Walenty Barczewski
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 10 lutego 1856 Jaroty |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 28 maja 1928 Brąswałd |
| Zawód, zajęcie | działacz narodowy, historyk, pisarz, folklorysta, redaktor, wydawca, ksiądz |
Walenty Barczewski (ur. 10 lutego 1856 w Jarotach, zm. 28 maja 1928 w Brąswałdzie) – Warmiak, działacz narodowy, historyk, pisarz, folklorysta, redaktor i wydawca, wieloletni proboszcz w Brąswałdzie.
Życiorys
Syn Jakuba Barczewskiego i Barbary z Burlińskich. Uczęszczał do gimnazjum w Braniewie, Reszlu i Chełmnie. Studia teologiczne odbywał w Braniewie w latach 1879–1882 i w bawarskim Eichstätt w 1883. Święcenia kapłańskie przyjął 8 grudnia 1883. Był wikarym w Butrynach (1884), Świętej Lipce i Biskupcu, a następnie proboszczem w Wielbarku (1889–1894) i Brąswałdzie (od 1894). Zabiegał o powszechne wprowadzenie języka polskiego w kościołach i szkołach. Aktywny członek Towarzystwa Czytelni Ludowych (TCL) na Warmię, prezes Towarzystwa w latach 1914–1916. Zasłynął polskimi kazaniami. Za wybudowanie kościoła i umieszczenie w nim obrazów o tematyce polskiej został oskarżony przez władze pruskie o szerzenie polskiej propagandy.
Współredagował w języku polskim „Nowiny Warmińskie” i „Warmiaka”. Od 1907 roku współpracował z „Gazetą Olsztyńską”. Wtedy też został członkiem Komitetu Wyborczego na Prusy Wschodnie, Warmię, Mazury i Pomorze. Od 1912 przewodniczył Radzie Nadzorczej Banku Ludowego w Olsztynie. W 1914 został prezesem Komitetu Oświatowego z ramienia Poznańskiej Rady Narodowej. W 1918 prezesował Polskiej Radzie Ludowej dla Warmii. W okresie plebiscytu wchodził w skład Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego będąc współzałożycielem Związku Polaków w Prusach Wschodnich. Dwukrotnie w 1921 i 1924 wybierany był do sejmiku prowincjalnego w Królewcu, a także kandydował na posła do Sejmu Pruskiego.
W 1922 na synodzie diecezjalnym w Wartemborku zgłosił projekt powołania specjalnej komisji mającej się zająć uregulowaniem sprawy polskich katolików w Prusach Wschodnich. Zajmował się literaturą, historią i folklorem regionu warmińskiego. Pisał artykuły i prace, dokonywał przekładów literackich, wydawał polskie książki religijne np. żywoty świętych, moralitety oraz zbiory modlitw i pieśni, w tym Katolicki Kancjonał.
Był Warmiakiem, który przedstawił dzieje kultury ludowej, obyczaje, zwyczaje, geografię i historię Kościoła polskiej Warmii.
Ważniejsze prace z tego zakresu
- „Kiermasy na Warmii”,
- „Gwary ludu na Warmii i Mazurach”,
- „Kościoły katolickie na Mazurach”,
- „Źródła naszej Łyny”,
- „Geografia polskiej Warmii”,
- „Piśmiennictwo polskie na Warmii w XIX i XX stuleciu”.
Posiadał zasobną bibliotekę, w której znajdowały się rzadkie druki polskie z Warmii. Odznaczony był między innymi Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta. W 1946 dla uczczenia pamięci Walentego Barczewskiego miasto Wartembork nazwano Barczewem, a wieś Stary Wartembork Barczewkiem. Ks. Walenty Barczewski pochowany został na cmentarzu w Brąswałdzie, a parafianie ufundowali mu nagrobek z polskimi napisami.
Bibliografia
- Wakar A., Olsztyn 1355-1945, Olsztyn 1971
- Oracki T., Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Olsztyn 1983
- Chłosta J., Księża spod znaku Rodła, Słowo Powszechne, 1987
- Achremczyk S. Historia Warmii i Mazur. Od pradziejów do 1945 roku, Olsztyn 1992
- http://www.zenderowski.gower.pl/
Literatura uzupełniająca
- ks. Alfons Mańkowski, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 301–302. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0
Linki zewnętrzne
- Walenty Barczewski – publikacje w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Pomnik ks. Walentego Barczewskiego przed kościołem w Brąswałdzie.
Walenty Barczewski - polski działacz narodowy, historyk, pisarz, folklorysta, redaktor i wydawca, proboszcz.
Pomnik nagrobny ks. Walentego Barczewskiego na cmentarzu w Brąswałdzie.