Walerian Sikorski

Walerian Sikorski

ppłk Walerian Sikorski (przed 1929)
podpułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	18 listopada 1876 Budki Nieznanowskie, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Charków, USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1926
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	39 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich, 36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej, 58 Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-ukraińska (obrona Lwowa), wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa
Odznaczenia

Walerian Sikorski (ur. 18 listopada 1876 w Budkach Nieznanowskich, zm. 1940 w Charkowie) – polski nauczyciel wychowania fizycznego, wykładowca Uniwersytetu Poznańskiego, podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Walerian Sikorski

Syn Leona (leśnik) i Teofili z Pierackich. W 1897 zdał egzamin dojrzałości w seminarium nauczycielskim we Lwowie. Jako nauczyciel pracował w Brodach, następnie we Lwowie. Brał udział w kursach gimnastycznych Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Pełnił funkcję prezesa gniazda PTG „Sokół” w Brodach^[1]. Od 1903 dysponował dyplomem nauczyciela gimnastyki i od tego czasu był nauczycielem w seminarium nauczycielskim we Lwowie. Został absolwentem kursu w wymiarze roku w instytucie gimnastycznym w Sztokholmie, a także 6-tygodniowego kursu gier dla nauczycieli w Naas. Na polskiej myśli pedagogicznej oparł zadania gimnastyki i metodę jej prowadzenia^[2]. Był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich i Związku Strzeleckiego,

W 1914 roku został zmobilizowany do armii Austro-Węgier, a w 1915 roku dostał się do niewoli rosyjskiej, z której uciekł. Powrócił do Lwowa i zgłosił się do oddziałów polskich, w których dosłużył się stopnia kapitana. Podczas obrony Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej był komendantem Odcinka VII^[3]. Pełnił stanowisko kierownika kursów wychowania fizycznego we Lwowie, następnie w 1919 w Poznaniu i tam w 1920 był organizatorem zorganizował Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów w Poznaniu, która działała od 10 marca 1921^[4]. Na przełomie 1919/1920 był naczelnikiem harcerstwa męskiego w Wielkopolsce. Od 1920 był naczelnym instruktorem i kierownikiem w zakresie przygotowania metodycznego przyszłych wychowawców fizycznych na Uniwersytet Poznański na stanowisko i współpracował tam z Eugeniuszem Piaseckim. Został awansowany do stopnia podpułkownika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[5][6]. Był przydzielony do 58 pułku piechoty w Poznaniu, w tym pułku jako oficer nadetatowy w 1923 pozostawał komendantem CWSGiS^[7][8]. W 1926 roku przeszedł do pracy w szkolnictwie po napisaniu prośby o przeniesienie z wojska w stan spoczynku^[2]. Jako emerytowany oficer w 1928 zamieszkiwał w Poznaniu^[9]. Od 1926 do 1929 był naczelnym wizytatorem wychowania fizycznego w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. W tym czasie równolegle prowadził Studium Wychowania Fizycznego UP. W 1929 roku został mianowany wizytatorem w Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego. Był autorem publikacji pt. Gimnastyka, stanowiącej podręcznik metodyczny dla seminariów oraz kursów nauczycielskich. Łącznie napisał 21 dzieł o charakterze monograficznym, 60 artykułów, a także liczne recenzje. Wspólnie z Eugeniuszem Piaseckim stworzył Państwową Odznakę Sportową (nadawaną od 1931). Jako delegat i referent brał również udział w kongresach wychowania fizycznego w 1930 w Sztokholmie, w 1935 roku w Brukseli oraz w 1939 roku w Lingiadzie, gdzie wybrany został do Zarządu „Federation Internationale de Gymnastique Ling”.

W czasie agresji III Rzeszy na Polskę przebywał we Lwowie. Po agresji ZSRR na Polskę i kapitulacji Lwowa przed Armią Czerwoną aresztowany przez NKWD i przewieziony do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 zamordowany przez NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach^[10][11]. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

Był żonaty z Amelią Straka i miał dzieci: Zbigniewa, Stanisława (1909–1997), Janinę, Jana (ur. 1914, zginął w czasie okupacji niemieckiej) i Irenę (ur. 1922, zginęła w powstaniu warszawskim 1944)^[10].

Publikacje

• System Linga w zarysie
• Gry i zabawy młodzieży szkolnej
• Gimnastyka
• Wychowanie fizyczne w szkole powszechnej

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari^[12] nr 5733
• Krzyż Niepodległości (4 listopada 1933)^[13]
• Krzyż Walecznych^[12] (trzykrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 13 kwietnia 1929^[14], 11 listopada 1937^[15])
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Krzyż Komandorski Orderu Wazów (Szwecja)^[12]

Upamiętnienie

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia pułkownika^[16]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[17].

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Alojzy Pawełek: Centralna Wojskowa Szkoła Gimnastyki i Sportów w Poznaniu 1921–1929. Poznań: Główna Księgarnia Wojskowa, 1929.
• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 666.
• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski słownik biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 662–663. ISBN 83-01-02722-3.
• Henryk Korczyk, Sikorski Walerian [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXXVII, Warszawa-Kraków-Wrocław-Gdańsk 1996–1997, s. 462–464, wersja zdigitalizowana IPSB
• Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej. Walerian Sikorski. Muzeum Katyńskie. [dostęp 2017-05-26].

Linki zewnętrzne

• Walerian Sikorski – publikacje w bibliotece Polona