Waleń południowy

Waleń południowy
	Eubalaena australis
	(Desmoulins, 1822)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	fiszbinowce
Rodzina	walowate
Rodzaj	waleń
Gatunek	waleń południowy
Synonimy
	Balæna australis Desmoulins, 1822; Balæna antarctica Lesson, 1828; Balaena mysticetus antarctica Schlegel, 1841; Balæna antipodum J.E. Gray, 1843; Balæna antipodarum: J.E. Gray, 1843; Hunterus Temminckii J.E. Gray, 1864; Eubalæna Capensis J.E. Gray, 1866; Balæna Hectori J.E. Gray, 1874;
	Balæna australis Desmoulins, 1822; Balæna antarctica Lesson, 1828; Balaena mysticetus antarctica Schlegel, 1841; Balæna antipodum J.E. Gray, 1843; Balæna antipodarum: J.E. Gray, 1843; Hunterus Temminckii J.E. Gray, 1864; Eubalæna Capensis J.E. Gray, 1866; Balæna Hectori J.E. Gray, 1874;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Waleń południowy^[11], wieloryb biskajski południowy, wal biskajski południowy (Eubalaena australis) – gatunek ssaka z rodziny walowatych (Balaenidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1822 roku francuski przyrodnik Antoine Desmoulins nadając mu nazwę Balæna australis^[2]. Holotyp pochodził z zatoki Algoa, w Prowincji Przylądkowej Wschodniej, w Południowej Afryce^[12]; holotypem był szkielet znajdujący się w kolekcji w Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu zebrany przez De Lalande’a w 1820 roku^[13].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[14].

Etymologia

Eubalaena: gr. ευ eu „ładny, piękny”; rodzaj Balaena Linnaeus, 1758 (wal)^[15].
australis: łac. australis „południowy”, od auster, austri „południe”^[16].

Zasięg występowania

Waleń południowy występuje w wodach o niskich temperaturach na półkuli południowej, głównie na szerokości geograficznej południowej 20–60°S z wyjątkiem obu wybrzeży Ameryki Południowej, występując na większości niższych szerokości geograficznych^[14]. Zimą koncentruje się w pobliżu wybrzeży południowej Australii, Nowej Zelandii, atlantyckich wybrzeży Ameryki Południowej (Argentyna, Brazylia) i południowej Afryki (głównie Południowa Afryka), ale także widywany w Chile, Peru, archipelagu Tristan da Cunha i wschodniego wybrzeża Madagaskaru; latem, głównie na szerokości geograficznej południowej 40-50°S, ale także na Antarktydzie do szerokości geograficznej południowej 65°S i wokół wysp Georgii Południowej^[14].

Morfologia

Długość ciała 1500–1650 cm; masa ciała do około 60000 kg^[17]. Noworodki osiągają długość ciała 450–600 cm^[17]. Ma średnio 222 od szarych do czarnych fiszbinów o delikatnych frędzlach i maksymalnej długości 240 cm^[17]. Jego głowa stanowi jedną trzecią długości całego ciała.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[10].

Zwierzęta te były masowo zabijane przez wielorybników. Obecnie ich populacja wynosi około 7 tysięcy sztuk i stale rośnie.

Uwagi

↑ Nie Balæna antarctica Lesson, 1828.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Balaena antipodum J.E. Gray, 1843.

