Walerian Żak

Walerian Żak

2 zwycięstwa
major pilot
Data i miejsce urodzenia	14 kwietnia 1911 Bóbrka Kańczucka
Data i miejsce śmierci	13 marca 1969 Surbiton
Przebieg służby
Lata służby	1934 - 1947
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego, Armée de l’air, RAF
Jednostki	112 eskadra myśliwska dywizjon 303 dywizjon 308 3 Polskie Skrzydło Myśliwskie
Stanowiska	dowódca eskadry, dowódca dywizjonu, dowódca skrzydła
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa bitwa o Anglię
Odznaczenia

Walerian Żak (ur. 14 kwietnia 1911 w Bóbrce Kańczuckiej, zm. 13 marca 1969 w Surbiton) – major pilot Wojska Polskiego, podpułkownik (ang. Wing Commander) Królewskich Sił Powietrznych, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Życiorys

Absolwent Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie (VIII promocja)^[1]. 4 sierpnia 1934 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1934 roku i 26. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki, a Minister Spraw Wojskowych wcielił do 6 pułku lotniczego we Lwowie^[2]. Później latał w 112 eskadrze myśliwskiej. Na stopień porucznika został awansowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 i 59. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa^[3]. W marcu 1939 był instruktorem pilotażu w Szkole Pilotażu w Grudziądzu^[4].

Podczas kampanii wrześniowej latał w „grupie dęblińskiej”. Przez Rumunię przedostał się do Francji. Początkowo instruktor, później pilot w składzie Esk. „Koolhoven”. Po upadku Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii (numer służbowy P1390).

Skierowany do dywizjonu 303 w sierpniu 1940 roku. Ranny podczas walki 27 września 1940 roku. Po odpoczynku, 9 lipca 1941 skierowany do dywizjonu 303 na dowódcę eskadry. Po odbyciu kolejnej tury lotów bojowych skierowany jako instruktor do 58. OTU. W kwietniu 1942 ponownie skierowany do dywizjonu 303. Od 7 maja 1942 do 19 maja 1942 dowódca dywizjonu 303. Od 25 maja 1942 do 11 lutego 1943 dowódca dywizjonu 308. Oficer łącznikowy w 12. Grupie Myśliwskiej. Od czerwca dowódca 3. Polskiego Skrzydła Myśliwskiego. Wojnę zakończył jako słuchacz VI Kursu Wyższej Szkoły Lotniczej. Zdemobilizowany w 1947 roku, pozostał w Wielkiej Brytanii. Zmarł 13 marca 1969 roku w Surbiton, został pochowany na cmentarzu w Nortwood Middlesex^[5].

Zwycięstwa powietrzne

Na liście Bajana figuruje na 129. pozycji z 2 pewnymi, 1 prawdopodobnym i 2 uszkodzonymi samolotami.

Zestrzelenia pewne:

• Do-215 – 15 września 1940 (pilotował Hurricane'a L2099)
• 1/8 Do-215 – 18 września 1940 (pilotował Hurricane'a L2099)^[6]
• He-111 – 26 września 1940 (pilotował Hurricane'a V7289)
• He-111 – 27 września 1940 (pilotował Hurricane'a V7289)

Uszkodzenia:

• He-111 – 26 września 1940 (pilotował Hurricane'a V7289)
• ?

Awanse

• kapitan – 1 marca 1942
• major – w czasie służby w dowództwie 12 grupy myśliwskiej

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 9616 (15 listopada 1942)
• Krzyż Walecznych (1 lutego 1940/1?, 15 lutego 1944)
• Medal Lotniczy – czterokrotnie
• Odznaka za Rany i Kontuzje
• brytyjski Distinguished Flying Cross (15 maja 1944)

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
• Richard King: Dywizjon 303 walka i codzienność. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2012. ISBN 978-83-7243-979-6.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

Linki zewnętrzne

• biografia