Wachlarzówki

Wachlarzówki
	Rhipiduridae
	Sundevall, 1872
	; Przedstawiciel rodziny – wachlarzówka zmienna (Rhipidura rufiventris)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	wachlarzówki
	Typ nomenklatoryczny
	Muscicapa flabellifera J.F. Gmelin, 1789 (= Rhipidura fuliginosa Sparrman, 1787)
Synonimy
	Ripidicala Boie, 1832; Leucocirca Swainson, 1838; Sauloprocta Cabanis, 1850; Neomyias Sharpe, 1879; Cyanonympha Oberholser, 1911; Howeavis Mathews, 1912; Setosura Mathews, 1913;
	Ripidicala Boie, 1832; Leucocirca Swainson, 1838; Sauloprocta Cabanis, 1850; Neomyias Sharpe, 1879; Cyanonympha Oberholser, 1911; Howeavis Mathews, 1912; Setosura Mathews, 1913;
Rodzaje
	Rhipidura Vigors & Horsfield, 1827;
	Rhipidura Vigors & Horsfield, 1827;

Wachlarzówki^[10] (Rhipiduridae) – monotypowa rodzina ptaków z podrzędu śpiewających (Oscines) w obrębie rzędu wróblowych (Passeriformes).

Występowanie

Rodzina obejmuje gatunki występujące w orientalnej Azji, Australazji i Oceanii^[11].

Morfologia

Długość ciała 13–21 cm; masa ciała 4,5–25 g^[11].

Systematyka

Etymologia

Rhipidura: gr. ῥιπις rhipis, ῥιπιδος rhipidos „wachlarz”; ουρα oura „ogon”^[12].
Ripidicala: gr. ῥιπις rhipis, ῥιπιδος rhipidos „wachlarz”; καλος kalos „piękno”^[13]. Gatunek typowy: Muscicapa flabellifera J.F. Gmelin, 1789 (= Muscicapa fuliginosa Sparrman, 1787).
Leucocirca: gr. λευκος leukos „biały”; κερκος kerkos „ogon”^[14]. Gatunek typowy: Muscicapa javanica Sparrman, 1788.
Sauloprocta: gr. σαυλοπρωκτος sauloprōktos „z kołyszącymi tylnymi częściami”, od σαυλοπρωκτιαω sauloprōktiaō „puszyć się”, od σαυλος saulos „buńczuczny”; πρωκτος prōktos „odbyt”^[15]. Gatunek typowy: Rhipidura motacilloides Vigors & Horsfield, 1827 (= Turdus leucophrys Latham, 1801).
Neomyias: gr. νεος neos „nowy”; nowołac. myias „muchołówka”, od gr. μυια muia, μυιας muias „mucha”; πιαζω piazō „chwytać”^[16]. Gatunek typowy: Rhipidura euryura S. Müller, 1843.
Cyanonympha: gr. κυανος kuanos „ciemnoniebieski”; νυμφη numphē „nimfa”^[17]. Gatunek typowy: Hypothymis superciliaris Sharpe, 1877.
Howeavis: Frank Ernest Howe (1878–1955), australijski krawiec, oolog, ornitolog; łac. avis „ptak”^[18]. Gatunek typowy: Muscicapa rufifrons Latham, 1801.
Setosura: częściowe odwrócenie epitetu gatunkowego Rhipidura setosa^[19]. Gatunek typowy: Rhipidura setosa melvillensis Mathews, 1912 (= Rhipidura isura Gould, 1841).

