Walery Jaworski

Walery Jaworski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

20 marca 1849
Florynka

Data i miejsce śmierci

17 lipca 1924
Kraków

profesor nauk medycznych
Specjalność: gastroenterologia
Alma Mater

Politechnika Lwowska
Uniwersytet Jagielloński

Habilitacja

1883

Profesura

1889

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Walery Jan Jaworski (ur. 20 marca 1849 we Florynce, zm. 17 lipca 1924 w Krakowie) – lekarz, profesor, jeden z pionierów polskiej gastrologii.

Życiorys

Urodził się w rodzinie księdza greckokatolickiego. Uczył się w szkole w Sanoku. W 1868 ukończył gimnazjum w Przemyślu. W latach 1868-1871 studiował na Akademii Technicznej we Lwowie. Uzyskał uprawnienia nauczyciela nauk przyrodniczych. Po przeniesieniu się do Krakowa podjął studia na Wydziale Filozoficznym UJ, gdzie do 1873 uczył się chemii, fizyki i matematyki. W 1874 podjął studia na Wydziale Lekarskim UJ, które ukończył w 1879. Przez kilka lat był profesorem chemii w szkole realnej w Krakowie. Dyplom doktora wszech nauk lekarskich otrzymał rok później. Kształcił się w później w Erlangen pod kierunkiem dr. Laube. Habilitował się w 1883, a sześć lat później otrzymał profesurę nadzwyczajną przy klinice prof. Edwarda Korczyńskiego. Profesurę zwyczajną otrzymał w 1895. Był jednym z pionierów radiologii w Polsce[1]. W 1896 r. zorganizował i kierował pierwszą w Krakowie uniwersytecką pracownią rentgenowską[2]. Wykonał pierwsze na świecie badania radiologiczne żołądka ze środkiem kontrastującym (był to dwutlenek węgla)[1][2]. W 1906 Jaworski pełnił funkcję kierownika Katedry Chorób Wewnętrznych oraz dyrektora Kliniki Lekarskiej (zostając następcą zmarłego prof. Korczyńskiego), na których to stanowiskach pozostał do roku 1919, kiedy zrezygnował z kierowania kliniką. Członek Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego w sierpniu 1914[3]. W 1920 przeszedł na emeryturę. W uznaniu zasług dla rozwoju medycyny i nauki w Polsce otrzymał w 1921 roku tytuł honorowego profesora UJ.

Zajmował się kwestiami trawienia, mechanizmem i chemizmem czynności żołądka. W opublikowanej w 1899 książce Podręcznik chorób żołądka opisał bakterie Helicobacter pylori (nazwane przez niego Vibrio rugula) i zasugerował, że mogą one powodować choroby układu trawienia. Ponieważ książka ukazała się tylko w języku polskim, a Jaworskiemu nie udało się wyhodować tych bakterii w warunkach laboratoryjnych, jego odkrycie przeszło bez echa.

Za ich ponowne odkrycie i potwierdzenie tej tezy w 2005 Robin Warren i Barry Marshall zostali uhonorowani Nagrodą Nobla.

W 1900 założył w Krakowie pierwsze w Polsce muzeum historii medycyny[4].

Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[5].

Nazwisko Jaworskiego upamiętnia eponim – objaw Jaworskiego, który ma znaczenie w rozpoznaniu zapalenia wyrostka robaczkowego[6]

Przypisy

  1. ↑ a b Katarzyna Kapuścińska, Joanna Sitarz-Stopa, Andrzej Urbanik, Walery Jaworski - twórca krakowskiej szkoły radiologii, „Przegląd Lekarski”, 67 (4), 2010, s. 337-339 [zarchiwizowane z adresu 2018-10-30].
  2. ↑ a b Andrzej Urbanik, Monika Urbanik, Radiologia w kręgu Uniwersytetu Jagiellońskiego (1896-2016), Wydawnictwo Indygo Zahir Media/Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska, 2017, s. 30–32, ISBN 978-83-946655-1-7 [dostęp 2021-02-04].
  3. ↑ Józef Musiałek, Rok 1914. Przyczynek do dziejów brygady Józefa Piłsudskiego, Kraków 1915, s. 20.
  4. ↑ Mała encyklopedia medycyny. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, ISBN 83-01-06177-4.
  5. ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 114, ISBN 978-83-233-4527-5.
  6. ↑ Edward Szczeklik, Andrzej Szczeklik: Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1979, strona 265, ISBN 83-200-0019-X .

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie