Wacław Kowalski

Wacław Kowalski

Wacław Kowalski jako Kazimierz Pawlak – relief na ścianie kina Praha w Warszawie
Data i miejsce urodzenia	2 maja 1916 Gżatsk
Data i miejsce śmierci	27 października 1990 Brwinów
Zawód	aktor
Współmałżonek	Stanisława Kowalska
Lata aktywności	1946–1982
Odznaczenia

Pomnik Wacława Kowalskiego jako Kazimierza Pawlaka i Władysława Hańczy jako Władysława Kargula w Toruniu

Grób Wacława Kowalskiego na Cmentarzu parafialnym w Brwinowie

Wacław Kowalski (ur. 2 maja 1916 w Gżatsku, zm. 27 października 1990 w Brwinowie) – polski aktor filmowy i teatralny.

Życiorys

Urodził się podczas I wojny światowej w mieście Gżatsk (od 1968 nosi nazwę Gagarin), w ówczesnym Imperium Rosyjskim. Na początku wojny ojciec Kowalskiego, który był kowalem, wraz z rodziną został ewakuowany przez wojska rosyjskie na wschód (bieżeństwo).

Rodzina Kowalskich wróciła do Polski, do wsi Gnojno po zakończeniu wojny. Dzieciństwo i młodość Wacław Kowalski spędził w Gnojnie, gdzie mieszkał wraz z rodzicami i trzema siostrami. W tym czasie zmarł jego ojciec i jedna siostra^[1]. W 1937 ukończył seminarium nauczycielskie w Leśnej Podlaskiej i podjął pracę w Instytucie Pedagogiki Specjalnej. W 1939 walczył w kampanii wrześniowej^[1]. Po II wojnie światowej rozpoczął studia w łódzkim Konserwatorium Muzycznym, marząc o karierze śpiewaka operowego. Przebywając wówczas w Łodzi zgłosił się jako statysta do Teatru Wojska Polskiego. Tam wypatrzył go Leon Schiller i powierzył mu niewielką śpiewającą rólkę. Tak rozpoczęła się jego przygoda z aktorstwem. W 1946 zadebiutował na dużym ekranie epizodyczną rolą, śpiewaka z gitarą w pierwszym powojennym polskim filmie Zakazane piosenki. W 1951 zdał egzamin eksternistyczny. W latach 1948-1955 występował w Łodzi; w Teatrze Pinokio (1948-1949) i w Teatrze Nowym (1949-1955). W 1955 przeniósł się do Warszawy grając kolejno w: Teatrze Klasycznym w latach 1955-1969, Teatrze Polskim w latach 1970-1977 i Teatrze na Woli w latach 1977-1981.

Z filmem związał się na dobre w latach 50. Największą popularność i uznanie przyniosła mu rola Kazimierza Pawlaka w komediowej trylogii Sylwestra Chęcińskiego, na którą składają się filmy: Sami swoi (1967), Nie ma mocnych (1974) oraz Kochaj albo rzuć (1977). Stworzył w nich duet z Władysławem Hańczą. Kolejną rolą Kowalskiego, która spotkała się z popularnością jest dozorca Popiołek w serialu Dom Jana Łomnickiego. Ponadto zagrał w przeszło 100 filmach i serialach telewizyjnych, kreując zwykle role drugoplanowe i epizodyczne, jednakże niezwykle wyraziste.

W 1988 otrzymał nagrodę Wiktora dla najpopularniejszej postaci TVP.

Życie prywatne

Żoną aktora była Stanisława Kowalska z domu Osikowska. Byli małżeństwem przez 47 lat, od 1943 do śmierci Kowalskiego w 1990. Mieli dwóch synów: Jana (ur. 1946) oraz Macieja (1956–1982).

