Włodzimierz Trzebiatowski

Włodzimierz Trzebiatowski

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	25 lutego 1906 Grodzisk Wielkopolski
Data śmierci	13 listopada 1982[1]
profesor nauk chemicznych
Alma Mater	Politechnika Lwowska
Doktorat	1930
Habilitacja	1935
Profesura	1938
Polska Akademia Nauk
Status	członek rzeczywisty
Doktor honoris causa Politechnika Wrocławska – 1976 Uniwersytet Śląski w Katowicach – 1 października 1977 Uniwersytet Warszawski – 19 grudnia 1977
Uczelnia	Politechnika Lwowska Uniwersytet Lwowski Uniwersytet Wrocławski Politechnika Wrocławska
Odznaczenia

Włodzimierz Trzebiatowski (ur. 25 lutego 1906 w Grodzisku Wielkopolskim, zm. 13 listopada 1982^[1]) – polski chemik, profesor uniwersytetów we Lwowie i Wrocławiu, autor szeregu prac monograficznych oraz podręczników, w tym obszernego, wielokrotnie wznawianego i uzupełnianego podręcznika akademickiego do chemii nieorganicznej, zwanego potocznie Chemią Trzebiatowskiego. Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

Był synem lekarza okulisty Kazimierza i Wandy z Grossmanów. W 1924 ukończył Gimnazjum Humanistyczne im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu i rozpoczął studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej. Po studiach, które ukończył w 1929, został asystentem profesora Wiktora Jakóba, kierownika Katedry Chemii Nieorganicznej. W 1930 na Politechnice Lwowskiej uzyskał stopień doktora nauk technicznych na podstawie pracy Potencjometryczne oznaczenie i rozdzielenie chromu, wanadu i molibdenu z zastosowaniem do analizy stali, w 1935 habilitował się w zakresie chemii fizycznej (metalurgia proszkowa) na podstawie pracy O otrzymywaniu i własnościach drobnokrystalicznych faz metalicznych.

W latach 1935–1938 przebywał na stypendiach w Charlottenburgu, Zurychu, Fryburgu, Sztokholmie. W sierpniu 1938 został mianowany profesorem nadzwyczajnym chemii nieorganicznej Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie^[2]. Na tej uczelni był kierownikiem Katedry Chemii Nieorganicznej.

W czasie wojny był nauczycielem chemii w średniej chemicznej szkole zawodowej i brał czynny udział w tajnym nauczaniu na poziomie uniwersyteckim. W 1944 wrócił na krótko do poprzedniej funkcji na Uniwersytecie Jana Kazimierza.

We wrześniu 1945 wyjechał ze Lwowa do Wrocławia. W latach 1945–1952 był kierownikiem Katedry Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu, a także od 1950 do 1952 roku dziekanem Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii.

W 1948 zorganizował pierwszy powojenny Walny Zjazd Polskiego Towarzystwa Chemicznego we Wrocławiu. W 1952 został wybrany na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk, w 1956 – członka rzeczywistego, w 1963 na członka Prezydium PAN, od 1968 do 1971 był wiceprezesem, a w latach 1972–1977 prezesem Polskiej Akademii Nauk. Był członkiem PZPR^[3], w latach 1971-1981 członkiem KC PZPR^[4]. Od 1972 roku był członkiem Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu^[5].

W latach 1963–1968 był dyrektorem Instytutu Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich Politechniki Wrocławskiej.

Wspólnie z profesorem Romanem S. Ingardenem zorganizował we Wrocławiu w latach 1966–1967 Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN a dwa lata później Międzynarodowe Laboratorium Silnych Pól Magnetycznych i Niskich Temperatur PAN i był dyrektorem tej placówki aż do śmierci.

W 1976 uzyskał tytuł doktora honoris causa Politechniki Wrocławskiej^[6]. W 1978 uzyskał w dowód uznania wrocławskiego środowiska naukowego nagrodę Kolegium Rektorów za rozwój i integrację tego środowiska. Rok później, w 1979 w uznaniu zasług wręczono mu na 26 zjeździe Polskiego Towarzystwa Fizycznego Medal im. Mariana Smoluchowskiego.

W roku 1953 (tom 1) i 1954 (tom 2) wydany został jego podręcznik Chemia organiczna (Warszawa, PWN), następnie wielokrotnie wznawiany w uzupełnianych i poprawianych wersjach; od wydania 7 (1977) ukazywał się jako Chemia nieorganiczna. Podręcznik chemii ogólnej i nieorganicznej dla wydziałów chemicznych politechnik i uniwersytetów. Ostatnie, 9. wydanie, opublikowane zostało w 1979^[7]. W latach 70. był członkiem Rady Redakcyjnej organu teoretycznego i politycznego KC PZPR „Nowe Drogi”^[8].

Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1950)^[9], Krzyżem Kawalerskim (1952, za zasługi położone w pracy naukowej i dydaktyczno-wychowawczej)^[10] i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1954, „za wybitne zasługi w dziedzinie nauki”)^[11] oraz dwukrotnie w 1955 Medalem 10-lecia Polski Ludowej^[12][13]. 21 lipca 1974 został odznaczony Orderem Budowniczych Polski Ludowej^[14]. Dwukrotnie odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy oraz Order Przyjaźni Narodów ZSRR. Z okazji 35-lecia Polski Ludowej otrzymał specjalną nagrodę państwową w 1979^[15][16].

13 listopada 1982 w trakcie jazdy samochodem dostał zawału i zginął w wypadku samochodowym. Pochowany 20 listopada 1982 na cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu. W jego pogrzebie uczestniczyli przedstawiciele środowisk naukowych z całego kraju, reprezentanci władz, m.in. wicepremier Mieczysław Rakowski, minister szkolnictwa wyższego , nauki i techniki prof. Benon Miśkiewicz i pełnomocnik Komitetu Obrony Kraju na województwo wrocławskie gen. Kazimierz Stec. Przybyły również delegacje naukowców z NRD, ZSRR, Bułgarii i Czechosłowacji. W imieniu Prezydium PAN przemówił prof. Aleksander Gieysztor, w imieniu władz partyjnych członek Biura Politycznego KC PZPR prof. Tadeusz Porębski, a w imieniu naukowców z ZSRR prof. Nikołaj Aleksiejewski, członek korespondent Akademii Nauk ZSRR^[17]. Obok, 9 lat później, spoczęła żona profesora Trzebiatowskiego, prof. Bogusława Jeżowska-Trzebiatowska.

Przypisy