Walentynian III

Walentynian III

Flavius Placidius Valentinianus

Valentinianus III
Cesarz rzymski
Okres	od 425 do 455
Poprzednik	Jan
Następca	Petroniusz Maksymus
Dane biograficzne
Data urodzenia	2 lipca 419
Data śmierci	16 marca 455
Ojciec	Konstancjusz III
Matka	Elia Galla Placydia[1]
Małżeństwo	Licynia Eudoksja od 437
Dzieci	Eudokia, Placydia
Moneta
Solid Walentyniana III

Walentynian III (Valentinianus III, Flavius Placidius Valentinianus, ur. 2 lipca 419 r. w Rawennie, zm. 16 marca 455) – imperator zachodniorzymski od 425 r.

Życiorys

Wnuk Teodozjusza Wielkiego, syn późniejszego imperatora Konstancjusza III^[1] i Galli Placydii. Urodził się 2 lipca 419 r. w Rawennie^[2]. Ok. 421-422 jego matka popadła w konflikt z bratem, cesarzem Honoriuszem, i schroniła się w Konstantynopolu. Tam po śmierci Honoriusza (423 r.) imperator wschodu Teodozjusz II uznał Walentyniana jako władcę ziem zachodnich^[3] i rok później doprowadził do jego zaręczyn ze swoją córką Licynią Eudoksją^[4].

Po pokonaniu uzurpatora Jana sześcioletni Walentynian wrócił w październiku 425 r. na zachód, gdzie został uznany cesarzem^[3], jednak faktyczną władzę sprawowała jego matka – Galla Placydia, a później wódz Aecjusz Flawiusz^[1], który w wyniku politycznych układów został mianowany magister militum per Galias. Przez pierwsze 12 lat panowania pozostawał w cieniu matki rywalizującej z Aecjuszem, ale przez większość życia był zdominowany przez otoczenie^[3]. W 437 r. Gallę Placydię odsunięto od władzy, ale Walentynian wiele kompetencji pozostawił w rękach Aecjusza^[2].

Za regencji jego matki Wandalowie osiedlili się w Afryce^[3], tworząc państwo, które w 439 r. odrzuciło zwierzchność Rzymian, a Walentynian nie potrafił powstrzymać ich napadów na Italię^[2]. W latach 430. i 440. imperator biernie uznawał prowadzoną przez Aecjusza politykę osiedlania Burgundów, Wizygotów i Alanów na ziemiach zachodniego cesarstwa. Na przełomie lat 440/450 błędne rachuby Aecjusza poskutkowały inwazją plemiennego związku Hunów pod wodzą Attyli^[3] na Galię (451 r.) i północną Italię (452 r.)^[2]. Ich najazd spowodował znaczące straty i zmusił dwór do przeprowadzki do Rzymu, gdzie biskup Leon I i dwóch senatorów podjęło się negocjacji z Attylą, choć bez inicjatywy ze strony samego cesarza^[3]. Ostatecznie najazd Hunów powstrzymany został zwycięstwem Aecjusza w bitwie na Polach Katalaunijskich (451 r.)^[5].

Walentynian wspierał mocno biskupów Rzymu, szczególnie Leona I, popierając jego pretensje do zwierzchności nad całym chrześcijaństwem^[3] (m.in. dekretem z 444 r.^[2]); cesarz stał też po jego stronie w sporach na soborze chalcedońskim. Chociaż władzy Walentyniana nie podważył żaden uzurpator, a jego obie córki przyczyniły się do umocnienia pozycji rodu, to za jego nieudolnego panowania wystąpiły liczne procesy powodujące dezintegrację zachodniego cesarstwa^[3]. Za czasów Walentyniana III zachodnie państwo rzymskie utraciło znaczną część swych terytoriów, ograniczając się jedynie do Italii, wysp w zachodniej części Morza Śródziemnego i tych części Galii i Hiszpanii, w których władzę dzierżyli energiczni rzymscy notable^[6].

21 września 454 r. Walentynian III osobiście zabił Aecjusza wskutek fałszywych doniesień kwestionujących jego lojalność. Wkrótce potem, 16 marca 455 r., cesarz zginął na Polu Marsowym w Rzymie zamordowany przez Optelasa i Traustilę – byłych podkomendnych Aecjusza^[2]. Na jego następcę Teodoryk II i galorzymska arystokracja wysunęły jednego z podwładnych Aecjusza – Awitusa, podczas gdy Genzeryk i senatorowie forsowali kandydaturę Majoriana^[6].

W 437 r. pojął w Konstantynopolu za żonę Licynię Eudoksję^[4] – córkę Teodozjusza II i Greczynki Ateny Eudokii^[1], z którą miał córki Eudokię i Placydię^[4].

Wywód przodków:

Przypisy