Wahana
Wahana (sanskryt: वहन, trl. vahana, dosłownie „wierzchowiec”) – w mitologii i ikonografii hinduistycznej fizyczna postać danego bóstwa, przedstawiana najczęściej w formie zwierzęcej. Znaczenie wahany bywa objaśniane przez religioznawców na gruncie totemizmu indywidualnego (nagualizmu) jako indywidualna istota opiekuńcza lub duch opiekuńczy (ang. guardian spirit), który przyjął formę zwierzęcą[1].
Klucz powiązań
Bóstwa i ich wierzchowce łączono w pary, zgodnie z charakterystykami zawartymi w mitach indyjskich. Przykłady:
- szczur w tradycji indyjskiej jest symbolem mądrości, a więc zostaje powiązany z Ganeśem, bogiem mądrości;
- tygrys wzbudza strach, a zatem jest jakby widzialnym aspektem przerażającej bogini Durgi,
- baran – zwierzę o porywczej i żywiołowej naturze – pojmowany jest jako wierzchowiec boga ognia (Agniego).
Recepcja w sztuce
Symbolizm ten jest bardzo często wykorzystywany w sztuce indyjskiej. Zwierzęta skojarzone w ten sposób z bóstwami bardzo często otaczane są kultem religijnym np. krowa (bogini Lakszmi), małpa (Hanuman, towarzysz Ramy) itp.
Należy jednak zaznaczyć, że asocjacje te nie zawsze są konsekwentne, w zależności od epoki i regionu mogą występować różnice, przeniesienie symboliki itd., lecz w wielu przypadkach związki te są na tyle utrwalone, że można mówić o pewnym kanonie ikonograficznym.
Najpopularniejsze wahany
| Vahana | Bóstwo | Wizerunek |
|---|---|---|
| Szczur | Ganeśa | .jpg) |
| Koń | Budda, Rewanta, Kinnara, Ćandra, Indra, Surja (rydwan z siedmioma końmi), Kubera, Kalkin | |
| Garuda | Wisznu, Kryszna, Waisznawi. |  |
| Baran | Agni, Ćandra (rydwan z 10 baranami), Warahi. |  |
| Byk Nandin | Śiwa, Parwati, Maheśwari. |  |
| Paw | Murugan, Saraswati[2], Kumari |  |
| Pies | Bhajrawa |  |
| Łabędź Hamsa | Brahma, Saraswati, Brahmini |  |
| Makara | Ganga, Waruna, Kama |  |
| Tygrys | Ajjappan, Durga |  |
| Lwica Śnieżna pantera | Durga, Rahu, Parwati. |  |
| Słoń | Ganeśa, Lakszmi[3], Indra[1], Murugan |  |
| Orzeł | Ketu | |
| Antylopa | Ćandra, bóg wiatru Waju |  |
| Sowa | Lakszmi[4], Ćamunda | – |
| Bawół wodny | Bóg zmarłych Jama, Warahi | – |
| Kot[5] | Śaszti | – |
| Osioł | Kali (demon), Muniswarar | – |
| Żółw | Jamuna, Waruna | – |
| Krowa | Uszas (rydwan z siedmioma krowami) | – |
| Wąż | Naga, Kamakhja, Manasa | – |
| Papuga | Kama | – |
| Mangusta | Kubera | – |
| Gołąb | Rati | – |
| Sęp | Śani | – |
| Kruk | Śani, Alakszmi |  Śani |
| Koza | Puszan | – |
Przypisy
- ↑ a b IV. Człowiek i zwierzęta - o totemizmie po Lévi-Straussie / b)związki człowiek-zwierzę w totemizmie. W: Andrzej Szyjewski: Etnologia religii. Wyd. 2. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2008, s. 119. ISBN 978-83-60490-60-0.
- ↑ Hindu Devotion: Saraswati. Accessed August 10, 2007.
- ↑ Hindu Devotion: Lakshmi.
- ↑ Hindu Devotion: Lakshmi.
- ↑ Margaret Stutley’s The Illustrated Dictionary of Hindu Iconography, p. 127.
Media użyte na tej stronie
Autor: Photo taken by Rohith Ajjampur, Licencja: CC-BY-SA-3.0
This is a photo of ASI monument number
Goddess Durga, fighting Mahishasura, the buffalo-demon (Hindu Mythology)
Autor:
Autor: Jean-Pierre Dalbéra, Licencja: CC BY 2.0
Dancing Ganesh (Ganesha) sculpture from North Bengal, 11th century AD, Asian Art Museum of Berlin (Dahlem), slate, 56.5 x 25.0 cm, Inv.-Nr. I, 5855
Tanjore painting of Vayu, Vedic god of wind, riding his deer.
Tempera on mica, original painting 23.5 X 18.5 cm. The painting now resides in Chennai Museum.
Original caption: The picture depicts Vayu sitting on a Deer. The deity has two pair of arms . The two arms (the left & Right) are carrying flag. One right hand is in blessing posture. The head, chest and shoulders are adorned with ornaments.Picture number:10419137 Credit:Science Museum/Science&Society Picture Library
Image Caption: Engraving by Poisson published in 1782 after a painting by Pierre Sonnerat (1748-1814), showing Sani, the deity representing the planet Saturn. In Hindu astrology he is a troublesome god. Illustration from Sonnerat's 'Voyage aux Indes Orientales et a la Chine, fait par ordre du roi, depuis 1774 jusqu'en 1781' ('Voyage to the East Indies and China, made by order of the king, from 1774 to 1781').
In Collection of: Science & Society Picture Library
Subject(s) > Trade & Industry > Textile IndustryAutor: Hyougushi / Hideyuki KAMON z National Museum in Delhi, India, Licencja: CC BY-SA 2.0
ガルダ (Garuda) は、インド神話に登場する神鳥で、ヴィシュヌ神の乗り物。佛教では八部衆(二十八部衆)の迦楼羅(かるら)にあたります。ちなみに、ガルーダ・インドネシア航空の「ガルーダ」も元を辿れば彼(？)です。
(2005/01/22 National Museum, Delhi, INDIA)
Who are you?
Indra and Sachi Riding the Divine Elephant Airavata. Folio from a Panchakalyanaka (Five Auspicious Events in the Life of Jina Rishabhanatha ([Adinatha])
Made in: India, Rajasthan, Amber
Skanda sur sa monture, le paon Paravani.Cambodge, province de Prei Veng, Kdei Ang, 7ème ou 8ème siècle, grès. Musée Guimet,Paris.