Walka (wojsko)

Bitwa pod Racławicami (1794), przykład starcia dwóch walczących stron

Walka – główna kategoria działań taktycznych, rozumiana jako skupione w czasie i przestrzeni starcie dwóch przeciwstawnych stron w skali taktycznej.

Walka to zbrojne starcie dwóch przeciwstawnych stron od pojedynczego żołnierza do związku taktycznego włącznie, dążących do osiągnięcia różnych, niezgodnych celów, usiłujących siłą przeszkodzić sobie wzajemnie^[1]

Podstawowymi rodzajami walki są: obrona, natarcie oraz działania opóźniające. Wyróżnia się ponadto: działania desantowo-szturmowe, działania specjalne, wycofanie, działania nieregularne i inne. Walka składa się z bojów i innych rodzajów działań bojowych wojsk w skali taktycznej^[2].

System walki zbrojnej

Jest to skoordynowany wewnętrznie zbiór wzajemnie powiązanych sił, środków i różnorodnych działań, ukierunkowanych na osiągnięcie celu walki, (kampanii, operacji) w sposób zgodny z zamiarem dowódcy i przy jak najmniejszych stratach własnych.
W skład systemu walki wchodzą^[3]:

• ugrupowanie
• system rażenia ogniowego
• system informacyjny – obejmuje siły i środki zdobywania, przetwarzania i przesyłania informacji we własnym systemie obronnym oraz informacyjnego oddziaływania na przeciwnika. W jego skład wchodzą podsystemy rozpoznania, dowodzenia, łączności, walki radioelektronicznej i maskowanie^[4].
• system wsparcia i zabezpieczenia działań – obejmuje kompleks sił, środków i działań pozabojowych, niezwiązanych z bezpośrednim oddziaływaniem na przeciwnika, mających na celu zapewnienie jak najkorzystniejszych warunków wykonywania zadań taktycznych, operacyjnych i strategicznych. W jego skład wchodzą: ubezpieczenie naziemne i powietrzne, maskowanie bezpośrednie, zabezpieczenie inżynieryjne, obrona przed bronią masowego rażenia, zabezpieczenie topograficzne i hydrometeorologiczne, wsparcie logistyczne i duchowe^[5].
• infrastruktura obszaru działania – to środowisko zarówno geograficzne jak i demograficzne, jak i wszelkie wytwory ludzkiej działalności znajdujące się w obszarze działań zbrojnych. W wymiarze strategicznym obszar, na którym prowadzona jest wojna, nazywany jest teatrem wojny. Częścią teatru wojny jest teatr działań wojennych. W wojnach między dwoma państwami na nie wyróżnia się teatrów działań wojennych^[6]. Na poziomie operacyjnym przestrzeń działań zbrojnych może być dzielone na kierunki, obszary i strefy operacyjne. Działania taktyczne natomiast mogą być prowadzone w pasach, rejonach, strefach, punktach oporu, a także na kierunkach taktycznych^[7].

Czynniki walki

• manewr
• rażenie

polega na bezpośrednim fizycznym, psychicznym i informacyjnym oddziaływaniu na siły i środki przeciwnika. Celem rażenia jest obniżenie jego potencjału bojowego, zdolności bojowej, zdezorganizowanie jego działań i zapewnienie wojskom własnym sprzyjających warunków do wykonania postawionych zadań. Podstawowa formą rażenia jest ogień. Szczególnymi formami oddziaływania są inżynieryjne środki rażenia, rażenie elektroniczne i oddziaływanie psychologiczne.

• ciągłe rozpoznanie
• ochrona i obrona
• obrona przeciwlotnicza
• zabezpieczenie logistyczne
• dowodzenie

Zasady walki

Jednym z pierwszych, który formułował zasady sztuki wojennej był grecki dowódca Ksenofont. W VI wieku cesarz bizantyjski Maurycjusz opracował traktat pt „Strategikon”, w którym wymienił zasady: zaskoczenia, manewru i inicjatywy. Raimondo Montecuccoli w 1664 określił zasady sztuki wojennej w następujący sposób: nie rozpraszać sił, rozwijać szybkość działania, aktywność i manewr. Maurycy Saski w 1751 opisał wojnę manewrową w której uwypuklił zaskoczenie, manewr, szybkość i zdecydowanie. Napoleon stosował ześrodkowanie sił i środków do wykonania głównych zadań w określonym miejscu i czasie, zabezpieczenie linii operacyjnych, szybkość i zdecydowanie, zaskoczenie i manewr, prostota działania i jedność dowodzenia. Marszałek Ferdinand Foch pisał o ekonomii sił, swobodzie działania, swobodzie dysponowania siłami i ubezpieczeniu^[8]. roku, do zasad sztuki wojennej zaliczał:celowość działania, zachowanie zdolności bojowej wojsk, ekonomię sił, zaskoczenie, aktywność i manewrowość^[9].

