Walery Maryański

Walery Maryański
Valerian Maryánski
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1875
Stulsko

Data i miejsce śmierci

6 maja 1946
Kraków

Przebieg służby
Lata służby

1897–1927

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

12 Dywizja Piechoty

Stanowiska

dowódca dywizji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920-1941, czterokrotnie) Krzyż Zasługi Wojskowej (w czasie wojny) Krzyż Wojskowy Karola Krzyż Jubileuszowy Wojskowy Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913
Odznaka pamiątkowa „Orlęta”
Grób Walerego Maryańskiego na cmentarzu Rakowickim

Walery Maryański vel Walerian Marjański (ur. 2 stycznia 1875 w Stulsku, zm. 6 maja 1946 w Krakowie) – generał brygady inżynier Wojska Polskiego, olimpijczyk.

Życiorys

Urodził się w Stulsku, w ówczesnym powiecie żydaczowskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Walerego, powstańca styczniowego, i Anieli z Młodnickich[1]. W 1894 ukończył C. K. IV Gimnazjum we Lwowie[2], a trzy lata później Techniczną Akademię Wojskową w Wiedniu. W 1897 rozpoczął zawodową służbę wojskową w cesarskiej i królewskiej armii. Został wcielony do batalionu pionierów nr 15 w Klosterneuburgu[3], a w następnym roku przeniesiony do batalionu pionierów nr 11 w Przemyślu[4]. W latach 1900–1902 był słuchaczem Wyższego Kursu Inżynieryjnego w Wiedniu (niem. Höherer Genie-Curs)[5][6]. W 1902 wrócił do macierzystego batalionu[7]. W następnym roku został przydzielony do Wojskowego Komitetu Technicznego w Wiedniu[8]. W 1908 wrócił do macierzystego oddziału[9]. Jesienią 1912 został przeniesiony do batalionu saperów nr 11 we Lwowie[10]. W latach 1912–1913 wziął udział w mobilizacji sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, wprowadzonej w związku z wojną na Bałkanach[11]. W czasie I wojny światowej walczył na froncie galicyjskim, karpackim i besarabskim. W listopadzie 1916 został komendantem kursu minerów w Mautern[1]. Do 1917 jego oddziałem macierzystym był nadal batalion saperów nr 11[12][13], a następnie batalion saperów nr 22. W 1917 otrzymał tytuł inżyniera[14].

8 listopada 1918 przyjęty został do Wojska Polskiego i przydzielony do Dowództwa „Wschód” na stanowisko zastępcy szefa sztabu i szefa inżynierii. 19 marca 1919 wyznaczony został na stanowisko kwatermistrza Frontu Galicyjskiego, a 1 października tego roku – szefa sztabu 12 Dywizji Piechoty. Od 20 lipca do 20 sierpnia 1920 pełnił obowiązki szefa sztabu 2 Armii, a później szefa sztabu Okręgu Generalnego „Lwów” we Lwowie. 24 września 1921 mianowany został I oficerem sztabu w Inspektoracie Armii Nr 5. 8 czerwca 1922 jako oficer Sztabu Generalnego wcielony został do oddziału macierzystego – 5 pułku saperów w Krakowie[15]. Z dniem 1 października 1924 roku został mianowany dowódcą 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu[16].

1 grudnia 1924 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski, na wniosek Ministra Spraw Wojskowych generała dywizji Władysława Sikorskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku[17] i 17. lokatą w korpusie generałów. W czasie przewrotu majowego opowiedział się po stronie rządowej. Z dniem 1 marca 1927 roku został mu udzielony dwumiesięczny urlop z zachowaniem uposażenia, a z dniem 30 kwietnia 1927 roku został przeniesiony w stan spoczynku[18]. Zamieszkał w resztówce Ryki w powiecie złoczowskim.

W 1924 w Paryżu był uczestnikiem Igrzysk Olimpijskich. Startował w konkurencji strzelania z pistoletu sylwetkowego, zajmując 21. miejsce.

Zmarł 6 maja 1946[19][20]. Został pochowany 10 maja 1946 na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera VI-płd-wsch-narożnik)[20].

