Włodzimierz Roman Lewicki

Włodzimierz Roman Lewicki

Data i miejsce urodzenia	4 kwietnia 1868 Sanok
Data i miejsce śmierci	5 czerwca 1909 Kraków
Przyczyna śmierci	postrzelenie
Miejsce spoczynku	Cmentarz Rakowicki w Krakowie
Zawód, zajęcie	adwokat
Miejsce zamieszkania	ul. Sławkowska 28 w Krakowie
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	doktor praw
Edukacja	C. K. Gimnazjum w Sanoku
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Rodzice	Teofil, Maria
Małżeństwo	Aniela Kordaszewska
Krewni i powinowaci	Józefa, Antonina (siostry)

Włodzimierz Roman Lewicki herbu Rogala (ur. 4 kwietnia 1868 w Sanoku, zm. 5 czerwca 1909 w Krakowie) – polski doktor praw, adwokat, dramatopisarz, publicysta.

W. Lewicki z psem Mrukiem

Janina Borowska

Kamienica przy ul. Sławkowskiej 28

Wejście do ww. kamienicy po zdarzeniu z 5 czerwca 1909

Sypialnia dr. Lewickiego z jego ciałem (za pianinem obok fotela)

Życiorys

Urodził się 4 kwietnia 1868 w Sanoku^[1][2][3][a]. Był synem Teofila Lewickiego (c. k. notariusza w Sanoku) i Marii z domu Fialka^[1][4]. Miał siostry Józefę Antoninę (1867-1869)^[5][6], Antoninę Izabelę (ur. 1873)^[7]. Był wyznania rzymskokatolickiego^[1]. Legitymował się herbem szlacheckim Rogala^[8].

Wykształcenie i działalność

W 1888 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Sanoku (był to historycznie pierwszy rocznik maturzystów w tej szkole; abiturientami byli wówczas także Zygmunt Łobaczewski, Aleksander Stangenhaus)^[9][10]. Początkowo miał studiować na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Wiedeńskiego^[4]. Wyjechał do Krakowa^[11]. W 1889 podjął studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego^[2]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1890 został uznany przynależnym do gminy Sanok^[12]. Podczas pogrzebu Adama Mickiewicza w Krakowie 4 lipca 1890 przemawiał pod Wawelem w imieniu studentów, wygłaszając płomienną mowę^{[2][4][11][13][14]}. Z uwagi na fragment w treści swojej przemowy (skądinąd wcześniej ocenzurowanej przez władze^[11]) otrzymał naganę od Senatu uniwersyteckiego z zastrzeżeniem, iż następne przewinienie będzie skutkować usunięciem z uczelni^[11][15]. Kilka miesięcy później w charakterze prezesa Towarzystwa Wzajemnej Pomocy UJ zwrócił się do przebywającej wówczas w Krakowie Heleny Modrzejewskiej z prośbą o wystąpienie na scenie w ramach wsparcia tego stowarzyszenia^[11][15]. W przemowie do aktorki niepochlebnie wyraził się o profesorach UJ, za co został relegowany ze studiów na okres dwóch lat^{[2][11][15][16]}. Przez następne dwa lata przebywał za granicą^[2]. W trakcie kształcenia na UJ był założycielem i redaktorem pisma „Satyr”, na łamach którego zamieszczał swoją twórczość^[4]. Sprawował stanowisko prezesa „Czytelni Akademickiej”^[14]. Jako student udzielał się na zgromadzeniach oraz w życiu umysłowym i politycznym, zyskując popularność z uwagi na swój zapał oraz zdolności deklamatorskie i aktorskie^[2][11][15]. Już w tym czasie uchodził za doskonałego mówcę^[14]. W przemowach odznaczał się radykalizmem wygłaszanych haseł^[11].

Przebywając w Wiedniu 1895 poprowadził deputację włościan śląskich do ministra oświaty Edwarda Rittnera, po czym 10 października tego roku otwarto Pierwsze Gimnazjum Polskie w Cieszynie^[17]. Do końca 1896 studiował na Uniwersytecie Wiedeńskim, otrzymał wówczas stypendium (prawdopodobnie rządowe^[11]) na dalsze studia w zakresie prawa karnego na Uniwersytecie w Berlinie od początku 1897^[18]. Studia prawnicze ukończył uzyskując stopień doktora^[4]. Odbył aplikację adwokacką, po czym 24 maja 1901 został wpisany na listę adwokatów w Krakowie^[4]. Występował w głośnych procesach karnych, zakończonych jego sukcesem, będąc obrońcą m.in. oskarżonych Antoniego Kędziora (1901), Jerzego Matejki (1906)^[2][4][11]. Lewicki był cenionym adwokatem, uważany za wybitnego przedstawiciela palestry krakowskiej, a założona przez niego kancelaria prosperowała^[19][11][14]. Mieściła się ona w kamienicy przy ulicy Sławkowskiej 28, gdzie mecenas również zamieszkiwał w lokalu na pierwszym piętrze^[2]. Prywatnie polował^[20]. Był też wiceprezesem „Eleuteryi”^[21].

