Wacław Plewako

Wacław Plewako

major saperów
Data i miejsce urodzenia	27 maja 1898 Gojlusze
Data i miejsce śmierci	1940 Charków
Przebieg służby
Lata służby	1916-1940
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	Korpus Kadetów w Połocku Nikołajewska Inżynieryjna Szkoła Wojskowa w Sankt Petersburgu I Korpus Polski w Rosji DOK Grodno 3 Pułk Saperów Wileńskich Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie Szkoły Podchorążych Rezerwy Saperów
Stanowiska	Kadet dowódca kompanii wykładowca komendant Szkoły Podchorążych dyrektor nauk Centrum Wyszkolenia Saperów
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa
Odznaczenia

Wacław Plewako (ur. w 27 maja^[1] 1898 w majątku Gojlusze, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie^[2]) – major saperów Wojska Polskiego.

Życiorys

Wacław Plewako urodził się 27 maja 1898 roku w majątku Gojlusze, w powiecie kowieńskim, w rodzinie Sobiesława i Tekli z Pełko-Stradomskich, jako najmłodszy z czworga rodzeństwa: Ludwika, Władysław i Kazimierz.
Plewakowie h. Pogonia należeli do dziedzicznej szlachty powiatu mińskiego^[3]. Majątek Dziakowszczyzna k. Iwieńca był miejscem urodzenia Sobiesława Plewako, natomiast majątek Gojlusze, położony nad rzeką Święta, był posagiem Tekli z Pełko-Stradomskich. Rodzice Wacława wraz z rodzeństwem mieszkali jednak we własnym domu przy placu Troickim nr 6 w Mińsku .

Wacław ukończył rosyjski Korpus Kadetów w Połocku i Nikołajewską Inżynieryjną Szkołę Wojskową w Sankt Petersburgu. Od 14 października 1916 roku do 31 października 1917 roku służył w Armii Imperium Rosyjskiego, zaś od 31 grudnia 1917 roku do 28 czerwca 1918 roku w I Korpusie Polskim pod dowództwem generała Józefa Dowbor-Muśnickiego. Następnie przedostał się do centralnej Polski.

15 listopada 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego. Wziął udział w walkach z bolszewikami w 1919 i 1920 roku. Po zawarciu rozejmu polsko-bolszewickiego uczestniczył, jako porucznik w zajęciu Wilna przez wojska dowodzone przez generała Lucjana Żeligowskiego. Po przyłączeniu Litwy Środkowej do Polski służył w Sztabie DOK Grodno. Awansowany na stopień kapitana został dowódcą kompanii w 3 pułku Saperów Wileńskich (później przeformowanym w batalion).

7 lutego 1928 roku w Wilnie Wacław Plewako zawarł związek małżeński z Kamillą z Pawluciów (1910–1992), podporucznikiem 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, trzykrotną (do II wojny światowej) mistrzynią Polski w wioślarstwie (skifach). Poznali się na przystani Klubu Sportowego 3 Batalionu Saperów Wileńskich, którego działaczem i wioślarzem był Wacław^[4].

W 1934 roku został powołany na kurs unifikacyjny po ukończeniu, którego awansował na majora i przeniesiony został na wykładowcę do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. W grudniu 1938 roku objął funkcję komendanta Szkoły Podchorążych Rezerwy Saperów działającej w ramach Centrum Wyszkolenia Saperów w Modlinie, a w lipcu 1939 roku został wyznaczony na stanowisko dyrektora nauk CWSap.

6 września tego roku, w czasie kampanii wrześniowej, zorganizował ze słuchaczy centrum batalion manewrowy i na jego czele wyruszył na front. Ranny w bitwie pod Kockiem, internowany przez Rosjan, został wywieziony do obozu do Starobielska, skąd ostatni list od niego żona otrzymała na początku kwietnia 1940 roku.

W dniu 5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej mianował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika^[5]. Awans został ogłoszony w dniu 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Awanse służbowe

• porucznik – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 (w 1924 zajmował 27 lokatę)
• kapitan – ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925
• major – 28 czerwca 1935 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 i 13 lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów
• podpułkownik – 5 października 2007 pośmiertnie

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[6]
• Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 802, 832.
• Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 571, 598.
• Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 253, 751.
• Cutter Zdzisław, Szkolnictwo saperskie w Wojsku Polskim 1918–1939, Wojskowy Przegląd Historyczny, Warszawa 1996, Nr 3 (157), ISSN 0043-7182, s. 88.
• Zdzisław Barszczewski, Sylwetki saperów, „Bellona”, Warszawa 2001.
• Stanisław Jan Plewako, Major Wacław Plewako (1898–1940).