Wachlarzykowate (motyle)

Wachlarzykowate
Crambidae[1]
Latreille, 1810[2]
Okres istnienia: priabon–dziś
37.71/0
37.71/0
Motyl o złożonych skrzydłach na liściu
Crambus pascuella, Rosja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

sześcionogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Rząd

motyle

Nadrodzina

Pyraloidea(ang.)

Rodzina

wachlarzykowate

Wachlarzykowate (Crambidae) – rodzina motyli z nadrodziny Pyraloidea(ang.), obejmuje ponad 10 000 opisanych gatunków w 1017 rodzajach i 15 podrodzinach.

Występowanie

Wachlarzykowate są obecne niemal na całym świecie, zwłaszcza w strefach umiarkowanych[3]. Poza Europą stwierdzono je także w Ameryce Północnej, Australii i Nowej Zelandii[3]. Gąsienica kopalnego gatunku Baltianania yantarnia została znaleziona w Rosji, w bursztynie bałtyckim pochodzącym z priabonu[4].

Morfologia

Przynależność do rodziny wachlarzykowatych najłatwiej wykazać na podstawie chetotaksji gąsienic[5] (obecność jednej lub dwu szczecinek L na 9. segmencie odwłoka[6]) oraz po budowie narządów tympanalnych u osobników dorosłych[5]. Narządy te są typu „otwartego”[6], z obecnym praecinctorium[6]. Inną cechą rozpoznawczą jest m.in. wolna żyłka R5 na przednich skrzydłach[7].

Motyle małe lub średniej wielkości[8], na ogół o jasnym ubarwieniu, najczęściej w odcieniach brązu, żółci i bieli, czasem z metalicznymi plamkami[8]. Wielu przedstawicieli rodziny wyposażonych w wąskie przednie skrzydła[8] składa je w sposób mogący się kojarzyć ze składaniem wachlarza, gdy tylne skrzydła są szersze niż przednie[9]. U większości gatunków obecne przyoczka[8], głaszczki wargowe długie i wyprostowane[8], głaszczki szczękowe dobrze wykształcone[8]. Jaja kształtu melona, żeberkowane bądź gładkie[10]. Gąsienice gładkie, słabo owłosione[10].

Tryb życia

Gąsienice są głównie endofagami, tj. żerują wewnątrz roślin[11]. Wachlarzykowate żerują na bardzo wielu gatunkach roślin należących do różnych rodzin, przede wszystkim na wiechlinowatych[3]; greckie słowo crambos, od którego pochodzi naukowa nazwa rodziny, oznacza „suchy”, „wysuszony”, co nawiązuje zapewne do suchych trawiastych habitatów zamieszkiwanych przez wachlarzykowate[12]. Natomiast np. przedstawiciele podrodziny Glaphyriinae(ang.) żerują głównie na kapustowatych i kaparowatych[13]. Hoploscopinae(ang.) i Musotiminae(ang.) żerują na paprociach[13]. Wiele gatunków żeruje blisko korzeni[3] bądź wewnątrz łodyg[3] roślin żywicielskich. Niekiedy powodują poważne szkody w rolnictwie w przypadku żerowania np. na owsie czy kukurydzy[3]. Gąsienice m.in. drążą tunele w łodygach, które wyściełają oprzędem[10]. Poczwarki otoczone kokonem w tychże tunelach[10]. Dorosłe osobniki latają w okolicy zachodu Słońca[10], ale także w ciągu dnia[14][10]. Lot często jest krótki i kończy się ukryciem np. na łodydze trawy[15].

Naturalnymi wrogami wachlarzykowatych są m.in. chrząszcze (np. Calosoma calidum(ang.)[16]), parazytoidalne błonkówki i muchówki[16], owadożerne ptaki (np. piwik leśny(ang.)[16]). Gąsienice Omphisa fuscidentalis(ang.) żerujące na bambusie są spożywane m.in. w Chinach i Tajlandii[17].

Systematyka

Karol Linneusz umieścił przedstawicieli rodziny w rodzaju Tinea(ang.)[16], podobnie postąpił Jacob Hübner(ang.)[18]. Johan Christian Fabricius opisał rodzaj Crambus(ang.) w 1798 roku[18]. Rodzina została opisana w 1810 roku przez Pierre’a André Latreille’a w dziele pt. Considérations générales sur l'ordre naturel des animaux composant les classes des crustacés, des arachnides, et des insectes[19]. Pomimo tego np. James Francis Stephens(ang.) uznawał przedstawicieli wachlarzykowatych za molowate[20].

Rodzina należy do nadrodziny Pyraloidea(ang.)[6], wykazano monofiletyzm wobec rodziny omacnicowatych[6]. Rodzina obejmuje 10347 gatunków ujętych w 1017 rodzajach (stan na 2021 rok)[11]. Najliczniejsze rodziny to: Spilomelinae (4132 gatunki)[21], Crambinae (2066 gatunków)[11], Pyraustinae (1249 gatunków)[21]. Rodzajem typowym rodziny jest Crambus(ang.)[19]. W Polsce występują co najmniej 152 gatunki z tej rodziny[22].

Podział na podrodziny:

Galeria

Przypisy

  1. Crambidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. PBDB, paleobiodb.org [dostęp 2022-08-06].
  3. a b c d e f Fernald 1896 ↓, s. 3.
  4. PBDB, paleobiodb.org [dostęp 2022-08-07].
  5. a b Léger i inni 2021 ↓, s. 84.
  6. a b c d e Léger i inni 2021 ↓, s. 85.
  7. pyraloidea | systematics, www.pyraloidea.org [dostęp 2022-08-05].
  8. a b c d e f Fernald 1896 ↓, s. 11.
  9. Maksymilian Siła Nowicki, Motyle Galicyi, Lwów: Nakładem Włodzimierza hr. Dzieduszyckiego, 1865, XXXVI–XXXVII.
  10. a b c d e f Fernald 1896 ↓, s. 12.
  11. a b c d e Léger i inni 2021 ↓, s. 93.
  12. Peter J. Jarvis, The Pelagic dictionary of natural history of the British Isles : descriptions of all species with a common name, wyd. 1st, Exeter 2020, ISBN 978-1-78427-196-1, OCLC 1140119108 [dostęp 2022-08-07].
  13. a b Léger i inni 2021 ↓, s. 91.
  14. Dona Pickard, Urban agriculture for improving the quality of life examples from Bulgaria, Cham: Springer, 2022, s. 122, ISBN 978-3-030-94743-9, OCLC 1314621162 [dostęp 2022-08-07].
  15. Howard M. Frost, Butterfly Conservation, Butterfly Conservation Yorkshire, The butterflies of Yorkshire, Wareham: Butterfly Conservation, 2005, s. 45, ISBN 0-9548249-0-3, OCLC 61301710 [dostęp 2022-08-07].
  16. a b c d Fernald 1896 ↓, s. 4.
  17. Bamboo worms (Omphisa Fuscidentalis), Edible Insects For Sale [dostęp 2022-08-07] (ang.).
  18. a b Fernald 1896 ↓, s. 5.
  19. a b AfroMoths, www.afromoths.net [dostęp 2022-08-06].
  20. Fernald 1896 ↓, s. 6.
  21. a b c d e f g h i j k l m n o Léger i inni 2021 ↓, s. 94.
  22. Wachlarzykowate, www.medianauka.pl [dostęp 2022-08-07] (pol.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Chilo suppressalis (41866967681).jpg
Autor: LiCheng Shih, Licencja: CC BY 2.0
_ESI6927 Chilo suppressalis
Elophila nymphaeata - Brown china-mark - Водная огнёвка кувшинковая (39924639875).jpg
Autor: Ilia Ustyantsev from Russia, Licencja: CC BY-SA 2.0

Exemplar found: Russia, Moscow Oblast, Odintsovsky District, near village Pestovo, 26.07.2017, by light

МО, Одинцовский р-н, окрестности деревни Пестово, 26.07.2017, на свет
Aethaloessa calidalis by Kadavoor.jpg
© 2010 Jee & Rani Nature Photography (License: CC BY-SA 4.0)
Aethaloessa calidalis. The adult moths of this species are black, with large overlapping orange spots on each wing. The thorax is black and orange. The abdomen is orange with a black tail. The species occurs across south-east Asia and Australia.

Aethaloessa is a genus of moths of the Crambidae family. The Crambidae are the grass moth family of Lepidoptera (butterflies and moths). They are quite variable in appearance, the nominal subfamily Crambinae (grass moths) taking up closely folded postures on grass stems where they are inconspicuous, while other subfamilies include brightly coloured and patterned insects like this one rest in wing-spread attitudes.

Taken at Kadavoor, Kerala, India.
Musotima ochropteralis1.jpg
Autor: Donald Hobern, Licencja: CC BY 2.0
Musotima ochropteralis (Guenée, 1854), to MV light, Merimbula, NSW, 6/7 November 2010
Diplopseustis perieresalis.jpg
Autor: Stho002, Licencja: CC BY-SA 4.0
Diplopseustis perieresalis, live adult
Saucrobotys futilalis pupa.jpg
Autor: Beatriz Moisset, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ventral view of pupa of crambid moth pupa, Saucrobotys futilalis (mostly removed cocoon) from dogbane. Size: 10 mm. Pennypack Ecological Restoration Trust, Montgomery County, Pennsylvania, USA. https://bugguide.net/node/view/840847
Donacaula forficella (26975717568).jpg
Autor: Ilia Ustyantsev from Russia, Licencja: CC BY-SA 2.0

Exemplar found: Russia, Moscow Oblast, Odintsovsky District, near village Pestovo, 13.07.2017, by light

МО, Одинцовский р-н, окрестности деревни Пестово, 13.07.2017, на свет
Hoploscopa (10.3897-zookeys.907.36563) Figures 1–3.jpg
Autor: Léger T, Kehlmaier C, Vairappan CS, Nuss M (2020) Twenty-six new species of Hoploscopa (Lepidoptera, Crambidae) from South-East Asia revealed by morphology and DNA barcoding. ZooKeys 907: 1-99. https://doi.org/10.3897/zookeys.907.36563, Licencja: CC BY 4.0
Figures 1–3; Habitus, venation and forewing pattern in Hoploscopa. 1 Habitus of Hoploscopa matheae sp. nov., holotype, ♀, Malaysia, Sabah, Kundasang, Kinabalu Mt. Lodge veranda, 6°0'42.15"N, 116°32'3.63"E, 1570 m (T. Léger & R. Mally) (genitalia on slide TL315 ♀) 2 wing venation of Hoploscopa species: H. jubata sp. nov., paratype, ♂, Papua New Guinea, Morobe Prov., nr Bulolo, Mt Susu Nat. Res., Araucaria For., 975 m, 27–28 Aug 1983 (S. Miller) (wing preparation TL706) 3 nomenclature used for description of forewing pattern of Hoploscopa spp. Abbreviations: bp (basal patch), bs (basal streak), cf (costal field), dds (distal discoidal stigma), mcp (median cubital patch), mds (median discoidal stigma), mdp (median dorsal patch), pds (proximal discoidal stigma), pma (postmedian area), pml (postmedian line), pmp (postmedian patch), sbf (subterminal field), sbl (subterminal line).
Scoparia pyralella, Llanbedrog, North Wales, May 2005 (19893816991).jpg
Autor: Janet Graham, Licencja: CC BY 2.0
Scoparia pyralella, Llanbedrog, North Wales, May 2005
(1376) Eurrhypara hortulata - Flickr - Bennyboymothman.jpg
Autor: Ben Sale from UK, Licencja: CC BY 2.0

Two new Micro's for the garden The trap went on again last night as it was just so tempting to try again after a scorcher of a day with temps of 23 degrees late afternoon. Again the sky cleared after being cloudy most of the day (much to a Moth'ers frustration!) The low moon was a bonus though and come this morning at 6am it was kind of 'find the moth' and lots of egg trays had nothing but flies on, but there were a few good ones nestled within the confines of my trap.

Two Eulia ministrana were lovely to see, having never recorded them previously in a garden, the books say that they are generally confined to thick wooded areas, I guess they are feeding from the mature Oaks on the Bridleway.

Rhyacionia pinivorana was also new for the garden.

With Pale Tussock alighting on the window sill and Nutmeg clinging on to the rainshield.....the rest were the usual species that I would expect annually and all sitting in the comfy trap.

All in all a very pleasing night.

Catch Report - 15/05/14 - Back Garden Stevenage - 1x 125w MV Robinson Trap

Macro Moths

1x Pale Tussock [NFY] 1x Nutmeg [NFY] 1x Muslin Moth 2x Common Pug 1x Heart & Dart 2x Brimstone Moth 1x Chocolate-tip 1x Flame Shoulder 4x Shuttle-shaped Dart

Micro Moths

2x Eulia ministrana [NFG] 1x Rhyacionia pinivorana [NFG] 1x Eurrhypara hortulata [NFY] 1x Epinotia immundana [NFY] 1x Parornix sp [NFY] 1x Syndemis musculana 4x Phyllonorycter harrisella

1x Evergestis forficalis
Diatraea crambidoides larva.jpg
Autor: Clemson University - USDA Cooperative Extension Slide Series, Licencja: CC BY 3.0 us
Diatraea crambidoides
Crambus pascuella (25957812787).jpg
Autor: Ilia Ustyantsev from Russia, Licencja: CC BY-SA 2.0

Exemplar found: Russia, Moscow Oblast, Odintsovsky District, near village Pestovo, 01.07.2017, by light

МО, Одинцовский р-н, окрестности деревни Пестово, 01.07.2017, на свет
Glaphyria sesquistrialis P1210809a.jpg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 4.0
Glaphyria sesquistrialis, white-roped glaphyria, ID Confidence: 88
Crambid Moth (Midila quadrifenestrata) (26011995318).jpg
Autor: Bernard DUPONT from FRANCE, Licencja: CC BY-SA 2.0
Piste de Belizon, Roura, French Guyana, FRANCE
Phanomorpha dapsilis1.jpg
Autor: Donald Hobern, Licencja: CC BY 2.0
Phanomorpha dapsilis (Turner, 1908), to MV light, Aranda, ACT, 19/20 March 2009
Saucrobotys futilalis larvae web.jpg
Autor: Beatriz Moisset, Licencja: CC BY-SA 4.0
Larvae of crambid moth, Saucrobotys futilalis, in web, in dogbane. Churchville Nature Center, Bucks County, Pennsylvania, USA. https://bugguide.net/node/view/698225
Cynaeda dentalis - Огнёвка зубчатая (39941424055).jpg
Autor: Ilia Ustyantsev from Russia, Licencja: CC BY-SA 2.0

Exemplar found: Russia, Moscow Oblast, Orekhovo-Zuyevsky District, near village Voinova Gora, 02.08.2017, by light

МО, Орехово-Зуевский р-н, окрестности деревни Воинова Гора, 02.08.2017, на свет