W 1982 młodszy z synów, student medycyny, zginął tragicznie w wypadku samochodowym. Wacław Kowalski bardzo to przeżył. Wycofał się z aktorstwa. Jego rezygnacja z roli w serialu Dom była jedną z głównych przyczyn zakończenia realizacji serialu w latach 80. i uśmiercenia postaci Ryszarda Popiołka. Kowalski już nigdy nie pojawił się na ekranie, konsekwentnie odrzucał wszystkie propozycje. Ostatnie lata życia spędził w swoim domu w Brwinowie pod Warszawą, w którym zmarł nagle 27 października 1990 w wyniku udaru mózgu. Jest pochowany na cmentarzu parafialnym w Brwinowie wraz z żoną i synem.

Filmografia

Filmy fabularne
Rok	Tytuł	Reżyser	Rola
1946	Zakazane piosenki	Leonard Buczkowski	śpiewak z gitarą
1953	Żołnierz zwycięstwa	Wanda Jakubowska	żołnierz hiszpański
1953	Trudna miłość	Stanisław Różewicz	Kubala
1953	Przygoda na Mariensztacie	Leonard Buczkowski	murarz Stefan Wachowiak
1954	Pod gwiazdą frygijską	Jerzy Kawalerowicz	członek partii
1954	Autobus odjeżdża 6.20	Jan Rybkowski	woźny w biurze Poradzkiego
1955	Trzy starty	Ewa Petelska, Czesław Petelski	kolejarz na zabawie
1956	Ziemia	Jerzy Zarzycki	Banach
1956	Szkice węglem	Antoni Bohdziewicz	chłop z Baraniej Głowy
1957	Pętla	Wojciech Jerzy Has	taksówkarz Kostek, szwagier dozorcy
1957	Ewa chce spać	Tadeusz Chmielewski	rusznikarz w 8-ym komisariacie
1958	Wolne miasto	Stanisław Różewicz	listonosz Bronek Wiśniewski
1958	Kalosze szczęścia	Antoni Bohdziewicz	Kazek, strażak na Wieży Mariackiej
1959	Tysiąc talarów	Stanisław Wohl	strażnik w zakładzie psychiatrycznym
1959	Sygnały	Jerzy Passendorfer	taksówkarz, właściciel ukradzionego samochodu
1960	Walet pikowy	Tadeusz Chmielewski	portier w banku
1960	Szczęściarz Antoni	Halina Bielińska, Włodzimierz Haupe	wysłannik z Pałacu Młodzieży Kultury w sprawie czołgu
1960	Rok pierwszy	Witold Lesiewicz	piekarz
1960	Ostrożnie Yeti	Andrzej Czekalski	kolejarz
1961	Ogniomistrz Kaleń	Ewa Petelska, Czesław Petelski	plutonowy Kolanowski
1961	Kwiecień	Witold Lesiewicz	sanitariusz
1961	Dwaj panowie N	Tadeusz Chmielewski	badylarz Henryk Nowak
1961	Drugi człowiek	Konrad Nałęcki	rzemieślnik Zygmunt Filarski
1962	O dwóch takich co ukradli księżyc	Jan Batory	kowal w Zapiecku
1962	Klub kawalerów	Jerzy Zarzycki	Stanisław Wygodnicki
1963	Wiano	Jan Łomnicki	Stadny
1963	Rozwodów nie będzie	Jerzy Stefan Stawiński	portier w Pałacu Kultury i Nauki
1963	Naganiacz	Ewa Petelska, Czesław Petelski	Tomasik
1963	Liczę na wasze grzechy	Jerzy Zarzycki	Marzec, pracownik zakładu pogrzebowego "Concordia", sąsiad Panka
1963	Gdzie jest generał...	Tadeusz Chmielewski	plutonowy Kaziuk
1964	Życie raz jeszcze	Janusz Morgenstern	kolejarz w parowozowni
1964	Spotkanie ze szpiegiem	Jan Batory	niemowa
1964	Rękopis znaleziony w Saragossie	Wojciech Jerzy Has	sługa ojca Van Wordena
1964	Barwy walki	Jerzy Passendorfer	Niemiec
1964	Agnieszka 46	Sylwester Chęciński	Kondera, chłop z Kosiny Wielkiej
1965	Trzy kroki po ziemi	Jerzy Hoffman, Edward Skórzewski	woźny sądowy
1965	Lekarstwo na miłość	Jan Batory	milicjant ścigający "18-tkę"
1965	Jutro Meksyk	Aleksander Ścibor-Rylski	Fruńka, pracownik ośrodka sportowego
1965	Bigos	Sylwester Szyszko	gospodarz
1966	Szyfry	Wojciech Jerzy Has	Madeja, zarządca PGR-u w Gorczy
1966	Pieczone gołąbki	Tadeusz Chmielewski	Kołodziejczyk, członek brygady Wierzchowskiego
1966	Don Gabriel	Ewa Petelska, Czesław Petelski	Hawrot, żołnierz Legii Straceńców
1967	Sami swoi	Sylwester Chęciński	2 role: Kazimierz Pawlak; w retrospekcji Kacper Pawlak, ojciec Kazimierza
1967	Człowiek, który zdemoralizował Hadleyburg	Jerzy Zarzycki	John Wharton Bilson
1967	Komedia z pomyłek	Jerzy Zarzycki	mieszkaniec miasteczka
1967	Zamrożone błyskawice	János Veiczi	chłop
1967	Cyrograf dojrzałości	Jan Łomnicki	nauczyciel Wiktora
1968	Lalka	Wojciech Jerzy Has	wozak Wysocki
1968	Kierunek Berlin	Jerzy Passendorfer	szeregowy Ostrejko
1969	Rzeczpospolita babska	Hieronim Przybył	weterynarz
1969	Paragon gola	Stanisław Jędryka	chłop Anielak, wspólnik Wawrzysiaka
1969	Ostatnie dni	Jerzy Passendorfer	szeregowy Ostrejko
1969	Jarzębina czerwona	Ewa Petelska, Czesław Petelski	kapral Podarzyn
1969	Jak rozpętałem drugą wojnę światową	Tadeusz Chmielewski	Kiedros, sierżant Legii Cudzoziemskiej
1970	Raj na ziemi	Zbigniew Kuźmiński	kapral Machura
1970	Przystań	Paweł Komorowski	Matusiak
1970	Prom	Jerzy Afanasjew	kapral
1970	Legenda	Sylwester Chęciński	policjant
1970	Album polski	Jan Rybkowski	Mazur
1970	Akcja Brutus	Jerzy Passendorfer	Sowa, komendant MO
1971	Złote koło	Stanisław Wohl	dozorca kamienicy, w której mieszka Kasia "Raz Dwa Trzy"
1971	Niebieskie jak Morze Czarne	Jerzy Ziarnik	dyrektor, uczestnik "młodzieżowej" wycieczki
1971	Nie lubię poniedziałku	Tadeusz Chmielewski	dźwigowy, mieszkaniec bloku
1971	Na przełaj	Janusz Łęski	dozorca parku
1971	Milion za Laurę	Hieronim Przybył	góral kupujący kradzione drewno
1971	Kłopotliwy gość	Jerzy Ziarnik	kierownik działu planowania PZMC, szef Piotrowskiego
1971	Kardiogram	Roman Załuski	leśniczy
1971	Jeszcze słychać śpiew. I rżenie koni...	Mieczysław Waśkowski	wachmistrz Bronisław Misztal, we współczesności strażnik w Petrochemii Płockiej
1971	Antek	Wojciech Fiwek	kum Andrzej
1972	Zniszczyć pirata	Hubert Drapella	portier na lotnisku
1972	Siedem czerwonych róż, czyli Benek Kwiaciarz o sobie i o innych	Jerzy Sztwiertnia	dyrektor
1972	Opowieść	Marek Wortman	Jan Kępczyk, kierownik POM-u
1972	Kwiat paproci	Jacek Butrymowicz	Zyndram
1972	Kopernik	Ewa Petelska, Czesław Petelski	Dołuski
1973	Sobie król	Janusz Łęski	kierowca ciężarówki z prosiakami
1973	Chłopcy	Ryszard Ber	Smarkul, pensjonariusz domu starców
1974	Zwycięstwo	Jerzy Passendorfer	szeregowy Ostrejko
1974	Tylko się jeździ	Leokadia Migielska	fotograf
1974	Święty Mikołaj pilnie poszukiwany	Krzysztof Gradowski	pracownik domu dziecka
1974	Nie ma mocnych	Sylwester Chęciński	Kazimierz Pawlak
1974	Złoto	Sylwester Szyszko	restaurator Stanisław Włodarek
1974	Janosik	Jerzy Passendorfer	góral Bruzda
1975	Obrazki z życia	Krzysztof Gradowski	portier
1975	Oczekiwanie	Ryszard Rydzewski	strażnik w szpitalu
1977	Kochaj albo rzuć	Sylwester Chęciński	Kazimierz Pawlak
1978	Azyl	Roman Załuski	leśniczy Hryncewicz
Seriale telewizyjne
Rok	Tytuł	Reżyser	Rola
1964	Barbara i Jan	Jerzy Ziarnik, Hieronim Przybył	Karolczyk, szef hotelowej recepcji (odc. 4)
1966	Wojna domowa	Jerzy Gruza	strażnik w Łazienkach (odc. 11)
1969	Do przerwy 0:1	Stanisław Jędryka	chłop Anielak, wspólnik Wawrzysiaka (odc. 5 i 6)
1970	Wakacje z duchami	Stanisław Jędryka	majster (odc. 1 i 6)
1970	Przygody psa Cywila	Krzysztof Szmagier	przemytnik (odc. 3 i 4)
1972	Kopernik	Ewa Petelska, Czesław Petelski	Dołuski (odc. 2)
1973	Janosik	Jerzy Passendorfer	góral Marcin Bruzda
1973	Droga	Sylwester Chęciński	Kazimierz Pawlak (odc. 5)
1974–1977	Czterdziestolatek	Jerzy Gruza	Popielak
1976	Polskie drogi	Janusz Morgenstern	kościelny Wawrzyniec Kulpiński (odc. 2, 4 i 5)
1976	07 zgłoś się	Krzysztof Szmagier	taksówkarz Dołmontowicz (odc. 2)
1978	Zielona miłość	Stanisław Jędryka	Zaborek, pacjent w szpitalu (odc. 2 i 3)
1980, 1982, 1987	Dom	Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki	Ryszard Popiołek
1981	Białe tango	Janusz Kidawa	Stanisław Radziejewski (odc. 8)
1982	Przygrywka	Janusz Łęski	sołtys

Odznaczenia i nagrody

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)
• Srebrny Krzyż Zasługi (1955)
• Nagroda na festiwalu Lubuskie Lato Filmowe w Łagowie za najlepszą rolę męską w filmie Nie ma mocnych (1974)
• Nagroda na festiwalu KSF Młodzi i film - Koszalin za film Nie ma mocnych (1974)
• Nagroda przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji (1983)
• Wiktor dla najpopularniejszej postaci TVP (1988)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Wacław Kowalski w bazie IMDb (ang.)
• Wacław Kowalski w bazie Filmweb
• Wacław Kowalski w bazie filmpolski.pl
• Wacław Kowalski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Miedza to święta rzecz. wesly.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-15)].
• Jan Bartłomiej Kowalski: Przecie on nasz podlaski, tutejszy. Słowo Podlasia
• Aktorska droga Wacława Kowalskiego - program dokumentalny TVP z lat 80.
• Wacław Kowalski w wirtualnym albumie w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Wacław Kowalski w bazie Akademii Polskiego Filmu