Waleria Marrené-Morzkowska

Waleria Marrené Morzkowska
Waleria Malletska
Ilustracja
Waleria Marrené-Morzkowska
drzeworyt Aleksandra Regulskiego
wg rysunku Józefa Buchbindera
Data i miejsce urodzenia

1832
Zbożenna

Data i miejsce śmierci

10 października 1903
Warszawa

Zawód, zajęcie

pisarka, krytyczka literacka, publicystka, feministka

Narodowość

polska

Rodzice

Adela Krasińska i Jan Malletski

Małżeństwo

Michał Morzkowski, Władysław Marrené

Dzieci

Antonina i Irena (z I małżeństwa), Kamila (z II małżeństwa)

Grób Walerii Marrené na cmentarzu Powązkowskim

Waleria Marrené Morzkowska[1] primo voto Morzkowska, de domo Mallet de Grandville-Malletski (ur. 1832 we wsi Zbożenna, zm. 10 października 1903 w Warszawie) – polska pisarka, publicystka, krytyczka literacka i feministka okresu pozytywizmu.

Ojcem Marrené był napoleoński generał Jean-Baptiste Mallet de Granville (1777-1846), który osiedliwszy się na ziemiach polskich przyjął do nazwiska człon Malletski, matką Adela Krasińska (córka Chryzantego, legionisty, bratanica gen. Izydora Krasińskiego[2]). Przyszła pisarka wykształcenie zdobywała w domu, uzupełniając je w Puławach oraz w Krakowie. W młodości poznała Michała Morzkowskiego, jednego z przedstawicieli Cyganerii Warszawskiej, za którego wyszła za mąż. Mieli dwie córki: Antoninę i Irenę. Marrené wystąpiła o rozwód, jednak bezskutecznie. Kres małżeństwu położyła śmierć męża.

Odbywała liczne podróże, zaprzyjaźniła się także z Elizą Orzeszkową. W 1877 roku przeprowadziła się z majątku w Zbożennie do Warszawy, gdzie osiadła na stałe. Zajęła się tam pisarstwem, publicystyką, filantropią. Prowadziła w swoim domu salon literacki[3]. Jej drugim mężem był administrator Zbożennej, uczestnik powstania styczniowego i sybirak, Władysław Marrené, którego poślubiła w 1869 roku w domu Orzeszkowej. Razem mieli córkę Kamilę, rozstali się w 1889 roku. W latach 1886-1887 przejęła po Marii Konopnickiej czasopismo "Świt"[3]. Zmarła w Warszawie 10 października 1903 roku.

Pierwszą powieść pt. Nowy gladiator opublikowała w 1857 roku. W sumie była autorką ponad dwudziestu dzieł prozatorskich, w większości będących egzaltowanymi romansami przedstawiającymi miłosne cierpienia bohaterek, wzmacnianymi przez nietypową scenerię wydarzeń[4]. Część z jej utworów sytuuje się w obrębie nurtu powieści tendencyjnej, poruszających problematykę emancypacji kobiet.

Publikowała – głównie na łamach "Przeglądu Tygodniowego" – artykuły krytyczne, szkice literackie, recenzje i sprawozdania. W 1880 roku przełożyła Kobietę trzydziestoletnią Balzaka. Jest także tłumaczką dramatów Henryka Ibsena[5]. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 10-2-23)[6].

Wybrane dzieła

Waleria Marrené (Morzkowska), drzeworyt Józefa Holewińskiego z 1885 roku.
  • 1857 – Nowy gladiator
  • 1864 – Jerzy
  • 1866 – Augusta
  • 1867 – Życie za życie
  • 1868 – Między Scyllą a Charybdą
  • 1870 – Mąż Leonory, O proszonym chlebie
  • 1871 – Postąpiłam prawnie, Bożek Milion
  • 1872 – Róża
  • 1873 – Nemezys, Walka
  • 1874 – Historyja dwóch serc
  • 1875 – Cel życia, Mężowie i żony, Zasady i czyny, Błękitna księżniczka
  • 1876 – Przeciw wodzie, Smutna swadźba
  • 1879 – Świat rzeźbiarz
  • 1880 – Wśród kąkolu[7]
  • 1881 – Dziki Tomko, January
  • 1882 – Zaklęte siły, Panna Felicya
  • 1885 – Ostatnia fala
  • 1889 – Emancypowana
  • 1893 – Historia zwyczajnego człowieka, Symfonia światła

Wybrane teksty publicystyczne

  • 1881 - Przesądy w wychowaniu: studium pedagogiczne (Wilno)
  • 1903 - Kobieta czasów obecnych (Warszawa)

Studia literackie

  • Kazimierz Brodziński, "Muzeum", Kraków, 1861
  • Zrozpaczeni w literaturze, "Tygodnik Ilustrowany", 1878
  • Nieboska Komedya, "Kłosy", 1885
  • Kilka słów o działalności literackiej Kraszewskiego, "Tygodnik Ilustrowany", 1874
  • Juljian Ursyn Niemcewicz, "Przegląd Tygodniowy" (Dodatek), 1880
  • Eliza Orzeszkowa, "Przewodnik Naukowy i Literacki", 1892

Przypisy

  1. ↑ Wanda Roszkowska-Sykałowa: Marrené Morzkowska Waleria. W: Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 2001, s. 429-430. ISBN 83-02-08101-9.
  2. ↑ Jan Pachoński: Oficerowie Legionów Polskich 1796-1807. T. 2: Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich 1796-1807. Kraków: Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 1998-2003, s. 155-156. ISBN 83-7188-003-0.
  3. ↑ a b Henryk Markiewicz: Pozytywizm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 471. ISBN 83-01-13849-1.
  4. ↑ Henryk Markiewicz: Pozytywizm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 125-126. ISBN 83-01-13849-1.
  5. ↑ Polona. [dostęp 2018-10-18]. (pol.).
  6. ↑ Cmentarz Stare Powązki: LUDWIKA KRASIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-01-14].
  7. ↑ Tomasz Sobieraj: Kazimierza Laskowskiego powieść o łódzkim lokaucie. Repozytorium. [dostęp 2014-11-19]. (pol.).

Bibliografia

  • Henryk Galle: Przedmowa. W: Waleria Marrené-Morzkowska: Cyganeria Warszawska. Warszawa: Druk Józefa Sikorskiego, 1905, s. 5-10. Dostęp w Internecie
  • Henryk Markiewicz: Pozytywizm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004. ISBN 83-01-13849-1.
  • Jan Piotr Dekowski, Wybitni opocznianie, "Ziemia. Ilustrowany Miesięcznik Krajoznawczy" 1938, R. 2, nr 1-2, s. 12-13.
  • Aneta Górnicka-Boratyńska: Chcemy całego życia. Warszawa: Fundacja Res Publica, 1999, s. 63-63. ISBN 83-910975-2-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

PL Waleria Marrené-Smutna swadźba 04.jpeg
Opowiadanie; portret prawdopodobnie powstał około 1870
Waleria Marrené - grób.jpg
Autor: Krzem Anonim, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Walerii Marrené na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera 10, rząd 2, grób 23)