Ważenie przeciwstawnych zasad

Ważenie ("balansowanie") przeciwstawnych zasad (ang. balancing the countervailing principles) – sposób stosowania prawa, w którym bierze się pod uwagę dwie lub więcej przeciwstawnych zasad, jakie obejmują swoim zakresem zastosowania stan faktyczny, którego konsekwencje (skutki) prawne mają zostać określone^[1].

Przez zasady rozumie się tu bardzo „pojemne” normy prawne, które są nastawione na realizację ogólnych celów („polityk”) lub na ochronę ogólnych wartości – jak np. zasada ochrony środowiska, zasada ochrony własności prywatnej, zasada swobodnego przemieszczania się, zasada wolności gospodarczej^[1].

W wyniku zbalansowania dwóch przeciwstawnych zasad można:

• przyznać jednej z konkurujących względem siebie zasad pierwszeństwo, realizując jedną z nich w stopniu maksymalnym, a drugą wcale,
• w jakiś sposób pogodzić konkurujące zasady, nie realizując żadnej z nich w stopniu maksymalnie możliwym^[1].

Jak jakaś zasada nie ma sobie przeciwstawnej, jaka by oprócz niej mogła znaleźć zastosowanie w danym stanie faktycznym, przypisanie temu stanowi skutków prawnych odbywa się tu na podstawie samej tylko tej zasady. Zasada ta może w tym stanie zostać wówczas zastosowana zarówno w stopniu, jaki zakłada jej pełną realizację, jak i w stopniu, jaki zakłada jej jedynie częściowe zrealizowanie^[2].

O tym której z przeciwstawnych zasad przyznać pierwszeństwo lub jak takie zasady pogodzić albo jaki ma być stopień realizacji danej zasady w konkretnym przypadku gdy brak jej przeciwstawnych zasad decydują czynniki różnego rodzaju, w tym intuicja i hierarchia celów („polityk”) i wartości, jaka występuje w danym systemie prawnym lub jest ważna absolutnie^[2].

Zobacz też

• argumentacyjny model stosowania prawa
• sylogizm prawniczy
• naturalny model stosowania prawa
• analogia (metoda stosowania prawa)

Przypisy

Bibliografia

• Maciej Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Wydawnictwo CM, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66704-82-4.