Walery Przyborowski

Walery Przyborowski

Walery Przyborowski (przed 1911)
Data i miejsce urodzenia	27 listopada 1845 Domaszowice
Data i miejsce śmierci	13 marca 1913 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Epoka	realizm
Ważne dzieła
Bitwa pod Raszynem Chrobry Lelum-Polelum Szwedzi w Warszawie Widmo na Kanonii

Grób Walerego Przyborowskiego na cmentarzu Powązkowskim (2018)

Walery Przyborowski, ps. „Zygmunt Lucjan Sulima” (ur. 27 listopada 1845 w Domaszowicach, zm. 13 marca 1913 w Warszawie) – polski historyk, pisarz, uczestnik powstania styczniowego (1863–1864).

Życiorys

Przyborowski urodził się w rodzinie nauczyciela, byłego księdza katolickiego, który dokonał konwersji na luteranizm. Uczył się w szkole elementarnej i gimnazjum w Kielcach, a następnie Radomiu^[1]. Uczestniczył w powstaniu styczniowym, po którego upadku był przez kilka miesięcy więziony przez władze carskie. Po studiach na Wydziale Filozoficzno-Historycznym w warszawskiej Szkole Głównej współpracował z różnymi czasopismami, w latach 1885–1886 redagował pismo „Chwila”. Po 1900 był nauczycielem gimnazjalnym w Radomiu, gdzie uczył historii. Jako powieściopisarz debiutował w 1869. Opublikował również kilka ważnych prac historycznych dotyczących powstania styczniowego: Historia dwóch lat 1861/62 (1892–1896), Ostatnie chwile powstania styczniowego (1887–1888), Dzieje 1863 r. (1897)^[2].

Ogromną popularność zyskały mu powieści historyczno-przygodowe dla młodzieży (publikowane często pod pseudonimem Zygmunt Lucjan Sulima), które przypominały wydarzenia narodowej historii i budziły świadomość narodową, m.in.: Bitwa pod Raszynem (1881), Szwoleżer Stach (1900), Szwedzi w Warszawie (1901), Upiory (1902), Noc styczniowa (1903), Rycerz bez skazy i trwogi (1913). Pod pseudonimem Zygmunta Lucjana Sulimy wydał „Pamiętnik powstańca z 1863 roku” oraz „Wspomnienia ułana z 1863 roku”. Pisał także wielotomowe dzieła historyczne na ten temat. Pisarz umieszczał także akcję swoich utworów literackich na Kielecczyźnie.

Przyborowski był jednym z pierwszych polskich autorów powieści kryminalnej. Pierwsze tytuły o tej tematyce publikował już w drugiej połowie lat 70. XIX w.: Noc z 3 na 4 grudnia (1875) i Czerwona skrzynia (1877). Niektóre jego powieści historyczne zawierały elementy grozy (Rubin wezyrski, 1880). Najwięcej powieści kryminalnych opublikował w latach 90. XIX w., wśród nich Widmo na Kanonii (1891), zawierające jeden z najlepszych opisów gwary złodziejskiej w Warszawie końca XIX w.^[3].

Jako autor książek Grom Maciejowski i Reduta Woli został pociągnięty do odpowiedzialności karnej, w sprawie której w 1910 został uniewinniony, lecz w lutym 1912 wyrok ten uchylono i wyrokiem izby sądowej w Warszawie pisarz został skazany na karę sześciu miesięcy więzienia^[4]

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 180-5-28)^[5].

Wybrana bibliografia

Powieści historyczne

• Wspomnienia ułana z 1863 roku Cz. 1 (1874);
• Przygody Pana Krzysztofa Wiszowatego na obczyźnie (1877 w odcinkach, wydanie książkowe 2018)
• Wspomnienia ułana z 1863 roku Cz. 2 (1878);
• Krwawa noc. Powieść z powstania styczniowego (1878 w odcinkach, wydanie książkowe 2017);
• Rubin wezyrski (1880);
• Bitwa pod Raszynem (1881);
• Włościanie u nas i gdzieindziej (1881);
• Chrobry (1889);
• Król Krak i królewna Wanda (1887);
• Lelum-Polelum (1888);
• Myszy króla Popiela (1888);
• Szwoleżer Stach (1900);
• Historia dwóch lat: 1861–1862 (1893)
• Historya Franka i Frankistów (1893);
• Na San Domingo (1902);
• Szwedzi w Warszawie (1901);
• Młodzi gwardziści. Powieść z oblężenia Warszawy przez Prusaków w 1794 r. (1909);
• Aryanie: powieść historyczna z XVII wieku [1] (1910).
• Płowce: Wydarzenia związane z bitwą z Krzyżakami pod Płowcami
• Namioty wezyra: Wydarzenia związane z wyprawą Sobieskiego pod Wiedeń

Powieści kryminalne

• Noc z 3 na 4 grudnia (1875, wydanie książkowe 2016)
• Czerwona skrzynia (1877, wydanie książkowe 2016)
• Szkielet w domu (1887, wydanie książkowe 2016)
• Szkielet na Lesznie (1891, wydanie książkowe 2016)
• Widmo na Kanonii (1891, wznowiona w 2 tomach 2017)
• W Lasku Bielańskim (1900-01, wydanie książkowe 2016)
• Tajemnicza zagadka
• Liść akacji

Powieści współczesne

• Hinda powieść debiutancka - romans (1869)^[6]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Utwory Walerego Przyborowskiego w bibliotece Polona