WWS-3 Delfin

WWS-3 Delfin
Ilustracja
(c) FOTO:FORTEPAN / Vojnich Pál, CC BY-SA 3.0
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Wojskowe Warsztaty Szybowcowe - Kraków

Konstruktor

Wacław Czerwiński

Typ

szybowiec

Konstrukcja

drewniana

Załoga

1

Historia
Data oblotu

1937

Wycofanie ze służby

1963

Liczba egzemplarzy

70

Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość

16 m

Wydłużenie

12,7

Długość

6,97 m

Wysokość

1,7 m

Powierzchnia nośna

20,15 m²

Profil skrzydła

G-549

Masa
Własna

125 kg

Użyteczna

87 kg

Startowa

232 kg

Osiągi
Prędkość minimalna

39 km/h

Prędkość ekonomiczna

45 km/h

Prędkość optymalna

52 km/h

Prędkość min. opadania

0,61 m/s przy 45 km/h

Doskonałość maks.

21,4 (przy 52 km/h)

Dane operacyjne
Liczba miejsc
1
Użytkownicy
Polska, Dania, III Rzesza, ZSRS

WWS-3 Delfinpolski szybowiec treningowy skonstruowany w dwudziestoleciu międzywojennym.

Historia

(c) FOTO:FORTEPAN / Vojnich Pál, CC BY-SA 3.0
Delfin w locie na holu

Inżynier Wacław Czerwiński opracował dla Wojskowych Warsztatów Szybowcowych szybowiec treningowy oznaczony jako WWS-3 Delfin. Nowy szybowiec został zaprojektowany jako następca powszechnie używanego Komara. Model szybowca poddano badaniom w tunelu aerodynamicznym Instytutu Aerodynamicznego Politechniki Lwowskiej i przystąpiono do budowy prototypu[1].

Został oblatany latem 1937 roku na lotnisku Rakowice, najpierw ze startu z lin gumowych, następnie na holu za samochodem. Po początkowych lotach szybowiec został przekazany w 1938 roku na szczegółowe badania w Instytucie Techniki Lotnictwa w Warszawie. Podczas badań wypróbowano dwa rodzaje usterzenia poziomego – ze statecznikiem i płytowe. W wyniku testów do egzemplarzy seryjnych wybrano usterzenie płytowe[2].

Testy wykazały również, że nowy szybowiec przewyższa osiągami Komara, dając możliwość uprawniania lotów wyczynowych. Bardzo sztywna konstrukcja skrzydła umożliwiła wykonywanie szybkich przelotów bez zwiększenia prędkości opadania[3]. Produkcja seryjna ruszyła w 1938 roku, była realizowana w WWS Kraków i w Lwowskich Warsztatach Lotniczych. Wyprodukowano ok. 70 egzemplarzy Delfina (ok. 40 w WWS i ok. 30 w LWL), które trafiły do szkół szybowcowych, m.in. w Bezmiechowej, Ustjanowej oraz w aeroklubach. Służyły do szkolenia w lotach wyczynowych (czasowych, wysokościowych i przelotach) oraz do szkolenia w locie na holu[4]. Pięć egzemplarzy i prawo do licencyjnej produkcji zakupiła Jugosławia, brak jest informacji o liczbie wyprodukowanych tam egzemplarzy[5]. Licencja została zakupiona również przez Rumunię, gdzie wyprodukowano 5 egzemplarzy[6].

Po wybuchu II wojny światowej 4 egzemplarze zostały przejęte przez ZSRS, gdzie były używane do lotów wyczynowych. III Rzesza przejęła kilka egzemplarzy Delfinów, z których jeden trafił do Danii, gdzie był używany do szkolenia. 4 sierpnia 1963 roku uległ uszkodzeniu w Rønne[7]. W 2012 roku podjęto, wspólnie z Zakładem Szybowcowym w Jeżowie, jego rekonstrukcję[8]. Odbudowany egzemplarz jest eksponowany w zbiorach Dansk Svæveflyvehistorisk Klub ze znakami rejestracyjnymi OY-DYX[9].

Konstrukcja

Jednomiejscowy szybowiec treningowy w układzie wolnonośnego grzbietopłata o konstrukcji drewnianej.

Kadłub o konstrukcji półskorupowej i przekroju owalnym. Wyposażony w zaczep do startu z lin gumowych i na holu. Kabina pilota zakryta, osłonięta stałym wiatrochronem i odejmowaną osłoną[4]. Fotel pilota regulowany, przystosowany do spadochronu plecowego. Tablica przyrządów wyposażona w wysokościomierz, wariometr, zakrętomierz, prędkościomierz i zegar czasowy lub busolę[10].

Płat o obrysie prostokątno-trapezowym i kształcie spłaszczonego M, dwudzielny, jednodźwigarowy z dźwigarkiem pomocniczym. Kryty do dźwigarów sklejką, dalej płótnem. Wyposażony w lotki kryte płótnem. Wykonany jako całość ze statecznikiem pionowym. Napęd lotek linkowy[5].

Usterzenie klasyczne, krzyżowe. Statecznik pionowy kryty sklejką, do niego było zamontowane poziome, dwudzielne usterzenie płytowe. Napęd sterów linkowy[4].

Podwozie jednotorowe złożone z jesionowej podkadłubowej płozy amortyzowanej dętką i drewnianej płozy ogonowej[4].

Malowanie

Powierzchnie drewniane były malowane na kolor wiśniowy, pokrycie płócienne cellonowane. Znaki rejestracyjne na kadłubie białe, na skrzydłach czarne. Na sterze kierunku szybowców w WWS znajdował się napis "WWS-3", a szybowców budowanych w LWL logo zakładów i napis "Delfin"[11].

Przypisy

  1. Glass 1976 ↓, s. 395.
  2. Cynk 1971 ↓, s. 728.
  3. Skrzydlata Polska 1937 ↓, s. 194.
  4. a b c d Glass 1976 ↓, s. 397.
  5. a b Cynk 1971 ↓, s. 729.
  6. Glass 2017 ↓, s. 59.
  7. OY-DYX (ang.). oy-reg.dk. [dostęp 2019-10-24].
  8. Odbudowa WWS-3 Delfin w Danii (pol.). samolotypolskie.blogspot.com. [dostęp 2019-10-24].
  9. Photo Library WWS 3 Delfin (ang.). abpic.co.uk. [dostęp 2019-10-24].
  10. Glass 2017 ↓, s. 59-60.
  11. Glass 2017 ↓, s. 60.

Bibliografia

  • Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
  • Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
  • Andrzej Glass: Szybowce wyczynowe Czerwińskiego. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2017. ISBN 978-83-932826-9-2. OCLC 1036609665.
  • Szybownictwo L.O.P.P.. „Skrzydlata Polska”. 8/1937, sierpień 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Szabadka 1941, légifotó a város felett. Vitorlázó repülőgép vontatókötélen. Fortepan 31228.jpg
(c) FOTO:FORTEPAN / Vojnich Pál, CC BY-SA 3.0
légifotó a város felett. Vitorlázó repülőgép vontatókötélen.
WWS-3 Delfin típusú vitorlázó repülőgép. Fortepan 31131.jpg
(c) FOTO:FORTEPAN / Vojnich Pál, CC BY-SA 3.0
WWS-3 Delfin típusú vitorlázó repülőgép.