Podział systematyczny

Do rodziny należy jeden rodzaj Rhipidura z następującymi gatunkami^[10]:

Rhipidura atra Salvadori, 1876 – wachlarzówka czarna
Rhipidura perlata S. Müller, 1843 – wachlarzówka perlista
Rhipidura euryura S. Müller, 1843 – wachlarzówka białobrzucha
Rhipidura cockerelli (E.P. Ramsay, 1879) – wachlarzówka białoskrzydła
Rhipidura fuscorufa P.L. Sclater, 1883 – wachlarzówka rdzawosterna
Rhipidura rufiventris (Vieillot, 1818) – wachlarzówka zmienna
Rhipidura diluta Wallace, 1864 – wachlarzówka brązowogłowa
Rhipidura threnothorax S. Müller, 1843 – wachlarzówka białobroda
Rhipidura maculipectus G.R. Gray, 1858 – wachlarzówka białowąsa
Rhipidura leucothorax Salvadori, 1874 – wachlarzówka plamista
Rhipidura leucophrys (Latham, 1801) – wachlarzówka smolista
Rhipidura javanica (Sparrman, 1788) – wachlarzówka srokata
Rhipidura nigritorquis Vigors, 1831 – wachlarzówka czarnogrzbieta
Rhipidura aureola Lesson, 1831 – wachlarzówka białobrewa
Rhipidura albicollis (Vieillot, 1818) – wachlarzówka białogardła
Rhipidura nigrocinnamomea E. Hartert, 1903 – wachlarzówka czarnogłowa
Rhipidura cyaniceps (Cassin, 1855) – wachlarzówka sinogłowa
Rhipidura albiventris (Sharpe, 1877) – wachlarzówka jasnobrzucha
Rhipidura superciliaris (Sharpe, 1877) – wachlarzówka modra
Rhipidura phoenicura S. Müller, 1843 – wachlarzówka rdzaworzytna
Rhipidura rufidorsa A.B. Meyer, 1874 – wachlarzówka mała
Rhipidura brachyrhyncha Schlegel, 1871 – wachlarzówka papuaska
Rhipidura dahli Reichenow, 1897 – wachlarzówka szarogardła
Rhipidura matthiae Heinroth, 1902 – wachlarzówka czarnopierśna
Rhipidura malaitae Mayr, 1931 – wachlarzówka rudawa
Rhipidura lepida Hartlaub & Finsch, 1868 – wachlarzówka rdzawogrzbieta
Rhipidura sulaensis Neumann, 1939 – wachlarzówka cynamonowa
Rhipidura habibiei^[20] Rheindt, Prawiradilaga, Ashari, Suparno & Ng, 2020 – wachlarzówka samotna
Rhipidura superflua E. Hartert, 1899 – wachlarzówka płomienna
Rhipidura teysmanni Büttikofer, 1892 – wachlarzówka przepasana
Rhipidura opistherythra P.L. Sclater, 1883 – wachlarzówka płowa
Rhipidura rufifrons (Latham, 1801) – wachlarzówka rdzawa
Rhipidura semirubra P.L. Sclater, 1877 – wachlarzówka czerwonawa
Rhipidura dryas Gould, 1843 – wachlarzówka maskowa
Rhipidura albolimbata Salvadori, 1874 – wachlarzówka białoucha
Rhipidura hyperythra G.R. Gray, 1858 – wachlarzówka rudobrzucha
Rhipidura drownei Mayr, 1931 – wachlarzówka melanezyjska
Rhipidura nebulosa Peale, 1848 – wachlarzówka popielata
Rhipidura personata E.P. Ramsay, 1875 – wachlarzówka czarnowstęga
Rhipidura verreauxi Marié, 1870 – wachlarzówka kreskowana
Rhipidura tenebrosa E.P. Ramsay, 1882 – wachlarzówka ciemna
Rhipidura dedemi van Oort, 1911 – wachlarzówka smugowana
Rhipidura rennelliana Mayr, 1931 – wachlarzówka wyspowa
Rhipidura albiscapa Gould, 1840 – wachlarzówka szara
Rhipidura fuliginosa (Sparrman, 1787) – wachlarzówka posępna
Rhipidura phasiana De Vis, 1885 – wachlarzówka namorzynowa

Analizy molekularne wskazują, że Chelidorhynx hypoxanthus, dawniej zaliczana do wachlarzówek jako Rhipidura hypoxantha, jest w rzeczywistości bliżej spokrewniona z owadówkami (Stenostiridae), a jej podobieństwo do wachlarzówek to wynik konwergencji^[21].

