Wacław Leszczyński (prymas Polski)

Wacław Leszczyński

Prymas Polski i Litwy
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data urodzenia	15 sierpnia 1605
Data śmierci	1 kwietnia 1666
Arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski
Okres sprawowania	1659–1666
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1637
Sakra biskupia	1645

Wacław Leszczyński herbu Wieniawa (ur. 15 sierpnia 1605 w Baranowie, zm. 1 kwietnia 1666 w Łyszkowicach) – biskup warmiński 1644–1659, arcybiskup gnieźnieński od 1658, prymas Polski, prepozyt płockiej kapituły katedralnej w latach 1643-1644^[1], przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Królestwie Francji w 1645 roku^[2].

Rodzina

Pochodził z możnowładczego rodu wywodzącego się z południowej Wielkopolski, a pieczętującego się herbem Wieniawa. Był synem wojewody brzeskokujawskiego Andrzeja i Zofii z Opalińskich. Na wyraźne życzenie ojca, gorliwego kalwinisty, został ochrzczony w tym wyznaniu. Jednak po śmierci Andrzeja Leszczyńskiego, matka, gorliwa katoliczka, wychowała jego i jego rodzeństwo na katolików. Jego rodzonym bratem był Jan Leszczyński, kanclerz wielki koronny, a przyrodnim Rafał Leszczyński (wojewoda bełski), przywódca kalwinistów w Koronie.

Kariera

• skończył Kolegium Jezuitów w Poznaniu, a następnie studiował w Perugii, Padwie i Paryżu.
• od 1630 r. był sekretarzem króla Zygmunta III Wazy,
• od 1633 r. był kanonikiem krakowskim, prepozytem płockim i łęczyckim,
• w 1637 r. przyjął święcenia kapłańskie
• od 1643 r. był referendarzem wielkim koronnym.
• w dniu 29 lutego 1644 r. został kanonikiem fromborskim a 6 kwietnia tego samego roku został wybrany przez kapitułę na biskupa warmińskiego
• w 1645 r. przyjął sakrę biskupią w kolegiacie Św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Był również administratorem apostolskim diecezji sambijskiej
• wkrótce po objęciu biskupstwa warmińskiego wyjechał z polecenia króla Władysława IV z poselstwem do Francji po królową Ludwikę Marię Gonzagę. Był zwolennikiem stronnictwa francuskiego.
• Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 31 lipca 1648 roku^[3], w 1648 roku był elektorem Jana II Kazimierza Wazy z województwa chełmińskiego^[4], podpisał jego pacta conventa^[5].
• w stolicy swego biskupstwa, w Lidzbarku Warmińskim urządził wystawny dwór. Był pierwszym biskupem warmińskim, który tytułował się „księciem cesarstwa”. Był gorliwym zarządcą diecezji. Dbał o szkoły jezuickie, udzielał stypendiów, konserwował zamki biskupie. Wybudował letnią rezydencję biskupów (dworek modrzewiowy) w Sątopach i dom pielgrzyma w Świętej Lipce. Podczas najazdu szwedzkiego na Warmię w r. 1655 ukrył się w Królewcu. Gdy Warmię zagarnął elektor pruski Fryderyk Wilhelm, lękając się o los Kościoła złożył hołd elektorowi. Został za to oskarżony o zdradę. Aby się rehabilitować, przyczynił się do zawarcia traktatów welawskich w roku 1657. Po tym nie wypominano mu już zdrady, a król Jan Kazimierz zaproponował arcybiskupstwo gnieźnieńskie i godność prymasowską
• Prymasem Polski był od roku 1659. Był zwolennikiem reform Jana Kazimierza. W okresie rokoszu próbował pogodzić Jerzego Lubomirskiego z królem.
• w 1661 roku otrzymał ze skarbu francuskiego 12 000 liwrów^[6].
• zmarł 1 kwietnia 1666 roku w Łyszkowicach.

Pochowany w kolegiacie Wniebowzięcia NMPi św. Mikołaja w Łowiczu^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski [red.]: Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 419. ISBN 83-01-02722-3.

Linki zewnętrzne

• Catholic-hierarchy