Po okresie „buntowniczym”, zakończonym relegacją ze studiów na UJ, dokonał przemiany i stał się „prawomyślnym”^[11]. Jeszcze podczas studiów zmienił wyznanie z greckokatolickiego na rzymskokatolickie, mianował się jako Rogala-Lewicki i mimo rusińskiego pochodzenia deklarował się jako patriotyczny Polak, wyznający tradycje patriotyczne i religijne^[11]. Jednocześnie spełniał się na polu literackim i publicystycznym^[4]. Pisał utwory poetyckie i dramatyczne^[11]. W młodości jeździł po Galicji wraz z trupą aktorską^[11] i występował w teatrze prowincjonalnym^[3]. Był autorem dramatu Wernyhora, wystawianego w teatrze przy placu Szczepańskim w Krakowie^[4]. Inny jego utwor pt. O inne życie został wystawiony przez krakowski teatr miejski^[11]. Pod koniec XIX wieku był współpracownikiem tygodnika „Gazeta Sanocka”^[17]. Jego sztuka pt. Błędne gwiazdy została odznaczona na konkursie dramatycznym i wystawiona w 1900^[4]. Publikował w czasopismach „Nowa Reforma”, „Głos Narodu”^[4][14]. Jego artykuły nosiły charakter klerykalno-nacjonalistyczny^[4]. Założył i redagował pismo „Warta”^[2]. Od 1903 do 1905 był współpracownikiem dziennika „Nowiny”^[4]. W początkowych miesiącach istnienia tygodnika „Nowości Illustrowane” (wydawanego od 1904) ukazywała się jego kronika tygodnika zatytułowana Zygzakiem oraz felietony teatralne^[14]. W 1907 skonfliktowany z nim redaktor „Nowin” Ludwik Szczepański wydrukował list otwarty pt. Chuliganowi adwokackiemu dr. Włodzimierzowi Lewickiemu słów kilka jako publiczny porachunek, zawierający zarzuty pod jego adresem dotyczące nieuczciwej działalności zawodowej i niemoralnego prowadzenia się w życiu prywatnym^[4][11]. W następstwie tego Lewicki skierował sprawę do krakowskiej Ligi Obrony Czci^[11][22][23], jednak nie doczekała się ona rozstrzygnięcia za jego życia^[4].

Politycznie działał w środowisku Stronnictwa Chrześcijańsko-Socjalnego, stanowiącego koło antysemickiego dziennika „Głos Narodu”^[11][24]. W 1898 jako zwolennik ks. Stanisława Stojałowskiego ubiegał się o mandat do austriackiej Rady Państwa opróżniony po śmierci Stanisława Wysockiego w okręgu Sanok–Krosno–Jasło–Brzozów–Dobromil, jednak przegrał z Janem Stapińskim^{[3][11][15][25][26][27]}. W 1900 bez powodzenia startował na posła do parlamentu, przegrywając z Franciszkiem Krempą^[11][15][b]. W obu przypadkach przegrywał w wyborach pomimo poparcia ze strony rządowej, kościelnej, władz samorządowych i sprzyjania żandarmerii oraz dysponowania wsparciem finansowym^[11].

Życie prywatne i śmierć

7 września 1895 w kościele kapucynów w Krakowie zawarł związek małżeński z Anielą Kordaszewską^[28]. Pod koniec życia pozostawał z żoną w separacji^[4]. Według późniejszych relacji prasowych odmawiał płacenia żonie alimentów, do czego został dopiero zobowiązany przez sąd^[11]. Jednocześnie uchodził za kobieciarza i z tego względu zyskał przydomek patentowanego Don Juana (jego podboje opisano w niemieckim dzienniku „Berliner Tageblatt”)^[11].

W piątek 4 czerwca 1909 do późnej nocy przebywał w mieście poza domem^[14][15], a następnego dnia miał występować w sądzie jako obrońca redaktora odpowiedzialnego „Głosu Narodu”, Mariana Dąbrowskiego, w sprawie prasowej wytoczonej przeciw niemu^[29]. W nocy 4/5 czerwca 1909 został śmiertelnie postrzelony w głowę w sypialni swojego mieszkania przy ulicy Sławkowskiej 28^{[4][14][30][31]}. 5 czerwca 1909 nad ranem Janina Borowska zawiadomiła pogotowie do postrzelonego Lewickiego, który nie odzyskawszy przytomności o godz. 11 tego samego dnia zmarł w szpitalu św. Łazarza na oddziale prof. dr. Maksymiliana Rutkowskiego^{[3][14][21][31]}.