Był żonaty Ireną Sobolewską, z którą miał córkę Janinę (ur. 1908) i syna Tadeusza (ur. 1913), inżynierów rolników[1].

Awanse

  • podporucznik (leutnant) – 1 września 1897[21]
  • porucznik (oberleutnant) – 1 listopada 1901[22]
  • kapitan (hauptmann) – 1 maja 1911[23]
  • major (major) – 1 maja 1917[24]
  • pułkownik – zatwierdzony 29 maja 1920 z dniem 1 kwietnia 1920, w inżynierii i saperach, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej[25], zweryfikowany 3 maja 1922 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 6. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów[26]
  • generał brygady – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 17. lokatą w korpusie generałów

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c Stawecki 1994 ↓, s. 216.
  2. ↑ Władysław Kucharski: Przegląd historyczny 50-lecia Gimnazjum IV im. Jana Długosza we Lwowie. Ósmacy i abiuturienci. W: Władysław Kucharski (red.): Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie. Lwów: 1928, s. 93.
  3. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1898 ↓, s. 883.
  4. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1899 ↓, s. 883.
  5. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1901 ↓, s. 228, 919, 1023.
  6. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1902 ↓, s. 927, 1035.
  7. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1903 ↓, s. 281, 923.
  8. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1904 ↓, s. 279, 929.
  9. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1909 ↓, s. 1024.
  10. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1913 ↓, s. 1121.
  11. ↑ a b Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1914 ↓, s. 948.
  12. ↑ Lista starszeństwa c. i k. Armii 1916 ↓, s. 847.
  13. ↑ Lista starszeństwa c. i k. Armii 1917 ↓, s. 1151.
  14. ↑ a b c d e f g h Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 1432.
  15. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 13 z 08.06.1922 r.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 100 z 29 września 1924 roku, s. 553.
  17. ↑ Piotr Stawecki, Słownik biograficzny (...) s. 216 błędnie podana data starszeństwa - 15 marca 1924.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 37, 44.
  19. ↑ a b Walery Maryański. Nekrolog. „Dziennik Polski”, s. 16, Nr 127 z 9 maja 1946. 
  20. ↑ a b Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Walery Maryański. rakowice.eu. [dostęp 2017-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  21. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1898 ↓, s. 285.
  22. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1902 ↓, s. 284.
  23. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1912 ↓, s. 300.
  24. ↑ Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 110.
  25. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 21 z 9 czerwca 1920 roku, poz. 547.
  26. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1922, s. 227.
  27. ↑ Jednodniówka 5 Pułku Saperów na uroczystość poświęcenia sztandaru 8 maja 1925 r. w Krakowie, s. 25.
  28. ↑ Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 314)

Bibliografia

  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1898. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1897.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1899. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1898.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1901. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1900.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1902. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1901.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1903. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1902.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1904. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1903.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1909. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1909.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1912. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1911.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1913. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1912.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914.
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916.
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917.
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918.
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
  • Ryszard Wryk, Sport olimpijski w Polsce 1919–1939, Poznań 2006.
  • Polski Komitet Olimpijski: Walery Maryański – sylwetka w portalu www.olimpijski.pl. www.olimpijski.pl. [dostęp 2014-12-21].

Media użyte na tej stronie

PL Epolet gen bryg.svg
Naramiennik generała brygady Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Ordine imperiale della corona di ferro, austria.png
nastrino Ordine imperiale della corona di ferro
AUT KuK Kriegsbande BAR.svg
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).
Signum laudis2.gif
Baretka Signum laudis
AUT Karl-Truppenkreuz BAR.svg
Baretka Krzyża Wojskowego Karola – Austro-Węgry. (Karl-Truppenkreuz)
AUT Jubiläumskreuz 1908.png
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Krzyż Jubileuszowy 1908 (Austro-Węgry)
Med. Austria 1912-1913.JPG
Austrian mobilitation cross of 1912/1913's ribbon
POL Odznaka Honorowa Orląt.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka honorowa "Orląt Lwowskich"
Walery Maryański grób.jpg
Autor: Lukasz2, Licencja: CC BY 4.0
Nagrobek na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie