Włosienicznik skąpopręcikowy

Włosienicznik skąpopręcikowy
Ilustracja
(c) Christian Fischer, CC BY-SA 3.0
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządjaskropodobne
Rządjaskrowce
Rodzinajaskrowate
Rodzajjaskier
Gatunekwłosienicznik skąpopręcikowy
Nazwa systematyczna
Ranunculus trichophyllus Chaix ex Vill.
Hist. Pl. Dauphiné 1: 335 1786
Synonimy
  • Batrachium trichophyllum (Chaix) Bosch
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Włosienicznik skąpopręcikowy, jaskier skąpopręcikowy (Ranunculus trichophyllus Chaix ex Vill., dawniej powszechnie klasyfikowany jako Batrachium trichophyllum (Chaix) Bosch) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych. Występuje w Europie, Azji, północnej Afryce i Ameryce Północnej[4]. W Polsce rośnie w rozproszeniu na obszarze całego kraju[5]. Jest rośliną wodną, w Polsce objętą ochroną.

Morfologia

Łodyga
Dorasta do 1 m długości.
Liście
Wszystkie liście są podwodne z ogonkiem długości 2,5–4 cm, sztywne, owalne w zarysie, pocięte nitkowato, o odcinkach wszechstronnie skierowanych, po wyjęciu z wody nie skupiające się pędzlowato. Przylistki zrośnięte z ogonkami co najmniej do ⅔ swej długości[6].
Kwiaty
Wyrastają pojedynczo na szypułkach dorastających w okresie owocowania do 5 cm długości. Kielich o 5 nietrwałych działkach długości 2,5–3 mm. Płatki korony szerokojajowate. Pręcików 10-20, dłuższych od słupków. Miodnik w postaci jajowatego dołka. Dno kwiatowe pokryte szczecinkami. Słupki liczne, owłosione[7][6].
Owoc
Niełupki długości około 1,5 mm[6], pokryte na grzbiecie licznymi szczecinkami.

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna lub bylina, hydrofit. Kwitnie od maja do sierpnia lub września[8][6].

Rośnie w wodach stojących oraz w wolno płynących wodach mniejszych rzek[6]. Gatunek charakterystyczny związku Ranunculion fluitantis oraz zespołu Ranunculetum fluitantis[8].

Systematyka i zmienność

Gatunek klasyfikowany w nowszych ujęciach systematycznych do rodzaju jaskier Ranunculus z nazwą naukową Ranunculus trichophyllus Chaix ex Vill.[2] W starszym ujęciu, dla którego utrwaliła się nazwa polska włosienicznik skąpopręcikowy, zaliczany był do rodzaju włosienicznik Batrachium z nazwą naukową Batrachium trichophyllum (Chaix) Bosch[9].

Włosienicznik skąpopręcikowy tworzy mieszańce z innymi gatunkami zaliczanymi niegdyś do rodzaju włosienicznik[6].

Zagrożenia i ochrona

Od 2014 roku roślina jest objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową[10]. W latach 2004–2014 gatunek podlegał ochronie ścisłej[11]. Źródłem zagrożenia może być zanieczyszczenie wód[6]. Umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)[12].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2014-01-26] (ang.).
  3. ↑ Ranunculus trichophyllus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  4. ↑ Ranunculus trichophyllus (ang.). W: Flora of Pakistan [on-line]. [dostęp 2014-01-26].
  5. ↑ Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
  6. ↑ a b c d e f g Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 89, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.
  7. ↑ W. Szafer, S. Kulczyński, B. Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969.
  8. ↑ a b W. Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13520-4.
  9. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  10. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. nr 0, poz. 1409).
  11. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
  12. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
RanunculusTrichophyllus.jpg
(c) Christian Fischer, CC BY-SA 3.0
Flowering plants of Ranunculus trichophyllus (Ranunculaceae).