Wacław Komarnicki

Wacław Komarnicki

Data i miejsce urodzenia	29 lipca 1891 Warszawa
Data i miejsce śmierci	19 marca 1954 Londyn
Minister sprawiedliwości
Okres	od 21 stycznia 1942 do 24 listopada 1944
Przynależność polityczna	Stronnictwo Narodowe
Poprzednik	Karol Popiel (p.o.)
Następca	Bronisław Kuśnierz
Poseł II kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1928 do 1930
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
Poseł III kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1930 do 1935
Przynależność polityczna	Stronnictwo Narodowe
Odznaczenia

Wacław Tytus Komarnicki (ur. 29 lipca 1891 w Warszawie^[1], zm. 19 marca 1954 w Londynie) – polski prawnik, działacz polityczny, minister sprawiedliwości w Rządzie RP na uchodźstwie, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, poseł na Sejm II i III kadencji w II RP z ramienia Związku Ludowo-Narodowego oraz Stronnictwa Narodowego^[2], członek Komitetu dla Spraw Kraju w 1943 roku^[3].

Życiorys

Uczęszczał do Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, w latach 1909–1914 studiował prawo i filozofię na Uniwersytecie Lwowskim i uniwersytecie w Dorpacie. Po studiach pracował jako nauczyciel historii na pensji I. Sikorskiej w Warszawie. Od 1917 działał w Lidze Państwowości Polskiej (członek Zarządu) oraz Związku Odbudowy Państwa Polskiego (sekretarz), w latach 1918-1921 był radcą prawnym w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Obronił w tym czasie doktorat praw na Uniwersytecie Jagiellońskim (1920). Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej oraz w negocjacjach rozjemczych w Baranowiczach.

Od 1921 był profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Prawa Państwowego i Nauki o Państwie Uniwersytetu Stefana Batorego, od 1923 profesorem zwyczajnym. W latach 1924–1927 pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa. Kurator i filister honoris causa Polskiej Akademickiej Korporacji Polesia. Prowadził ponadto wykłady z prawa politycznego w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie (1929–1939). Pełnił mandat poselski z ramienia Stronnictwa Narodowego (1928–1935); w Sejmie zajmował się głównie problematyką konstytucyjną i oświatową; krytycznie odnosił się do konstytucji kwietniowej^[4]. Prowadził również działalność samorządową, w latach 1927–1939 był członkiem Koła Chrześcijańsko-Narodowego w Radzie Miasta Wilna, a 1934–1939 wchodził w skład Rady Naczelnej Związku Miast Polskich.

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę przebywał w sowieckim obozie dla jeńców wojennych w obozu jenieckiego NKWD w Griazowcu koło Wołogdy. Po ataku III Rzeszy na ZSRR i zawarciu układu polsko-sowieckiego uwolniony, wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie kontynuował pracę na University of St Andrews (wykładał tam już od 1924). W 1942 objął tekę ministra sprawiedliwości w rządzie Władysława Sikorskiego, wbrew stanowisku władz Stronnictwa Narodowego na emigracji; wywołało to konflikt w partii i powstanie grupy opozycyjnej z Marianem Seydą na czele. W 1942 wykluczony ze Stronnictwa Narodowego przez Tadeusza Bieleckiego^[5]. Komarnicki był ministrem do czasu dymisji rządu Stanisława Mikołajczyka w listopadzie 1944, później wycofał się z życia politycznego. Od 1945 wykładał prawo państwowe i prawo międzynarodowe publiczne na Uniwersytecie w Oksfordzie (kierował Katedrą Prawa Państwowego Polskiego Wydziału Prawa) i polskiej Szkole Nauk Politycznych i Społecznych w Londynie. W 1949 prowadził wykłady w Akademii Prawa Międzynarodowego w Hadze, gdzie omawiał zagadnienie określenia agresora w nowoczesnym prawie międzynarodowym. Członek założyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie.

Od 1938 był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. Należał także do szeregu innych towarzystw naukowych, polskich i zagranicznych, m.in. Polskiego Instytutu Administracyjnego, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie, rumuńskiego Instytutu Nauk Administracyjnych, Societe de Legislation Comparee w Paryżu, Institut International de l'Histoire Politique et Constitutionelle.

Pochowany na Putney Vale Cementary w Londynie.

Rodzina

Był synem fabrykanta, Tytusa Grzegorza Józefa i Józefy z Suszyckich, bratem Tytusa (dyplomaty, autora prac historyczno-prawnych). Ożenił się 7 kwietnia 1934 roku, w parafii św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie z Haliną z Filipczyńskich^[1]. Był bezdzietny^[2].

Odznaczenia

Był odznaczony m.in. Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Gwiazdy Rumuńskiej.

Publikacje

• Powstawanie państw ze stanowiska nauki o państwie i prawa międzynarodowego (1916)
• O prawach i zobowiązaniach nowo powstałego państwa (1918)
• Ustrój państwowy Austro-Węgier (1918)
• Polskie prawo polityczne. Geneza i system (1922)
• Zarys ustroju państwowego Rzeczypospolitej Polskiej (1923)
• Geneza terytorium państwowego Polski ze stanowiska prawa narodów (1925)
• O zmianie konstytucji polskiej (1927)
• Odbudowa państwowości polskiej na ziemiach wschodnich (1929)
• Ustrój państwa polskiego (1932)
• La definition de l'agresseur (1935)
• O projekcie nowej Konstytucji (1937)
• Ustrój państwowy Polski współczesnej (1937)
• Nowy ustrój państwowy Związku Sowietów (1938)
• Rola prawnika w powojennej Polsce (1942)
• The Spirit of Polish Constitutional Law and Its Recent Development (1945)

Bibliografia

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 2: K-N (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1984

Przypisy