Przypisy

↑ Eubalaena australis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b A. Desmoulins: Baleinas ou Balènas. Mam.. W: J. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire classique d’histoire naturelle. T. 2. Paris: Rey et Gravier, Libraries-Editeurs, Auai des Augustins, n° 55; Baudouin Frèrer, Libraries-Editeurs, Imprimeurs de la société D'Histoire Naturelle, Rue de Vaugirard, n° 36, 1822, s. 161 i ryc.. (fr.).
↑ R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux décoverts depuis 1788 jusqu’a nos jours. Cz. 1: Cétacés. 1828, s. 391. (fr.).
↑ H. Schlegel: Abhandlungen aus dem Gebiete der Zoologie und vergleichenden Anatomie. Leiden: A. Arnz & comp, 1841, s. 37. (niem.).
↑ Gray 1843 ↓, s. 183.
↑ Gray 1843 ↓, s. ryc. 1.
↑ J.E. Gray. Notes on the Whalebone-Whales; with a synopsis of the species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Thirth Series. 14 (83), s. 349, 1864. (ang.).
↑ J.E. Gray: Catalogue of seals and whales in the British Museum. Wyd. 2. London: The Trustees, 1866, s. 91, fig. 6. (ang.).
↑ J.E. Gray. On the bladebones of Balæna Hectori and Megaptera novæ-zelandiæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 13 (73), s. 56, 1874. (ang.).
↑ ^a ^b J.G.J.G. Cooke J.G.J.G., A.N.A.N. Zerbini A.N.A.N., Eubalaena australis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-21] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 186. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Eubalaena australis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-21].
↑ P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 1–246, 1966. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 272, 1904. (ang.).
↑ australis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-21] (ang.).
↑ ^a ^b ^c B. Curry & R. Brownell Jr: Family Balaenidae (Right and Bowhead Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 211–212. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

Bibliografia

J.E. Gray: Fauna of New Zealand. I. List of Mammalia hitherto recorded as found in New Zealand. W: E. Dieffenbach: Travels in New Zealand with contributions to the geography, geology, botany, and natural history of that country. Cz. 2. London: J. Murray, 1843, s. 181–185. (ang.).

[4] Nie Balæna antarctica Lesson, 1828.

[7] Niepoprawna późniejsza pisownia Balaena antipodum J.E. Gray, 1843.

[itis-1] Eubalaena australis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[des-2] A. Desmoulins: Baleinas ou Balènas. Mam.. W: J. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire classique d’histoire naturelle. T. 2. Paris: Rey et Gravier, Libraries-Editeurs, Auai des Augustins, n° 55; Baudouin Frèrer, Libraries-Editeurs, Imprimeurs de la société D'Histoire Naturelle, Rue de Vaugirard, n° 36, 1822, s. 161 i ryc.. (fr.).

[les-3] R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux décoverts depuis 1788 jusqu’a nos jours. Cz. 1: Cétacés. 1828, s. 391. (fr.).

[sch-5] H. Schlegel: Abhandlungen aus dem Gebiete der Zoologie und vergleichenden Anatomie. Leiden: A. Arnz & comp, 1841, s. 37. (niem.).

[CITEREFGray1843[https://www.biodiversitylibrary.org/page/20760160_183]-6] Gray 1843 ↓, s. 183.

[CITEREFGray1843ryc._[https://www.biodiversitylibrary.org/page/20760153_1]-8] Gray 1843 ↓, s. ryc. 1.

[gray1864-9] J.E. Gray. Notes on the Whalebone-Whales; with a synopsis of the species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Thirth Series. 14 (83), s. 349, 1864. (ang.).

[gray1866-10] J.E. Gray: Catalogue of seals and whales in the British Museum. Wyd. 2. London: The Trustees, 1866, s. 91, fig. 6. (ang.).

[gray1874-11] J.E. Gray. On the bladebones of Balæna Hectori and Megaptera novæ-zelandiæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 13 (73), s. 56, 1874. (ang.).

[iucn-12] J.G.J.G. Cooke J.G.J.G., A.N.A.N. Zerbini A.N.A.N., Eubalaena australis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-21] (ang.).

[miiz-13] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 186. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-14] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Eubalaena australis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-21].

[her-15] P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 1–246, 1966. (ang.).

[icmw-16] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-17] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 272, 1904. (ang.).

[18] australis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-21] (ang.).

[hmw-19] B. Curry & R. Brownell Jr: Family Balaenidae (Right and Bowhead Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 211–212. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[b]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne