Wadąg (województwo warmińsko-mazurskie)

Artykuł

53°48′41″N 20°30′51″E

- błąd

38 m

WD

53°52'N, 20°33'E

- błąd

20768 m

Odległość

1466 m

Wadąg
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

olsztyński

Gmina

Dywity

Liczba ludności 

333[1]

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

10-373[2]

Tablice rejestracyjne

NOL

SIMC

0473129

Położenie na mapie gminy Dywity
Mapa konturowa gminy Dywity, blisko dolnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Wadąg”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wadąg”
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego
Mapa konturowa powiatu olsztyńskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wadąg”
Ziemia53°48′41″N 20°30′51″E/53,811389 20,514167

Wadąg (niem. Wadang) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie Olsztyna nad rzeką Wadąg.

Wieś warmińska, leząca nad rzeką Wadąg (zwana także Pisa Warmińska). Znajduje się tu elektrownia wodna i przepompownia ścieków. Nazwa wsi wywodzi się z języka pruskiego, w którym wundan oznacza wodę. W źródłach pisanych wcześniej pojawia się nazwa pobliskiego jeziora Wadag (Wangenulis, 1337). W najwcześniejszych źródła wieś zapisywana była jako Wadangen (1399, 1429) lub Wadang (1517, 1673). Później pojawiały się także nazwy Wadanke (1656, 1785) i Wadung (1755). Polska nazwa Wadąg pojawiła się po raz pierwszy w dokumentach z roku 1879.

Miejscowość składa się z dwóch części: starszej (położonej bezpośrednio nad rzeką Wadąg) oraz nowego osiedla domków jednorodzinnych. Wieś położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie Olsztyna. Dojazd komunikacja miejską: autobusy 108 i 112.

Historia

Na 10 listopada 1337 jest datowany dokument przekazania Janowi i Piotrowi z sołectwa ówczesnego miasta Wartemborka (dziś Barczewko) 10 łanów ziemi nad rzeką Wadąg celem założenia wsi oraz tartaku z jednym kołem na rzece Wadąg, z prawem przekształcenia tartaku na młyn. Młyn wybudowano w 1348 r. W dniu 4 listopada 1399 ponownie wystawiono dokument lokacyjny wsi na 11 łanów oraz 3 łanów wolnych dla sołtysa. W tym roku funkcjonował tartak i młyn. Na rzece zbudowano most, przez który wiódł najważniejszy trakt z Olsztyna do Dobrego Miasta i Lidzbarka Warmińskiego.

Wieś kolejny raz zasiedlano w 1556 r., po zniszczeniach wojennych (wojna polsko-krzyżacka w latach 1519-1521). W XVI w. wybudowano karczmę we wsi. W XVIII w. młyn i karczma były własnością rodziny Hemplów. W 1715 r. Józef Hempel zbudował papiernię. W 1785 r. we wsi było 9 domów. W 1820 r. w Wadągu mieszkało 78 osób. W 1830 r. papiernia w Wadągu produkowała na eksport do Królestwa Polskiego papier pierwszej kategorii. Z czasem jednak papiernia podupadła i w 1923 r. w budynkach papierni uruchomiono elektrownię, zarządzana przez ówczesne przedsiębiorstwo tramwajów i omnibusów w Olsztynie.

Na początku XX w. Wadąg był odwiedzany przez letników i traktowany był jako wieś letniskowa i wypoczynkowa. W 1933 wieś miała 133 mieszkańców, natomiast w 1939 r. – 130.

W czasie walk w 1945 r. nad rzeką Wadąg zginął Piotr Diernow, który według przekazów zasłonił własnym ciałem wylot strzelniczy niemieckiego bunkra. W 1967 r., w miejscu jego śmierci, ustawiono pamiątkowy głaz.

W 1993 r. w miejscowości było 44 mieszkańców. Miejscowość ulega ciągłej rozbudowie: powstają nowe domki mieszkalne, w 2007 roku ustawiono tablice miejscowości a także rozbudowano przystanki autobusowe.

Bibliografia

  • Daniela Lewicka, Ryszard Tomkiewicz, Gmina Dywity. Teraźniejszość i przeszłość. OBN Olsztyn, Olsztyn 1994, 85 str.
  • Georg Kellmann, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim, Klebark Wielki 2007, ISBN 978-83-918968-1-5

Przypisy

  1. BIP, Dane statystyczne z dnia 31.12.2011 r.. [dostęp 2012-07-19].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1328 [zarchiwizowane 2022-10-26].

Media użyte na tej stronie

Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Olsztyn County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Olsztyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.12 N
  • S: 53.43 N
  • W: 20.07 E
  • E: 21.15 E
Dywity (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map