Przypisy

↑ Rhipiduridae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ F. Boie. Genus Ripidicala. „Neues staatsbürgerliches Magazin mit besonderer Rücksicht auf die Herzogthümer Schleswig, Holstein und Lauenburg”. 1, s. 489, 1832. (niem.).
↑ W. Swainson: Flycatchers. Edinburgh: W.H. Lizars, 1838, s. 126, ryc. 11, seria: Naturalist's library. (ang.).
↑ J. Cabanis: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. Cz. 1. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1850–1851, s. 57. (niem.).
↑ R.B. Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 4: Perching Birds. London: Printed by order of the Trustees, 1879, s. 342. (ang.).
↑ H.Ch. Oberholser. A monograph of the flycatcher genera Hypothymis and Cyanonympha. „Proceedings of the United States National Museum”. 39, s. 587, 1911. (ang.).
↑ G.M. Mathews. New generic names for Australian birds. „Austral Avian Record”. 1, s. 111, 1912. (ang.).
↑ G.M. Mathews. New generic names, with some notes on others. „Austral Avian Record”. 2, s. 58, 1913. (ang.).
↑ N.A. Vigors & T. Horsfield. A Description of the Australian Birds in the Collection of the Linnean Society; with an Attempt at arranging them according to their natural Affinities. „Transactions of the Linnean Society of London”. 15, s. 246, 1827. (ang.).
↑ ^a ^b P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rhipiduridae Sundevall, 1872 - wachlarzówki (wersja: 2022-08-28). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-12].
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Fantails (Rhipiduridae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2021. DOI: 10.2173/bow.rhipid1.01. [dostęp 2021-07-22]. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Rhipidura [dostęp 2022-10-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Ripidicala [dostęp 2022-10-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Leucocirca [dostęp 2022-10-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Sauloprocta [dostęp 2022-10-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Neomyias [dostęp 2022-10-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Cyanonympha [dostęp 2022-10-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Howeavis [dostęp 2022-10-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Setosura [dostęp 2022-10-12] .
↑ Frank E. Rheindt, Dewi M. Prawiradilaga, Hidayat Ashari, Suparno, Chyi Yin Gwee, Geraldine W. X. Lee, Meng Yue Wu i Nathaniel S. R. Ng. A lost world in Wallacea: Description of a montane archipelagic avifauna. „Science”. 367 (6474), s. 167–170, 2020. DOI: 10.1126/science.aax2146. (ang.).
↑ Árpád S. Nyári, Brett W. Benz, Knud A. Jønsson, Jon Fjeldså, Robert G. Moyle. Phylogenetic relationships of fantails (Aves: Rhipiduridae). „Zoologica Scripta”. 38 (6), s. 553–561, 2009. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2009.00397.x. (ang.).

Bibliografia

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[itis-1] Rhipiduridae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Boie-2] F. Boie. Genus Ripidicala. „Neues staatsbürgerliches Magazin mit besonderer Rücksicht auf die Herzogthümer Schleswig, Holstein und Lauenburg”. 1, s. 489, 1832. (niem.).

[Swainson-3] W. Swainson: Flycatchers. Edinburgh: W.H. Lizars, 1838, s. 126, ryc. 11, seria: Naturalist's library. (ang.).

[Cabanis-4] J. Cabanis: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. Cz. 1. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1850–1851, s. 57. (niem.).

[Sharpe-5] R.B. Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 4: Perching Birds. London: Printed by order of the Trustees, 1879, s. 342. (ang.).

[Oberholser-6] H.Ch. Oberholser. A monograph of the flycatcher genera Hypothymis and Cyanonympha. „Proceedings of the United States National Museum”. 39, s. 587, 1911. (ang.).

[Mathews1-7] G.M. Mathews. New generic names for Australian birds. „Austral Avian Record”. 1, s. 111, 1912. (ang.).

[Mathews2-8] G.M. Mathews. New generic names, with some notes on others. „Austral Avian Record”. 2, s. 58, 1913. (ang.).

[Vigors&Horsfield-9] N.A. Vigors & T. Horsfield. A Description of the Australian Birds in the Collection of the Linnean Society; with an Attempt at arranging them according to their natural Affinities. „Transactions of the Linnean Society of London”. 15, s. 246, 1827. (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-10] P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rhipiduridae Sundevall, 1872 - wachlarzówki (wersja: 2022-08-28). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-12].

[Winkler&inni-11] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Fantails (Rhipiduridae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2021. DOI: 10.2173/bow.rhipid1.01. [dostęp 2021-07-22]. (ang.).

[12] The Key to Scientific Names ↓, Rhipidura [dostęp 2022-10-12] .

[13] The Key to Scientific Names ↓, Ripidicala [dostęp 2022-10-12] .

[14] The Key to Scientific Names ↓, Leucocirca [dostęp 2022-10-12] .

[15] The Key to Scientific Names ↓, Sauloprocta [dostęp 2022-10-12] .

[16] The Key to Scientific Names ↓, Neomyias [dostęp 2022-10-12] .

[17] The Key to Scientific Names ↓, Cyanonympha [dostęp 2022-10-12] .

[18] The Key to Scientific Names ↓, Howeavis [dostęp 2022-10-12] .

[19] The Key to Scientific Names ↓, Setosura [dostęp 2022-10-12] .

[Science2020-20] Frank E. Rheindt, Dewi M. Prawiradilaga, Hidayat Ashari, Suparno, Chyi Yin Gwee, Geraldine W. X. Lee, Meng Yue Wu i Nathaniel S. R. Ng. A lost world in Wallacea: Description of a montane archipelagic avifauna. „Science”. 367 (6474), s. 167–170, 2020. DOI: 10.1126/science.aax2146. (ang.).

[Nyari09-21] Árpád S. Nyári, Brett W. Benz, Knud A. Jønsson, Jon Fjeldså, Robert G. Moyle. Phylogenetic relationships of fantails (Aves: Rhipiduridae). „Zoologica Scripta”. 38 (6), s. 553–561, 2009. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2009.00397.x. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

barglikowce (Acanthisitti)	bargliki
tyrankowce (Tyranni)	brodawniki szerokodzioby nosoczuby oliwczyki kurtaczki gorzykowate bławatnikowate bekardowate ostrodzioby królówki krzykaczyki szerokodziobki tęczaki muchotyranikowate tyrankowate obrożniki mrówkożery chronkowate kusaczki krytonosowate mrówkowody liściarki tęgosterowate garncarzowate
śpiewające (Oscines)	lirogony gąszczaki altanniki korołazy chwostkowate kolcopiórki miodojady lamparciki buszówkowate ziemnodrozdy stadniaki pieszaki liszkojady maoryski kowaliczki trzaskacze koralniczki czubce górniki jagodniki wireonkowate fletówki wilgowate szuflodziobki ostroloty łuskowczyki krępaczki wangowate gołogłowy paskowniki dzierzbiki satynki wachlarzówki dziwogony monarki modrogłówki cudowronki skałowrony czarniaki dzierzby krukowate płatkonosy jagodziaki koralniki miodniki długobiegi sępowronki skałoskoczki skalinkowate aksamitniki owadówki sikory remizy skowronki wąsatki nikatory krótkosterki chwastówkowate trzciniaki świerszczaki mimiki madagaskarniczki skąpoogonki jaskółkowate świstunki pokrzewczyki raniuszki skotniczkowate bilbile pokrzewki ogoniatki szlarniki tymaliowate dżunglaki sikorniki pekińczyki mysikróliki palmowce jemiołuszki jedwabniczki jagodówki persówki reliktowce pomurniki kowaliki pełźce pełzacze siwuszki strzyżyki perłopiórki pluszcze bąkojady przedrzeźniacze szpakowate muchołówkowate drozdowate dudkowce górodrozdy kwiatówki nektarniki turkuśniki zieleniki złotogłówki tybetańczyki wikłaczowate astryldowate wdówki płochacze wróble pliszkowate łuszczakowate tanagrzce poświerki trznadle pasówki lasówki słowikówki kacykowate hispaniole zeledonki platynki trelniki antyle hispaniolczyki kardynały tanagrzyki tanagrowate

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne