Wacław Kostek-Biernacki

Wacław Kostek-Biernacki

Wacław Kostek-Biernacki w 1911
pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	28 września 1884 Lublin
Data i miejsce śmierci	25 maja 1957 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1914–1934
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 Pułk Piechoty Legionów 22 Pułk Piechoty 38 Pułk Piechoty twierdza Brześć
Stanowiska	dowódca żandarmerii dowódca batalionu dowódca pułku piechoty komendant twierdzy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Późniejsza praca	wojewoda nowogrodzki wojewoda poleski
Odznaczenia

Wacław Kostek-Biernacki (ur. 28 września^[1] 1884 w Lublinie, zm. 25 maja 1957 w Warszawie) – polski pisarz i poeta, działacz sanacyjny, wojewoda nowogrodzki i poleski, minister, pułkownik piechoty Wojska Polskiego, twórca i nadzorca Miejsca Odosobnienia w Berezie Kartuskiej.

Życiorys

Wacław Kostek-Biernacki urodził się 28 września 1884 w Lublinie, w rodzinie Tomasza i Marii z Niwińskich. Miał brata Jana oraz siostrę Eugenię. Gimnazjum ukończył we Lwowie, następnie wstąpił na Uniwersytet Lwowski.

Od 1904 działacz Polskiej Partii Socjalistycznej. Był członkiem Związku Walki Czynnej^[2]. W marcu 1909 zaciągnął się do Legii Cudzoziemskiej. Skierowany do Algieru, służył w 1 pułku w miejscowości Sidi-Bel-Abbes w pobliżu Oranu. W październiku 1909 uciekł z Legii i wrócił do Galicji. Żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej i I Brygady Legionów Polskich. W okresie od sierpnia do grudnia 1914 pełnił funkcję szefa żandarmerii I Brygady Legionów Polskich, gdzie zyskał przydomek „Kostek-Wieszatiel”^[3]. Od 1918 oficer Wojska Polskiego.

Po odzyskaniu niepodległości w latach 1919–1920 w stopniu kapitana, później majora był dowódcą batalionu zapasowego 22 pułku piechoty w Siedlcach.

22 lipca 1922 roku został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki zastępcy dowódcy 62 pułku piechoty w Bydgoszczy z równoczesnym przeniesieniem z 43 pułku piechoty^[4]. W 1923 roku był zastępcą dowódcy 4 pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie^[5]. W 1924 roku pełnił służbę w 20 pułku piechoty w Krakowie, pozostając oficerem nadetatowym 4 pułku Strzelców Podhalańskich^[6].

21 sierpnia 1926 roku został przeniesiony z 78 pułku piechoty w Baranowiczach do 38 pułku piechoty Strzelców Lwowskich w Przemyślu na stanowisko dowódcy pułku^[7]. 24 grudnia 1929 awansował na pułkownika. W sierpniu 1930 mianowany komendantem Twierdzy Brzeskiej. W 1931 został zwolniony ze stanowiska dowódcy pułku^[8]. Z dniem 30 czerwca 1931 został przeniesiony w stan nieczynny na okres dwunastu miesięcy, bez prawa do poborów^[9]. Od 1 lipca 1932 do 3 września 1932 był wojewodą nowogródzkim. Z dniem 30 czerwca 1932 został mu przedłużony okres pozostawania w stanie nieczynnym o kolejnych dwanaście miesięcy^[10]. W latach 1932–1939 był wojewodą poleskim. Odpowiadał za organizację i nadzór nad miejscem odosobnienia w Berezie Kartuskiej, gdzie zaplanował i nadzorował realizację metod torturowania więźniów uznanych za przeciwników sanacji. Z tego powodu Stanisław Mackiewicz nazwał go „chorobliwym sadystą”^[11]. Z dniem 30 września 1934 został przeniesiony w stan spoczynku^[12]. Prezes Zarządu Okręgu Brześć nad Bugiem Związku Legionistów Polskich od maja 1938 roku^[13].

2 września 1939 prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go ministrem w rządzie Felicjana Sławoja Składkowskiego i poruczył mu pełnienie urzędu Głównego Komisarza Cywilnego^[14]. Na stanowisku tym Biernacki wydał szereg zarządzeń^[15], w tym 11 września Zarządzenie nr 5 o militaryzacji Policji Państwowej^[16].

18 września 1939, wraz z Kwaterą Główną Naczelnego Wodza, przekroczył granicę z Rumunią, gdzie był internowany do 1944. 30 września 1939 prezydent RP Władysław Raczkiewicz podpisał dymisję z zajmowanej przez niego funkcji.

W 1945 został przez Rumunów wydany władzom komunistycznym. Na ich polecenie został osadzony w więzieniu na Mokotowie^[17]. W więzieniu był torturowany^[18], a po 8 latach pobytu w więzieniu na Mokotowie wytoczono mu proces. 14 kwietnia 1953 został skazany na karę śmierci w oparciu o dekret „O odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego” z 22 stycznia 1946. Uznano go winnym tłumienia ruchu rewolucyjnego, faszyzowania kraju, szkalowania i zohydzania Związku Radzieckiego, gdyż pełniąc funkcje wojewody wypełniał politykę sanacyjnego rządu: dławił ruchy mas pracujących miast i wsi oraz wynaradawiał ludność ukraińską i białoruską. Sąd Najwyższy po apelacji zamienił wyrok śmierci na 10 lat więzienia, jednak 9 listopada 1955 z powodu złego stanu zdrowia Wacław Kostek-Biernacki został zwolniony z więzienia^[17].

Zmarł 25 maja 1957 w Warszawie. Został pochowany w grobie rodzinnym na starym cmentarzu w Grójcu.

Awanse

• chorąży – 29 września 1914
• porucznik – 5 marca 1915 (z pominięciem stopnia podporucznika)
• podpułkownik – 3 maja 1926 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 10,5. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
• pułkownik – 24 grudnia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 6. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[19]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami (20 stycznia 1931)^[20]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[21]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (16 marca 1928)^[22]
• Znak oficerski „Parasol”

Twórczość

Jego twórczość pozostaje nieznana. Książka Djabeł zwycięzca krytykowana była przez katolickie media, szczególnie przez „Gazetę Tygodniową”, w której między innymi napisano: Jest ona pełna cynizmu, czyli braku szacunku dla rzeczy powszechnie szanowanych. Kostek-Biernacki bije w niej, kopie, pluje na wszystko, co Polak kiedykolwiek szanował^[23]. W 1951 wszystkie jego utwory objęte były zapisem cenzury w Polsce i podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek, zostały pod kontrolą wywiezione do papierni i zniszczone^[24][25].

• Jak oni!, 1909, wspomnienia bojowca
• Na ulicach Warszawy, 1911
• Szlakami buntu, Kraków 1911, powieść
• Marsze i piosenki brygady Piłsudskiego, Kraków 1915
• Szopka Benjaminowska, Warszawa 1927
• Djabeł zwycięzca, Kraków 1931, zbiór opowiadań
• Straszny gość, 1932, zbiór opowiadań, wyd. powojenne Wyd. vis-à-vis/ Etiuda Kraków 2006
• Ułan dyżurny, 1939, wspomnienia
• Słowa „Pieśni o Wodzu Miłym” (do muzyki sierżanta I Brygady Zygmunta Pomarańskiego):

Przypisy

Bibliografia

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Jerzy Rawicz: Diabeł przegrany. Warszawa: Czytelnik, 1976.
• Michał Jerzy Chromiński, Zarys historii Batalionu Zapasowego 22. Siedleckiego Pułku Piechoty w latach 1919–1922, „Szkice Podlaskie”, tom 16, Siedleckie Towarzystwo Naukowe, Siedlce 2008, ISSN 0208-8924.
• Michał Kurkiewicz, Na kłopoty Biernacki, Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 5–6 (88–89), maj-czerwiec 2008, s. 126–132 [1].
• Andrzej Nowak: Mistrz z Berezy „Wprost” 41 (1346)/2008.
• Piotr Cichoracki, Działalność głównego komisarza cywilnego we wrześniu 1939 roku.