Pogrzeb Włodzimierza Lewickiego odbył się 8 czerwca 1909 w Krakowie^[20][30]. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera Kc)^[32][33]. W tym samym miejscu została pochowana jego matka Maria, zmarła 6 listopada 1909 w Jaworzniu^[34][35].

Śledztwo i proces

Ustalono, że Włodzimierz Lewicki miał ranę postrzałową na prawej skroni, spowodowaną użyciem rewolwerem marki Browning^[2][21]. W kuchni jego mieszkania ujawniono nadpalone dokumenty^[14]. Zarządzona została sekcja zwłok w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego^[20]. Rolę w śledztwie miał odegrać także pies Lewickiego o imieniu „Mruk”^[14]. Od początku w sprawie nie było jednoznacznego rozstrzygnięcia co do kwestii, czy zaszło morderstwo czy samobójstwo^[15].

Ostatecznie Janina Borowska została oskarżona o skrytobójcze morderstwo Lewickiego, zagrożone karą śmierci, a jej proces rozpoczął się 12 stycznia 1910 przed sądem przysięgłym w Krakowie^{[36][37][38][11][31][39]}. Janina Borowska z domu Klecan, urodzona w 1879 jako córka Czecha i Niemki, była ukończoną słuchaczką studiów na Wydziale Lekarskim UJ, zamężna z koncepistą Namiestnictwa Marianem Borowskim, matka dziecka^{[19][11][14][21][22][31]}. Pierwotnie Borowska i Lewicki byli związani sprawą prawną, jako że mecenas został jej pełnomocnikiem, gdy oskarżała Emila Haeckera o zniesławienie w postaci stawianego jej od czerwca 1908 na łamach dziennika „Naprzód” zarzutu szpiegostwa na rzecz Rosji^{[19][4][14][15]}. Mecenas w sposób niespotykany złożył publiczną deklarację wiary w niewinność swojej klientki^[22]. W tym czasie oboje zbliżyli się do siebie na niwie prywatnej, co potwierdziły listy w liczbie ok. 100, przekazane przez męża oskarżonej, Mariana^[4][22]. W opinii profesorów-wykładowców Borowskiej z UJ przejawiała ona cechy histeryczki na tle erotycznym i nimfomanii^[22]. W akcie oskarżenia, sporządzonym przez dr. Marowskiego, przyjęto stanowisko, że pierwotnie to Lewicki był inicjatorem zbliżenia z Borowską, jako że chciał wykorzystać jej pośrednictwo celem załagodzenia sprawy z L. Szczepańskim, w której wyrok miał zapaść przed Ligą Obrony Czci w połowie 1908^[11]. Wysłał ją do tegoż redaktora, jednak ten nie przyjął propozycji zgody^[22]. Relacja miłosna Lewickiego z Borowską trwała od września 1908 do lutego 1909 i była burzliwa oraz pełna gwałtownych zmian, także z uwagi na niepowodzenie w załatwieniu sprawy ze Szczepańskim^[22]. Pomimo rozmówienia się z mężem i deklaracji powrotu do niego, nadal utrzymywała kontakty z Lewickim^[22]. W wyniku rozprawy w sprawie Haeckera w dniach 16-23 lutego 1909 tenże oskarżony został skazany, aczkolwiek nie ustalono niewinności Borowskiej, wobec czego nie została w pełni zrehabilitowana w kontekście wysuniętego przeciw niej zarzutu szpiegostwa^[21]. Jednocześnie Ludwik Szczepański oświadczył przed sądem Ligi Obrony Czci o nieudanym usiłowaniu pośrednictwa Borowskiej w sprawie Lewickiego, co dodatkowo skomplikowało sytuację^[21]. W ocenie oskarżycieli, od lutego 1909 Lewicki zamierzał zerwać stosunki z Borowską, zaś kobieta chciała je utrzymać^[21]. Dodatkowo Borowska miała być zazdrosna o niego, jako że miał zamiar ponownie ożenić się (z wdową po lekarzu, Izabelą hr. Tyszkiewicz^[40])^[14][21]. Przebywając we Lwowie, podczas wyjazdów do Krakowa na egzaminy odwiedza mecenasa^[21]. Wobec jego niechęci do spotkania się zgłaszała do niego pretensje przy osobach trzecich oraz stosuje wobec niego groźby^[21]. W ostatnim czasie oskarżona często odwiedzała go w kancelarii, a bywało, że nachodziła go też w mieszkaniu^[3][15]. Przybyła tam także po południu 4 czerwca, zaś po wyjściu Lewickiego pozostała w kancelarii, rzekomo odwiedzając jedną z tamtejszych pracownic^[3][15]. Tego dnia miała wreszcie uzyskać od mecenasa możliwość spotkania^[21]. Po zgłoszeniu jego postrzelenia została zatrzymana przez policję i osadzona w więziennym areszcie^[15]. W składanych wyjaśnieniach Borowska podawała, że Lewicki postrzelił się sam, jednak jej zeznania były zmienne w treści szczegółowej^[14][31] (np. zmieniała wersje w odniesieniu do tego, czy lampa została rozbita przed czy po strzale, albo też twierdziła, że Lewicki rozmawiał z nią już po oddaniu samobójczego strzału^[21]). Ponadto w akcie oskarżenia wymieniono inne ustalenia przemawiające na jej niekorzyść, np. po postrzeleniu o godz. zawiadomiła pogotowie dopiero o godz. 4, zmywanie śladów krwi, nieznalezienie łuski naboju w miejscu pierwotnego umiejscowienia, usunięcie kartek z albumu oraz dokumentów ze sprawy Haeckera^[21]. W związku z tym akt oskarżenia dowodził popełnienie morderstwa, zaprzeczając samobójstwu^[21]. Przeciw targnięciu się Lewickiego na swoje życie miały przemawiać jego plany przyszłość, zarówno w sferze zawodowej jak i prywatnej, w tym zamiar ponownej zmiany wyznania (na protestantyzm – celem ułatwienia rozstania z żoną; w tej sprawie na tydzień przed śmiercią przebywał w Warszawie)^[21]. Także znajomi zmarłego nie dostrzegli w nim niepokojących zamiarów w ostatnich dniach życia^[3].

Wobec trudności w prowadzeniu śledztwa oraz z uwagi na postępowanie oskarżonej (zmiany jej zeznań, zaskakujące zachowania) władze wymiaru sprawiedliwości zakazały ujawniania ekspertyzy lekarskiej, wyznaczyły nowego prokuratora do sprawy, nowego przewodniczącego sądu oraz specjalną ławę przysięgłych^[21]. Proces Borowskiej wzbudził olbrzymie zainteresowanie^[11]. W 1910 została uniewinniona przez sąd więlszością głosów od zarzutu^[41][4].

Mimo wyroku sprawa jest uznawana za w pełni niewyjaśnioną^[4]. Jej echo odbiło się głośno nie tylko w samym Krakowie, ale również we Lwowie i w Wiedniu, a cała historia była szeroko komentowana w prasie galicyjskiej^[14][15]. Osoba Janiny Borowskiej była przyrównywana do postaci Ewy Pobratyńskiej z powieści Dzieje grzechu autorstwa Stefana Żeromskiego^[14]. Morderstwo dr. Lewickiego było w prasie zestawiane ze sprawą Dreyfusa^[20]. Jeszcze w latach 20. sprawa była uważana z jednych z najgłośniejszych zarówno w kraju jak i poza granicami^[41].

Po śmierci mecenasa Lewickiego jego substytutem został adwokat dr. Zygmunt Kłębkowski^[14][20]. Po wydaniu wyroku Janina Borowska zniknęła z pola zainteresowania opinii publicznej w Krakowie^[41]. Wyjechała do Ameryki i była tam lekarzem-położnikiem^[41]. W 1922 popełniła samobójstwo przez otrucie^[41].

Twórczość

Sztuki

• Wernyhora. Dramat na tle historycznym w 7 obrazach, zestawił Barbiton (1893)^[4]
• Błędne gwiazdy (1900)^[4]
• O inne życie (Pieśń / Południca / Vigilando / Ku szczytom) (1904)^[4]

Inne

• Mowa akademika Włodzimierza Lewickiego wygłoszona w imieniu polskiéj młodzieży nad zwłokami ś. p. Adama Mickiewicza w Krakowie dnia 4 lipca 1890 (1893)
• Janek. Szkic z życia (w: „Gazeta Sanocka” 1895)^{[42][43][44][45][46][47][48][49][50][51][52][53][54][55][56][57][58]}
• Z powodu ostatniego bezrobocia w kopalniach węgla na Śląsku (1900)^[4]

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Dzieła Włodzimierza Lewickiego w bibliotece Polona