]. Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego w Rawiczu z 1966[4]. Był absolwentem chemii na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu, gdzie studiował w latach 1966–1971. W 1975 roku, po studiach doktoranckich odbytych pod kierunkiem profesora Wiesława Antkowiaka, w Instytucie Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu nadano mu stopień doktora. Stopień doktora habilitowanego ze specjalnością z zakresu chemii bioorganicznej uzyskał w 1984 roku, a tytuł profesora nauk biologicznych w 1993 roku. Odbył liczne staże naukowe w renomowanych ośrodkach badawczych w Wielkiej Brytanii, Francji, Stanach Zjednoczonych i Japonii[5].

Zawodowo był związany z UAM, następnie z Instytutem Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu, gdzie doszedł do stanowiska profesora zwyczajnego. Objął też kierownictwo Pracowni Genetyki Nowotworów, przekształconej później w Zakład Biomedycyny Molekularnej[6].

W swojej pracy naukowej zajmował się początkowo kwasami nukleinowymi, następnie zajął się zagadnieniami genetycznymi związanymi z powstawaniem chorób u człowieka – genetycznej predyspozycji do rozwoju pewnych chorób nowotworowych. Jako pierwszy odkrył w populacji polskiej nowe mutacje w genach BRCA1 i BRCA2 w raku sutka i jajnika[7][8]. Odkrył także nowe struktury RNA tworzone przez krótkie sekwencje powtarzające się, a także wykazał ich rolę w patogenezie niektórych dziedzicznych chorób neurologicznych. Badał rolę sekwencji powtarzających się w genomie i transkryptomie człowieka[9]. Był redaktorem książki Genom człowieka. Największe wyzwanie współczesnej genetyki i medycyny molekularnej, napisanej wraz z grupą studentów w początkach ery genomowej[10].

Od 2004 roku był członkiem korespondentem PAN. Był członkiem licznych towarzystw naukowych, m.in. Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka, American Society for Biochemistry and Molecular Biology, American Association for the Advancement of Science i European Union for RNA Interference Technology.

Odznaczenia i wyróżnienia

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (2000)[11] i Krzyżem Oficerskim (2013)[12] Orderu Odrodzenia Polski.

W 2007 roku otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk przyrodniczych i medycznych za odkrycie mechanizmu selektywnego wyciszania informacji genetycznej mogącej prowadzić do chorób neurodegeneracyjnych[13].

Przypisy

  1. ↑ a b Włodzimierz Krzyżosiak, rejestry-notarialne.pl [dostęp 2021-04-13].
  2. ↑ Poznań: Zmarł wybitny naukowiec profesor Włodzimierz Krzyżosiak. Miał 68 lat, gloswielkopolski.pl, 22 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-23].
  3. ↑ M. Wesołek, Profesor Włodzimierz Krzyżosiak nie żyje, wyborcza.pl, 23 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-23].
  4. ↑ Znani absolwenci, 1lorawicz.pl [dostęp 2021-04-13].
  5. ↑ M. Olejniczak, A. Fiszer, Na pograniczu chemii i biologii – sztuka wyboru według Profesora Krzyżosiaka. Wspomnienie o Profesorze Włodzimierzu Krzyżosiaku (1949–2017), „Nauka” (1), 2018, s. 161 [dostęp 2019-04-09].
  6. ↑ Zakład Biomedycyny Molekularnej, ICHB PAN [dostęp 2017-12-22].
  7. ↑ K. Sobczak i inni, Novel BRCA1 mutations and more frequent intron-20 alteration found among 236 women from Western Poland, „Oncogene”, 15 (15), 1997, s. 1773–1779, DOI: 10.1038/sj.onc.1201360, ISSN 0950-9232, PMID: 9362443 (ang.).
  8. ↑ E. Grzybowska i inni, High frequency of recurrent mutations in BRCA1 and BRCA2 genes in Polish families with breast and ovarian cancer, „Human Mutation”, 16 (6), 2000, s. 482–490, DOI: 10.1002/1098-1004(200012)16:63.0.CO;2-O, ISSN 1098-1004, PMID: 11102977 (ang.).
  9. ↑ A. Jasińska i inni, Structures of trinucleotide repeats in human transcripts and their functional implications, „Nucleic Acids Research”, 31 (19), 2003, s. 5463–5468, DOI: 10.1093/nar/gkg767, ISSN 1362-4962, PMID: 14500808, PMCID: PMC206467 (ang.).
  10. ↑ W. Krzyżosiak (red.), Genom człowieka: największe wyzwanie współczesnej genetyki i medycyny molekularnej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, ISBN 83-01-12416-4, OCLC 749380859.
  11. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 sierpnia 2000 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2000 r. nr 33, poz. 682).
  12. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 września 2013 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2014 r. poz. 315).
  13. ↑ Laureaci Nagrody FNP, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2019-04-10].

Bibliografia