Obowiązujący w Siłach Zbrojnych RP regulamin działań wojsk lądowych z 3 listopada 2008 przewiduje następujące zasady^[10]:

• celowość działań to zasada określająca, że w każdym rodzaju działań najważniejszym zadaniem dowódcy jest określenie i jasne zdefiniowanie jej celu; cel raz określony, musi być utrzymany przez cały okres działań; określony przez dowódcę cel jest dla podwładnych punktem wyjścia do planowania,
• aktywność działań to dążenie do narzucenia swojej woli przeciwnikowi; poszukiwanie okazji do przejęcia inicjatywy i pokonania przeciwnika; sukces w walce zależy od indywidualnej i zespołowej determinacji wojsk w dążeniu do bezpośredniego starcia z przeciwnikiem i pozbawienia go woli walki,
• ekonomia sił to racjonalne dysponowanie wojskami i środkami walki odpowiednio do zadań; aby móc skoncentrować swoje siły do wykonania zadania w określonym rejonie, należy podjąć ryzyko użycia minimalnych sił w innym miejscu,
• manewrowość to dążenie do uzyskania optymalnego położenia wojsk własnych w stosunku do przeciwnika; ma na celu stworzenie przewagi w decydującym miejscu i czasie lub uchylenie się od starcia w niekorzystnych warunkach; sprzyja uzyskaniu i utrzymaniu inicjatywy,
• zaskoczenie to gwałtowne działanie, wskutek którego przeciwnik zostaje pozbawiony inicjatywy oraz możliwości zorganizowanego prowadzenia walki; zaskoczenie uzyskuje się poprzez zachowanie tajemnicy, ukrywanie własnych zamiarów, dezinformowanie, nieszablonowość, śmiałość i szybkość,
• zachowanie zdolności bojowej
• czynnik ludzki

Cechy walki

• duża dynamika

wynika ze stosowania przez walczące strony nowoczesnych, środków o dużej sile rażenia, ruchu wojsk na polu walki oraz coraz doskonalszych środków dowodzenia. Jest ona determinowana potrzebą przenoszenia wysiłku wojsk na wybrane kierunki lub w głąb ugrupowania przeciwnika. Będzie występowała również podczas przekraczania stref skażeń, zakażeń, zniszczeń, pożarów i zatopień, wyprowadzania wojsk spod uderzeń i rejonów zagrożonych odcięciem lub okrążeniem, a także podczas zamiany wojsk obezwładnionych uderzeniami przeciwnika

• częste i gwałtowne zmiany sytuacji

następują wskutek stosowania silnych środków rażenia, szerokiego manewru, stosowania przez walczące strony niekonwencjonalnych rozwiązań i często znacznej różnicy potencjału bojowego. Mogą być również wynikiem sztuki prowadzenia walki, czy też pełnego wykorzystania możliwości środków walki.

• duża liczba informacji lub ich brak

utrudnia podejmowanie decyzji i kierowanie wojskami. Gwałtowny wzrost liczby i jakości technicznych środków pozyskiwania i przekazywania informacji spowodował równie szybki wzrost środków ich zakłócania i niszczenia. Powoduje to, że w pewnych okresach walki dowódcy mogą otrzymywać bardzo dużą liczbę informacji pochodzących z różnych źródeł i często ze sobą sprzecznych, a w innych okresach może nastąpić prawie całkowity brak informacji. Dlatego też, podejmowanie decyzji będzie często oparte na informacjach zmiennych lub niepełnych.

• różnorodność sposobów prowadzenia walki

wynika z charakteru działań przeciwnika, dużych możliwości bojowych posiadanego uzbrojenia i wyposażenia, liczby posiadanych sił i środków, a także możliwości realizowania określonych zadań bojowych w różnych warunkach terenowych.

• jednoczesne prowadzenie walki w zróżnicowanych środowiskach

oznacza realizację określonych zadań bojowych na lądzie, w powietrzu, na wodzie. Najbardziej typowe będą działania powietrzno-lądowe, prowadzone z dużym rozmachem przestrzennym i w szybkim tempie. Przykładem walki w trzech środowiskach może być prowadzenie działań przez wojska lądowe wzdłuż wybrzeża morskiego, przy aktywnym udziale marynarki wojennej i lotnictwa.

Prawa walki zbrojnej

• Prawo zależności przebiegu i wyniku działań wojennych od stosunku sił biorących w nich bezpośredni udział.
• Prawo zależności form i sposobów prowadzenia działań wojennych od stosowanego uzbrojenia i sprzętu technicznego, zwłaszcza od ich jakości i sprawności technicznej;

a także:

• prawo zależności przebiegu i wyniku walki od właściwości środowiska, w jakim jest prowadzona;
• prawo zależności przebiegu i wyniku walki od sposobu dowodzenia;
• prawo zależności walki od współdziałania sił i środków danej strony biorącej w niej udział;
• prawo zależności przebiegu i wyniku walki od ześrodkowania wysiłków.

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Jakubczak (red.): Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa państwa. Warszawa: „Bellona”, 2003. ISBN 83-11-09744-5.
• Zbigniew Ściborek (red.): Działania taktyczne wojsk lądowych. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 1995.
• Regulamin działań wojsk lądowych. Warszawa: Dowództwo Wojsk Lądowych, DWLąd. Wewn. 115/2008..
• Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
• Stanisław Koziej: Teoria sztuki wojennej. Warszawa: „Bellona”, 2011. ISBN 978-83-11-12122-5.